Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

С английского на:
Латинский
С латинского на:
Английский

superior to all

Толкование Перевод

1 praesto

1.
praestō (old collat. form praestū, acc. to Curtius Valerianus in Cassiod. p. 2289 P.: qui praestu sunt, Inscr. Carina Via Appia, 1, p. 217. In later time as adj.: prae-stus, a, um:
bonorum officio praestus fui,
Inscr. Grut. 669, 4), adv. [dat. from praestus, a sup. form from prae, so that praesto esse alicui = to be or stand in the foremost place for or as respects one], at hand, ready, present, here; usually with esse (very freq. and class.).
I.
Lit.:
ni tua propitia pax foret praesto,
Plaut. Trin. 4, 1, 18: sed ubi est frater? Chaer. Praesto adest, Ter. Eun. 5, 8, 20; id. Heaut. 1, 1, 120; so Att. Tr. 498:
quod adest praesto in primis placet,
Lucr. 5, 1412; Lact. 3, 7, 10:
sacrificiis omnibus praesto adesse,
id. 2, 16, 10;
more freq., praesto esse: ibi mihi praesto fuit L. Lucilius,
Cic. Fam. 3, 5, 1:
togulae lictoribus ad portam praesto fuerunt,
id. Pis. 23, 55:
tibi nulla fuit clementia praesto?
hadst thou no compassion? Cat. 64, 137: praesto esse, to arrive, appear:
hirundines aestivo tempore praesto sunt,
Auct. Her. 4, 48, 61.—Without esse ( poet.):
era, eccum praesto militem,
Plaut. Mil. 4, 6, 1:
ipsum adeo praesto video,
Ter. And. 2, 5, 4; Stat. Th. 6, 643.—
II.
In partic: praesto esse or adire
A.
To be at hand, to attend or wait upon, to serve, aid:
ero meo ut omnibus locis sine praesto,
Plaut. Men. 5, 6, 26:
jus civile didicit, praesto multis fuit,
Cic. Mur. 9, 19:
praesto esse clientem tuum?
id. Att. 10, 8, 3:
saluti tuae praesto esse, praesto esse virtutes ut ancillulas,
id. Fin. 2, 21, 69; id. Fam. 4, 14, 4:
ut ad omnia, quae tui velint, ita assim praesto, ut, etc.,
id. ib. 4, 8, 1; id. Att. 4, 12, 1 fin.;
also with videor,
id. ib. 4, 12, 1 fin. —With adire:
pauper erit praesto semper tibi, pauper adibit primus,
will be at hand, at your service, Tib. 1, 5, 61.—
B.
With esse, to present one's self in a hostile manner, to resist, oppose:
si quis mihi praesto fuerit cum armatis hominibus,
Cic. Caecin. 30, 87:
quaestores cum fascibus mihi praesto fuerunt,
id. Verr. 2, 2, 4, § 11.
2.
prae-sto, ĭti (post-class. also praestāvi), ātum or ĭtum, 1, v. n. and a.
I.
Neutr., to stand before or in front.
A.
Lit.:
dum primae praestant acies,
Luc. 4, 30.—
B.
Trop., to stand out, be superior, to distinguish one's self, to be excellent, distinguished, admirable; constr. alicui aliquā re, alicui rei, in aliquā re, or absol. (class.):
cum virtute omnibus praestarent,
Caes. B. G. 1, 3:
quantum praestiterint nostri majores prudentiā ceteris gentibus,
Cic. de Or. 1, 44, 192:
quā re homines bestiis praestent,
id. Inv. 1, 4, 5:
hoc praestat amicitia propinquitati, quod, etc.,
id. Lael. 5, 19:
Zeuxin muliebri in corpore pingendo plurimum aliis praestare,
id. Inv. 2, 1, 1:
ceteris,
id. Ac. 1, 4, 16:
suos inter aequales longe praestitit,
id. Brut. 64, 230:
omnes homines, qui sese student praestare ceteris animalibus,
Sall. C. 1, 1:
praestare honestam mortem existimans turpi vitae,
Nep. Chabr. 4, 3:
quantum ceteris praestet Lucretia,
Liv. 1, 57, 7:
cernere, quantum eques Latinus Romano praestet,
id. 8, 7, 7:
quantum vel vir viro vel gens genti praestat!
id. 31, 7, 8:
genere militum praestare tironibus,
id. 42, 52, 10:
tantum Romana in bellis gloria ceteris praestat,
Quint. 1, 10, 14:
qui eloquentiā ceteris praestet,
id. 2, 3, 5; 2, 16, 17; Curt. 8, 14, 13; Just. 18, 3, 14; 28, 2, 11; 44, 3, 9:
sacro, quod praestat, peracto,
Juv. 12, 86:
probro atque petulantiā maxume praestabant,
were pre-eminent, distinguished themselves, Sall. C. 37, 5:
truculentiā caeli praestat Germania,
Tac. A. 2, 24:
cur alias aliis praestare videmus Pondere res rebus?
Lucr. 1, 358.—
2.
Praestat, with a subjectclause, it is preferable or better:
nimio impendiosum praestat te, quam ingratum dicier,
it is much better, Plaut. Bacch. 3, 2, 12:
mori milies praestitit, quam haec pati,
it was better, Cic. Att. 14, 9, 2:
praestare dicunt, Gallorum quam Romanorum imperia perferre,
it is better, Caes. B. G. 1, 17:
motos praestat componere fluctus,
Verg. A. 1, 135; 3, 429; 6, 39.
II.
Act.
A.
To surpass, outstrip, exceed, [p. 1431] excel (not in Cic. or Cæs.; constr. usually aliquem aliquā re): qui primus in alterutrā re praestet alios, Varr. ap. Non. 502, 23; Varr. R. R. 2, 2, 10; 3, 1, 3:
quantum Galli virtute ceteros mortales praestarent,
Liv. 5, 36, 4:
qui belli gloriā Gallos omnes Belgasque praestabant,
Hirt. B. G. 8, 6:
praestate virtute peditem, ut honore atque ordine praestatis,
Liv. 3, 61, 7:
ut vetustate et gradu honoris nos praestent,
id. 7, 30, 4; 34, 34, 14; 37, 30, 2:
praestat ingenio alius alium,
Quint. 1, 1, 3; Val. Max. 3, 2, 21; 3, 2, ext. 7;
7, 2, 17: honore ceteros,
Nep. Att. 18, 5; 3, 3; id. Reg. 3, 5:
imperatores prudentiā,
id. Hann. 1, 1:
eloquentiā omnes eo tempore,
id. Epam. 6, 1.—Only aliquem, Stat. Th. 4, 838.—
B.
To become surety for, to answer or vouch for, to warrant, be responsible for, to take upon one's self, etc. (class.):
ut omnes ministros imperii tui rei publicae praestare videare,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 3:
quem tamen ego praestare non poteram,
id. Att. 6, 3, 5:
quanto magis arduum est alios praestare quam se, tanto laudabilius,
Plin. Pan. 83:
communem incertumque casum neque vitare quisquam nostrum, nec praestare ullo pacto potest,
Cic. Fam. 5, 17, 3: simus eā mente ut nihil in vitā nobis praestandum praeter culpam putemus, that we need only answer for guilt, i. e. keep ourselves clear of guilt, id. ib. 6, 1, 4:
impetus populi praestare nemo potest,
no one can be held to answer for the outbreaks of the people, id. de Or. 2, 28, 124:
periculum judicii,
id. Mur. 2, 3:
damnum alicui,
id. Off. 3, 16:
invidiam,
id. Sest. 28, 61:
nihil,
to be responsible for nothing, id. Q. Fr. 3, 1, 3; cf. in pass.:
cum id, quod ab homine non potuerit praestari, evenerit,
what none could vouch for that it would not happen, id. Tusc. 3, 16, 34. —With ab aliquā re:
ego tibi a vi praestare nihil possum,
Cic. Fam. 1, 4, 3.—With de:
quod de te sperare, de me praestare possum,
Cic. Fam. 4, 15, 2.—With an objectclause:
quis potest praestare, semper sapientem beatum fore, cum, etc.?
Cic. Tusc. 5, 10, 29; cf.:
(praedones) nullos fore, quis praestare poterat?
id. Fl. 12, 28:
meliorem praesto magistro Discipulum,
Juv. 14, 212.—With ut:
illius lacrimae praestant ut veniam culpae non abnuat Osiris,
Juv. 6, 539.—
C.
In gen., to fulfil, discharge, maintain, perform, execute:
arbitramur nos ea praestitisse, quae ratio et doctrina praescripserit,
Cic. N. D. 1, 3, 7:
ultima exspectato, quae ego tibi et jucunda et honesta praestabo,
id. Fam. 7, 17, 2:
suum munus,
id. de Or. 2, 9, 38:
hospitii et amicitiae jus officiumque,
id. Fam. 14, 4, 2:
ne quem ejus paeniteret, praestiti,
I took care, exerted myself, Liv. 30, 30; Ov. Tr. 5, 14, 19:
quamcumque ei fidem dederis, ego praestabo,
I will fulfil, keep the promise, Cic. Fam. 5, 11, 2:
fidem alicui,
Liv. 30, 15:
pacem cum iis populus Romanus non ab se tantum, sed ab rege etiam Masinissa praestitit,
maintained, id. 40, 34:
tributa,
to pay, Juv. 3, 188:
annua,
id. 6, 480:
triplicem usuram,
id. 9, 7.— Pass.:
promissum id benignius est ab rege quam praestitum,
Liv. 43, 18, 11:
mea tibi tamen benevolentia fidesque praestabitur,
Cic. Fam. 12, 2, 3; so,
quibus (victoribus) senatūs fides praestabitur,
id. Phil. 14, 11, 30:
virtus vetat spectare fortunam dum praestetur fides,
id. Div. 2, 37, 79:
ni praestaretur fides publica,
Liv. 2, 28, 7.—
2.
In partic.
a.
To keep, preserve, maintain, retain:
pueri, quibus videmur praestare rem publicam debuisse,
Cic. Att. 10, 4, 5; Ov. M. 11, 748:
omnes socios salvos praestare poteramus,
Cic. Imp. Pomp. 18, 55:
mors omnia praestat Vitalem praeter sensum calidumque vaporem,
Lucr. 3, 214. —
b.
To show, exhibit, to prove, evince, manifest:
Pomptinius praestat tibi memoriam benevolentiamque, quam debet,
Cic. Fam. 3, 10, 3:
neque hercule in iis ipsis rebus eam voluntatem, quam exspectaram, praestiterunt,
id. ib. 1, 9, 5:
virtutem,
Caes. B. G. 2, 27:
benevolentiam,
Cic. Att. 11, 1, 1:
consilium suum fidemque,
id. de Or. 3, 33, 134. —With se, to show, prove, or behave one's self as: praesta te eum, qui, etc., show thyself such, as, etc., Cic. Fam. 1, 6, 2:
se incolumem,
Lucr. 3, 220:
se invictum,
Ov. Tr. 4, 10, 104:
teque praesta constanter ad omne Indeclinatae munus amicitiae,
show thyself constant, id. ib. 4, 5, 23:
Victoria nunc quoque se praestet,
show itself, id. ib. 2, 169: sed ne ad illam quidem artissimam innocentiae formulam praestare nos possumus, prove ourselves innocent even according to that rule, Sen. Ira, 2, 28, 1:
juris periti consultatoribus se praestabant,
showed themselves accessible, Dig. 1, 2, 2.— Poet.:
vel magnum praestet Achillem,
should show, prove, approve himself a great Achilles, Verg. A. 11, 438.—
c.
To show, exhibit, manifest:
honorem debitum patri,
Cic. Phil. 9, 5, 12:
fratri pietatem,
id. Brut. 33, 126:
virtutem et diligentiam alicui,
id. Fam. 14, 3, 2:
frequentiam et officium alicui honores petenti,
Hirt. B. G. 8, 50:
obsequium,
Sen. Q. N. 2, 59, 8:
sedulitatem alicui rei,
to apply, Plin. Ep. 3, 18, 6.—
d.
To give, offer, furnish, present, expose:
alicui certam summam pecuniae,
Suet. Dom. 9: cervicem, Sen. ap. Diom. p. 362 P.:
caput fulminibus,
to expose, Luc. 5, 770:
Hiberus praestat nomen terris,
id. 4, 23:
anser praestat ex se pullos atque plumam,
Col. 8, 13:
cum senatui sententiam praestaret,
gave his vote, Cic. Pis. 32, 80:
terga hosti,
to turn one's back to the enemy, to flee, Tac. Agr. 37:
voluptatem perpetuam sapienti,
to assume, Cic. Fin. 2, 27, 89.— Pass.:
pueri, quibus id (biduum) praestabatur,
was devoted, Quint. 1, prooem. § 7; cf.:
corpus, cui omnia olim tamquam servo praestabantur, nunc tamquam domino parantur,
Sen. Ep. 90, 19.—Hence, praestans, antis, P. a., pre-eminent, superior, excellent, distinguished, extraordinary.
A.
In gen. (class.).
1.
Of persons:
omnibus praestans et ingenio et diligentiā,
far surpassing all, Cic. Tusc. 1, 10, 22:
usu et sapientiā praestantes,
noted for their experience and wisdom, Nep. Timoth. 3, 2.— Comp.:
virginibus praestantior omnibus Herse,
superior to all, Ov. M. 2, 724.— Sup.:
in illis artibus praestantissimus,
Cic. de Or. 1, 50, 217:
praestantissimi studio atque doctrinā,
id. Ac. 1, 4, 17.—With gen.:
o praestans animi juvenis,
distinguished for courage, Verg. A. 12, 19:
belli,
Sil. 5, 92:
armorum,
Stat. Th. 1, 605:
praestantissimus sapientiae,
Tac. A. 6, 6.— Poet., with objectclause:
quo non praestantior alter Aere ciere viros,
whom no other excelled in rousing the men, Verg. A. 6, 164.—
2.
Of things, pre-eminent, excellent, remarkable, extraordinary, distinguished:
praestanti corpore Nymphae,
Verg. A. 1, 71:
praestanti corpore tauri,
id. G. 4, 550:
formā,
id. A. 7, 483:
naturā excellens atque praestans,
Cic. N. D. 1, 20, 56:
qui a te tractatus est praestanti et singulari fide,
id. Fam. 3, 10, 3:
praestans prudentiā in omnibus,
Nep. Alc. 5, 1; Cic. Tusc. 5, 13, 38:
quid praestantius mihi potuit accidere?
id. Vatin. 3, 8.—
B.
In partic.
1.
Efficacious:
medicina,
Plin. 13, 24, 47, § 130:
usus praestantior,
id. 18, 13, 34, § 126:
calamus praestantior odore,
id. 12, 22, 48, § 105:
sucus sapore praestantissimus,
id. 15, 1, 2, § 5:
praestantissima auxilia,
id. 27, 13, 120, § 146.—
2.
Sup.:
Praestantissimus,
a title of the later emperors, Nazar. 26; Tert. Cor. Mil. 1.— Hence, adv.: praestanter, excellently, admirably (post-Aug.); sup.:
praestantissime,
Plin. 28, 12, 50, § 186.

Lewis & Short latin dictionary > praesto
2 praestu

1.
praestō (old collat. form praestū, acc. to Curtius Valerianus in Cassiod. p. 2289 P.: qui praestu sunt, Inscr. Carina Via Appia, 1, p. 217. In later time as adj.: prae-stus, a, um:
bonorum officio praestus fui,
Inscr. Grut. 669, 4), adv. [dat. from praestus, a sup. form from prae, so that praesto esse alicui = to be or stand in the foremost place for or as respects one], at hand, ready, present, here; usually with esse (very freq. and class.).
I.
Lit.:
ni tua propitia pax foret praesto,
Plaut. Trin. 4, 1, 18: sed ubi est frater? Chaer. Praesto adest, Ter. Eun. 5, 8, 20; id. Heaut. 1, 1, 120; so Att. Tr. 498:
quod adest praesto in primis placet,
Lucr. 5, 1412; Lact. 3, 7, 10:
sacrificiis omnibus praesto adesse,
id. 2, 16, 10;
more freq., praesto esse: ibi mihi praesto fuit L. Lucilius,
Cic. Fam. 3, 5, 1:
togulae lictoribus ad portam praesto fuerunt,
id. Pis. 23, 55:
tibi nulla fuit clementia praesto?
hadst thou no compassion? Cat. 64, 137: praesto esse, to arrive, appear:
hirundines aestivo tempore praesto sunt,
Auct. Her. 4, 48, 61.—Without esse ( poet.):
era, eccum praesto militem,
Plaut. Mil. 4, 6, 1:
ipsum adeo praesto video,
Ter. And. 2, 5, 4; Stat. Th. 6, 643.—
II.
In partic: praesto esse or adire
A.
To be at hand, to attend or wait upon, to serve, aid:
ero meo ut omnibus locis sine praesto,
Plaut. Men. 5, 6, 26:
jus civile didicit, praesto multis fuit,
Cic. Mur. 9, 19:
praesto esse clientem tuum?
id. Att. 10, 8, 3:
saluti tuae praesto esse, praesto esse virtutes ut ancillulas,
id. Fin. 2, 21, 69; id. Fam. 4, 14, 4:
ut ad omnia, quae tui velint, ita assim praesto, ut, etc.,
id. ib. 4, 8, 1; id. Att. 4, 12, 1 fin.;
also with videor,
id. ib. 4, 12, 1 fin. —With adire:
pauper erit praesto semper tibi, pauper adibit primus,
will be at hand, at your service, Tib. 1, 5, 61.—
B.
With esse, to present one's self in a hostile manner, to resist, oppose:
si quis mihi praesto fuerit cum armatis hominibus,
Cic. Caecin. 30, 87:
quaestores cum fascibus mihi praesto fuerunt,
id. Verr. 2, 2, 4, § 11.
2.
prae-sto, ĭti (post-class. also praestāvi), ātum or ĭtum, 1, v. n. and a.
I.
Neutr., to stand before or in front.
A.
Lit.:
dum primae praestant acies,
Luc. 4, 30.—
B.
Trop., to stand out, be superior, to distinguish one's self, to be excellent, distinguished, admirable; constr. alicui aliquā re, alicui rei, in aliquā re, or absol. (class.):
cum virtute omnibus praestarent,
Caes. B. G. 1, 3:
quantum praestiterint nostri majores prudentiā ceteris gentibus,
Cic. de Or. 1, 44, 192:
quā re homines bestiis praestent,
id. Inv. 1, 4, 5:
hoc praestat amicitia propinquitati, quod, etc.,
id. Lael. 5, 19:
Zeuxin muliebri in corpore pingendo plurimum aliis praestare,
id. Inv. 2, 1, 1:
ceteris,
id. Ac. 1, 4, 16:
suos inter aequales longe praestitit,
id. Brut. 64, 230:
omnes homines, qui sese student praestare ceteris animalibus,
Sall. C. 1, 1:
praestare honestam mortem existimans turpi vitae,
Nep. Chabr. 4, 3:
quantum ceteris praestet Lucretia,
Liv. 1, 57, 7:
cernere, quantum eques Latinus Romano praestet,
id. 8, 7, 7:
quantum vel vir viro vel gens genti praestat!
id. 31, 7, 8:
genere militum praestare tironibus,
id. 42, 52, 10:
tantum Romana in bellis gloria ceteris praestat,
Quint. 1, 10, 14:
qui eloquentiā ceteris praestet,
id. 2, 3, 5; 2, 16, 17; Curt. 8, 14, 13; Just. 18, 3, 14; 28, 2, 11; 44, 3, 9:
sacro, quod praestat, peracto,
Juv. 12, 86:
probro atque petulantiā maxume praestabant,
were pre-eminent, distinguished themselves, Sall. C. 37, 5:
truculentiā caeli praestat Germania,
Tac. A. 2, 24:
cur alias aliis praestare videmus Pondere res rebus?
Lucr. 1, 358.—
2.
Praestat, with a subjectclause, it is preferable or better:
nimio impendiosum praestat te, quam ingratum dicier,
it is much better, Plaut. Bacch. 3, 2, 12:
mori milies praestitit, quam haec pati,
it was better, Cic. Att. 14, 9, 2:
praestare dicunt, Gallorum quam Romanorum imperia perferre,
it is better, Caes. B. G. 1, 17:
motos praestat componere fluctus,
Verg. A. 1, 135; 3, 429; 6, 39.
II.
Act.
A.
To surpass, outstrip, exceed, [p. 1431] excel (not in Cic. or Cæs.; constr. usually aliquem aliquā re): qui primus in alterutrā re praestet alios, Varr. ap. Non. 502, 23; Varr. R. R. 2, 2, 10; 3, 1, 3:
quantum Galli virtute ceteros mortales praestarent,
Liv. 5, 36, 4:
qui belli gloriā Gallos omnes Belgasque praestabant,
Hirt. B. G. 8, 6:
praestate virtute peditem, ut honore atque ordine praestatis,
Liv. 3, 61, 7:
ut vetustate et gradu honoris nos praestent,
id. 7, 30, 4; 34, 34, 14; 37, 30, 2:
praestat ingenio alius alium,
Quint. 1, 1, 3; Val. Max. 3, 2, 21; 3, 2, ext. 7;
7, 2, 17: honore ceteros,
Nep. Att. 18, 5; 3, 3; id. Reg. 3, 5:
imperatores prudentiā,
id. Hann. 1, 1:
eloquentiā omnes eo tempore,
id. Epam. 6, 1.—Only aliquem, Stat. Th. 4, 838.—
B.
To become surety for, to answer or vouch for, to warrant, be responsible for, to take upon one's self, etc. (class.):
ut omnes ministros imperii tui rei publicae praestare videare,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 3:
quem tamen ego praestare non poteram,
id. Att. 6, 3, 5:
quanto magis arduum est alios praestare quam se, tanto laudabilius,
Plin. Pan. 83:
communem incertumque casum neque vitare quisquam nostrum, nec praestare ullo pacto potest,
Cic. Fam. 5, 17, 3: simus eā mente ut nihil in vitā nobis praestandum praeter culpam putemus, that we need only answer for guilt, i. e. keep ourselves clear of guilt, id. ib. 6, 1, 4:
impetus populi praestare nemo potest,
no one can be held to answer for the outbreaks of the people, id. de Or. 2, 28, 124:
periculum judicii,
id. Mur. 2, 3:
damnum alicui,
id. Off. 3, 16:
invidiam,
id. Sest. 28, 61:
nihil,
to be responsible for nothing, id. Q. Fr. 3, 1, 3; cf. in pass.:
cum id, quod ab homine non potuerit praestari, evenerit,
what none could vouch for that it would not happen, id. Tusc. 3, 16, 34. —With ab aliquā re:
ego tibi a vi praestare nihil possum,
Cic. Fam. 1, 4, 3.—With de:
quod de te sperare, de me praestare possum,
Cic. Fam. 4, 15, 2.—With an objectclause:
quis potest praestare, semper sapientem beatum fore, cum, etc.?
Cic. Tusc. 5, 10, 29; cf.:
(praedones) nullos fore, quis praestare poterat?
id. Fl. 12, 28:
meliorem praesto magistro Discipulum,
Juv. 14, 212.—With ut:
illius lacrimae praestant ut veniam culpae non abnuat Osiris,
Juv. 6, 539.—
C.
In gen., to fulfil, discharge, maintain, perform, execute:
arbitramur nos ea praestitisse, quae ratio et doctrina praescripserit,
Cic. N. D. 1, 3, 7:
ultima exspectato, quae ego tibi et jucunda et honesta praestabo,
id. Fam. 7, 17, 2:
suum munus,
id. de Or. 2, 9, 38:
hospitii et amicitiae jus officiumque,
id. Fam. 14, 4, 2:
ne quem ejus paeniteret, praestiti,
I took care, exerted myself, Liv. 30, 30; Ov. Tr. 5, 14, 19:
quamcumque ei fidem dederis, ego praestabo,
I will fulfil, keep the promise, Cic. Fam. 5, 11, 2:
fidem alicui,
Liv. 30, 15:
pacem cum iis populus Romanus non ab se tantum, sed ab rege etiam Masinissa praestitit,
maintained, id. 40, 34:
tributa,
to pay, Juv. 3, 188:
annua,
id. 6, 480:
triplicem usuram,
id. 9, 7.— Pass.:
promissum id benignius est ab rege quam praestitum,
Liv. 43, 18, 11:
mea tibi tamen benevolentia fidesque praestabitur,
Cic. Fam. 12, 2, 3; so,
quibus (victoribus) senatūs fides praestabitur,
id. Phil. 14, 11, 30:
virtus vetat spectare fortunam dum praestetur fides,
id. Div. 2, 37, 79:
ni praestaretur fides publica,
Liv. 2, 28, 7.—
2.
In partic.
a.
To keep, preserve, maintain, retain:
pueri, quibus videmur praestare rem publicam debuisse,
Cic. Att. 10, 4, 5; Ov. M. 11, 748:
omnes socios salvos praestare poteramus,
Cic. Imp. Pomp. 18, 55:
mors omnia praestat Vitalem praeter sensum calidumque vaporem,
Lucr. 3, 214. —
b.
To show, exhibit, to prove, evince, manifest:
Pomptinius praestat tibi memoriam benevolentiamque, quam debet,
Cic. Fam. 3, 10, 3:
neque hercule in iis ipsis rebus eam voluntatem, quam exspectaram, praestiterunt,
id. ib. 1, 9, 5:
virtutem,
Caes. B. G. 2, 27:
benevolentiam,
Cic. Att. 11, 1, 1:
consilium suum fidemque,
id. de Or. 3, 33, 134. —With se, to show, prove, or behave one's self as: praesta te eum, qui, etc., show thyself such, as, etc., Cic. Fam. 1, 6, 2:
se incolumem,
Lucr. 3, 220:
se invictum,
Ov. Tr. 4, 10, 104:
teque praesta constanter ad omne Indeclinatae munus amicitiae,
show thyself constant, id. ib. 4, 5, 23:
Victoria nunc quoque se praestet,
show itself, id. ib. 2, 169: sed ne ad illam quidem artissimam innocentiae formulam praestare nos possumus, prove ourselves innocent even according to that rule, Sen. Ira, 2, 28, 1:
juris periti consultatoribus se praestabant,
showed themselves accessible, Dig. 1, 2, 2.— Poet.:
vel magnum praestet Achillem,
should show, prove, approve himself a great Achilles, Verg. A. 11, 438.—
c.
To show, exhibit, manifest:
honorem debitum patri,
Cic. Phil. 9, 5, 12:
fratri pietatem,
id. Brut. 33, 126:
virtutem et diligentiam alicui,
id. Fam. 14, 3, 2:
frequentiam et officium alicui honores petenti,
Hirt. B. G. 8, 50:
obsequium,
Sen. Q. N. 2, 59, 8:
sedulitatem alicui rei,
to apply, Plin. Ep. 3, 18, 6.—
d.
To give, offer, furnish, present, expose:
alicui certam summam pecuniae,
Suet. Dom. 9: cervicem, Sen. ap. Diom. p. 362 P.:
caput fulminibus,
to expose, Luc. 5, 770:
Hiberus praestat nomen terris,
id. 4, 23:
anser praestat ex se pullos atque plumam,
Col. 8, 13:
cum senatui sententiam praestaret,
gave his vote, Cic. Pis. 32, 80:
terga hosti,
to turn one's back to the enemy, to flee, Tac. Agr. 37:
voluptatem perpetuam sapienti,
to assume, Cic. Fin. 2, 27, 89.— Pass.:
pueri, quibus id (biduum) praestabatur,
was devoted, Quint. 1, prooem. § 7; cf.:
corpus, cui omnia olim tamquam servo praestabantur, nunc tamquam domino parantur,
Sen. Ep. 90, 19.—Hence, praestans, antis, P. a., pre-eminent, superior, excellent, distinguished, extraordinary.
A.
In gen. (class.).
1.
Of persons:
omnibus praestans et ingenio et diligentiā,
far surpassing all, Cic. Tusc. 1, 10, 22:
usu et sapientiā praestantes,
noted for their experience and wisdom, Nep. Timoth. 3, 2.— Comp.:
virginibus praestantior omnibus Herse,
superior to all, Ov. M. 2, 724.— Sup.:
in illis artibus praestantissimus,
Cic. de Or. 1, 50, 217:
praestantissimi studio atque doctrinā,
id. Ac. 1, 4, 17.—With gen.:
o praestans animi juvenis,
distinguished for courage, Verg. A. 12, 19:
belli,
Sil. 5, 92:
armorum,
Stat. Th. 1, 605:
praestantissimus sapientiae,
Tac. A. 6, 6.— Poet., with objectclause:
quo non praestantior alter Aere ciere viros,
whom no other excelled in rousing the men, Verg. A. 6, 164.—
2.
Of things, pre-eminent, excellent, remarkable, extraordinary, distinguished:
praestanti corpore Nymphae,
Verg. A. 1, 71:
praestanti corpore tauri,
id. G. 4, 550:
formā,
id. A. 7, 483:
naturā excellens atque praestans,
Cic. N. D. 1, 20, 56:
qui a te tractatus est praestanti et singulari fide,
id. Fam. 3, 10, 3:
praestans prudentiā in omnibus,
Nep. Alc. 5, 1; Cic. Tusc. 5, 13, 38:
quid praestantius mihi potuit accidere?
id. Vatin. 3, 8.—
B.
In partic.
1.
Efficacious:
medicina,
Plin. 13, 24, 47, § 130:
usus praestantior,
id. 18, 13, 34, § 126:
calamus praestantior odore,
id. 12, 22, 48, § 105:
sucus sapore praestantissimus,
id. 15, 1, 2, § 5:
praestantissima auxilia,
id. 27, 13, 120, § 146.—
2.
Sup.:
Praestantissimus,
a title of the later emperors, Nazar. 26; Tert. Cor. Mil. 1.— Hence, adv.: praestanter, excellently, admirably (post-Aug.); sup.:
praestantissime,
Plin. 28, 12, 50, § 186.

Lewis & Short latin dictionary > praestu
3 praestāns

praestāns antis, adj. with comp. and sup. [P. of 2 praesto], pre-eminent, superior, excellent, distinguished, extraordinary: omnibus et ingenio et diligentiā, surpassing all: usu et sapientiā, for experience and wisdom, N.: animi iuvenis, distinguished for courage, V.: virginibus praestantior omnibus Herse, superior to all, O.: quo non praestantior alter Aere ciere viros, excelled in rousing the men, V.: homines praestantissimi opibus: prudentia: virtus: praestanti corpore Nymphae, V.: formā, V.: quid praestantius mihi potuit accidere?: animi, V.: praestantissimi sapientiae, Ta.
* * *

(gen.), praestantis ADJ

excellent, outstanding

Latin-English dictionary > praestāns
4 prior

prĭor and prĭus (old form also in neutr. prior, Val. Antias and Quadrig. ap. Prisc. p. 767), ōris, adj. comp. [from obsol. prep. pri; v. primus init. ], former, previous, prior, freq. to be translated first; cf. superior; Cicero nearly always uses prior, opp. to posterior, in time; superior in sense of former, in gen. relation to the present, when no other time is expressed; v. Krebs, Antibarb. p. 921 sq.
I.
Lit.:
ita priori posterius, posteriori superius non jungitur,
Cic. Ac. 2, 14, 44:
me quaestorem in primis, aedilem priorem, praetorem primum populus Romanus faciebat,
id. Pis. 1, 2:
qui prior has angustias occupaverit,
first, Caes. B. C. 1, 66:
prior proelio lacessere,
id. ib. 1, 82:
etsi utrique primas, priores tamen libenter deferunt Laelio,
Cic. Brut. 21, 84:
priore loco causam dicere,
first, id. Quint. 9, 32:
priore aestate,
in the former summer, last summer, id. Fam. 1, 9, 24:
priore nocte,
id. Cat. 1, 4, 8:
factum est enim meā culpā, ut priore anno non succederetur,
id. Q. Fr. 1, 1, 1, § 2:
prioribus comitiis,
id. Planc. 22, 54:
priore anno,
the year before, Liv. 3, 9, 7; 3, 10, 14; 4, 56, 5:
prioris anni consules,
id. 4, 13, 10; 4, 17, 9:
Dionysius prior,
the elder, Nep. Dion, 1, 3:
vinum,
of last year, Plin. 14, 19, 24, § 120:
priore libro,
in the previous book, Col. 4, 22, 9:
pedes,
the forefeet, Nep. Eum. 5, 5; Plin. 8, 45, 70, § 181:
canities homini semper a priori parte capitis, tum deinde ab aversā,
the forepart, Plin. 11, 37, 47, § 131.—Pleon.:
cum prior Romanus exercitus praevenisset,
Liv. 9, 23, 2:
prius praecepta res erat,
id. 21, 32, 7; cf. id. 9, 23, 2.— Old neutr. prior: hoc senatusconsultum prior factum est, Val. Antias ap. Prisc. p. 767 P.:
prior bellum, Quadrig. ib.: foedus prior,
id. ib. (cf.: bellum Punicum posterior, Cass. Hem. ib.).—
2.
Former, i. e. deceased (late Lat.):
inter prieres fratres,
Amm. 21, 6, 2.—
B.
Subst.: prĭōres, um, m., forefathers, ancestors, the ancients ( poet. and in post-Aug. prose):
abiturus illuc, quo priores abierunt,
Phaedr. 4, 18, 16:
nomen dixere priores Ortygiam,
Verg. A. 3, 693:
nec ingeniis investigata priorum,
Ov. M. 15, 146; 332:
priores tradiderunt,
Col. 1, 4, 3:
nostri,
Plin. Ep. 3, 4:
more priorum,
Ov. M. 10, 218; Sen. Ep. 52, 2.—
II.
Trop., better, superior, preferable, more excellent or important (not in Cic. and Cæs.):
bellante prior,
Hor. C. S. 51:
color puniceae flore prior rosae,
id. C. 4, 10, 4; Ov. H. 18, 69:
ut nemo haberetur prior,
Liv. 27, 8:
aetate et sapientiā,
Sall. J. 10, 7:
consilio et manu,
id. ib. 96, 3:
neque prius, neque antiquius quidquam habuit, quam, etc.,
Vell. 2, 52, 4.—Esp. with potior:
potius quanto prius potiusque est Philippum nobis conjungere quam hos,
Vell. 36, 7, 6:
nulla (res) prior potiorque visa est,
id. 8, 29, 2:
nihil prius nec potius visum,
id. 39, 47, 4: unus Plinius est mihi priores, i. e. worth more than they all, Sent. Augur. ap. Plin. Ep. 4, 27, 4:
artium multitudine prior omnibus, eloquentiā nulli secundus,
App. Flor. 2, p. 346.—Hence, adv. comp.: prĭus.
A.
Before, sooner, first, previously (class.).
1.
Alone:
quem fuit aequius, ut prius introieram in vitam, sic prius exire de vitā,
Cic. Lael. 4, 15:
regem prius Europā, post et Asiā, expellere,
Liv. 37, 52, 4:
ut vos prius experti estis, nunc Antiochus experitur,
id. 36, 17, 8; so,
prius... nunc,
Verg. G. 3, 362:
prius... tum,
Cato, R. R. 135; Liv. 34, 55, 5:
prius.... postea,
id. 29, 12, 11.—
2.
With quam, and often joined in one word, priusquam.
(α).
Before that, before:
prius quam lucet, assunt,
before dawn, Plaut. Mil. 3, 1, 115:
prius illi erimus quam tu,
id. Ps. 2, 4, 68:
prius quam plane aspexit ilico eum esse dixit,
id. Rud. 4, 4, 87:
nihil prius mihi faciendum putavi, quam ut, etc.,
Cic. Att. 4, 1, 1:
cui prius quam de ceteris rebus respondeo, de amicitiā pauca dicam,
before, id. Phil. 2, 1, 3:
quod ego, prius quam loqui coepisti, sensi,
id. Vatin. 2, 4:
neque prius fugere destiterunt, quam ad flumen Rhenum pervenerunt,
Caes. B. G. 1, 53:
quid potius faciam, prius quam me dormitum conferam, non reperio,
Cic. Fam. 9, 26, 1:
priusquam aggrediar, etc.,
id. Balb. 7, 18:
prius quam ad portam venias,
Ter. Ad. 4, 2, 44.—
(β).
Sooner, rather:
Aegyptii quamvis carnificinam prius subierint, quam ibin aut aspidem violent,
Cic. Tusc. 5, 27, 78; id. Lig. 12, 34; Caes. B. C. 3, 1.—Sometimes in an inverted order:
ad hoc genus hominum duravi, quam prius me ad plures penetravi,
Plaut. Trin. 2, 2, 13; Prop. 2, 14, 11 (3, 10, 10); v. Zumpt, Gram. § 576.—
B.
In gen., formerly, in former times ( poet.), Cat. 51, 13:
sed haec prius fuere: nunc, etc.,
id. 4, 25; Prop. 1, 1, 18.

Lewis & Short latin dictionary > prior
5 priores

prĭor and prĭus (old form also in neutr. prior, Val. Antias and Quadrig. ap. Prisc. p. 767), ōris, adj. comp. [from obsol. prep. pri; v. primus init. ], former, previous, prior, freq. to be translated first; cf. superior; Cicero nearly always uses prior, opp. to posterior, in time; superior in sense of former, in gen. relation to the present, when no other time is expressed; v. Krebs, Antibarb. p. 921 sq.
I.
Lit.:
ita priori posterius, posteriori superius non jungitur,
Cic. Ac. 2, 14, 44:
me quaestorem in primis, aedilem priorem, praetorem primum populus Romanus faciebat,
id. Pis. 1, 2:
qui prior has angustias occupaverit,
first, Caes. B. C. 1, 66:
prior proelio lacessere,
id. ib. 1, 82:
etsi utrique primas, priores tamen libenter deferunt Laelio,
Cic. Brut. 21, 84:
priore loco causam dicere,
first, id. Quint. 9, 32:
priore aestate,
in the former summer, last summer, id. Fam. 1, 9, 24:
priore nocte,
id. Cat. 1, 4, 8:
factum est enim meā culpā, ut priore anno non succederetur,
id. Q. Fr. 1, 1, 1, § 2:
prioribus comitiis,
id. Planc. 22, 54:
priore anno,
the year before, Liv. 3, 9, 7; 3, 10, 14; 4, 56, 5:
prioris anni consules,
id. 4, 13, 10; 4, 17, 9:
Dionysius prior,
the elder, Nep. Dion, 1, 3:
vinum,
of last year, Plin. 14, 19, 24, § 120:
priore libro,
in the previous book, Col. 4, 22, 9:
pedes,
the forefeet, Nep. Eum. 5, 5; Plin. 8, 45, 70, § 181:
canities homini semper a priori parte capitis, tum deinde ab aversā,
the forepart, Plin. 11, 37, 47, § 131.—Pleon.:
cum prior Romanus exercitus praevenisset,
Liv. 9, 23, 2:
prius praecepta res erat,
id. 21, 32, 7; cf. id. 9, 23, 2.— Old neutr. prior: hoc senatusconsultum prior factum est, Val. Antias ap. Prisc. p. 767 P.:
prior bellum, Quadrig. ib.: foedus prior,
id. ib. (cf.: bellum Punicum posterior, Cass. Hem. ib.).—
2.
Former, i. e. deceased (late Lat.):
inter prieres fratres,
Amm. 21, 6, 2.—
B.
Subst.: prĭōres, um, m., forefathers, ancestors, the ancients ( poet. and in post-Aug. prose):
abiturus illuc, quo priores abierunt,
Phaedr. 4, 18, 16:
nomen dixere priores Ortygiam,
Verg. A. 3, 693:
nec ingeniis investigata priorum,
Ov. M. 15, 146; 332:
priores tradiderunt,
Col. 1, 4, 3:
nostri,
Plin. Ep. 3, 4:
more priorum,
Ov. M. 10, 218; Sen. Ep. 52, 2.—
II.
Trop., better, superior, preferable, more excellent or important (not in Cic. and Cæs.):
bellante prior,
Hor. C. S. 51:
color puniceae flore prior rosae,
id. C. 4, 10, 4; Ov. H. 18, 69:
ut nemo haberetur prior,
Liv. 27, 8:
aetate et sapientiā,
Sall. J. 10, 7:
consilio et manu,
id. ib. 96, 3:
neque prius, neque antiquius quidquam habuit, quam, etc.,
Vell. 2, 52, 4.—Esp. with potior:
potius quanto prius potiusque est Philippum nobis conjungere quam hos,
Vell. 36, 7, 6:
nulla (res) prior potiorque visa est,
id. 8, 29, 2:
nihil prius nec potius visum,
id. 39, 47, 4: unus Plinius est mihi priores, i. e. worth more than they all, Sent. Augur. ap. Plin. Ep. 4, 27, 4:
artium multitudine prior omnibus, eloquentiā nulli secundus,
App. Flor. 2, p. 346.—Hence, adv. comp.: prĭus.
A.
Before, sooner, first, previously (class.).
1.
Alone:
quem fuit aequius, ut prius introieram in vitam, sic prius exire de vitā,
Cic. Lael. 4, 15:
regem prius Europā, post et Asiā, expellere,
Liv. 37, 52, 4:
ut vos prius experti estis, nunc Antiochus experitur,
id. 36, 17, 8; so,
prius... nunc,
Verg. G. 3, 362:
prius... tum,
Cato, R. R. 135; Liv. 34, 55, 5:
prius.... postea,
id. 29, 12, 11.—
2.
With quam, and often joined in one word, priusquam.
(α).
Before that, before:
prius quam lucet, assunt,
before dawn, Plaut. Mil. 3, 1, 115:
prius illi erimus quam tu,
id. Ps. 2, 4, 68:
prius quam plane aspexit ilico eum esse dixit,
id. Rud. 4, 4, 87:
nihil prius mihi faciendum putavi, quam ut, etc.,
Cic. Att. 4, 1, 1:
cui prius quam de ceteris rebus respondeo, de amicitiā pauca dicam,
before, id. Phil. 2, 1, 3:
quod ego, prius quam loqui coepisti, sensi,
id. Vatin. 2, 4:
neque prius fugere destiterunt, quam ad flumen Rhenum pervenerunt,
Caes. B. G. 1, 53:
quid potius faciam, prius quam me dormitum conferam, non reperio,
Cic. Fam. 9, 26, 1:
priusquam aggrediar, etc.,
id. Balb. 7, 18:
prius quam ad portam venias,
Ter. Ad. 4, 2, 44.—
(β).
Sooner, rather:
Aegyptii quamvis carnificinam prius subierint, quam ibin aut aspidem violent,
Cic. Tusc. 5, 27, 78; id. Lig. 12, 34; Caes. B. C. 3, 1.—Sometimes in an inverted order:
ad hoc genus hominum duravi, quam prius me ad plures penetravi,
Plaut. Trin. 2, 2, 13; Prop. 2, 14, 11 (3, 10, 10); v. Zumpt, Gram. § 576.—
B.
In gen., formerly, in former times ( poet.), Cat. 51, 13:
sed haec prius fuere: nunc, etc.,
id. 4, 25; Prop. 1, 1, 18.

Lewis & Short latin dictionary > priores
6 ante

antĕ (old form anti, whence antidea, antideo, antidhac; v. antea, anteeo, and antehac) [Gr. anti, over against, facing, anta, antên; Sanscr. anti = over against; Germ. ant- in Ant-wort = Goth. anda-vaurdi, an answer, anda-nahti, the night before], prep. and adv. (acc. to Max. Victor. p. 1953, as prep. with the grave accent; as adv. with the acute on the last syl.).
I.
Prep. with acc., before (syn.: prae, pro).
A.
In space, or trop. in regard to estimation, judgment, or rank (usu. only of objects at rest. while prae is used of those in motion; cf. Herz. ad Caes. B. G. 1, 21; v. exceptions infra).
1.
In space:
quem ante aedīs video,
Plaut. Am. 1, 1, 136:
ante ostium Me audivit stare,
Ter. And. 3, 1, 16; so Vulg. Lev. 1, 5:
Ornatas paulo ante fores,
Juv. 6, 227; so Vulg. Num. 3, 26:
ante meum limen,
Juv. 11, 190:
ante suum fundum,
Cic. Mil. 10:
ut ante suos hortulos postridie piscarentur,
id. Off. 3, 14, 58:
ante sepulcrales infelix adstitit aras,
Ov. M. 8, 480; so Verg. A. 1, 344; 3, 545; Juv. 10, 268:
ante altaria,
id. 8, 155; so Vulg. Deut. 26, 4; ib. Matt. 5, 24. —Of persons:
ante hosce deos erant arulae,
Cic. Verr. 2, 4, 3:
quīs ante ora patrum contigit oppetere,
Verg. A. 1, 95; id. G. 4, 477:
ipsius unam (navem) ante oculos pontus in puppim ferit,
id. A. 1, 114; 2, 531; 2, 773:
ante se statuit funditores,
Liv. 42, 58:
Flos Asiae ante ipsum,
Juv. 5, 56; Vulg. Matt. 17, 2:
si luditur alea pernox Ante Numantinos,
Juv. 8, 11.— Trop.:
ante oculos collocata,
Cic. de Or. 1, 43, 192:
ante oculos errat domus,
Ov. Tr. 3, 4, 57: [p. 128] causam ante eum diceret, before him as judge, Cic. Verr. 1, 3, 9:
donec stet ante judicium,
Vulg. Josh. 20, 6; ib. Marc. 13, 9.—And in eccl. Lat., after the Heb. and Hel. Gr., before, in the sight of, in the judgment of:
ante Dominum vilior fiam,
Vulg. 2 Reg. 6, 21 sq.:
non te justifices ante Deum,
ib. Eccli. 7, 5:
justi ambo ante Deum,
ib. Luc. 1, 6;
and fully: fecit Asa rectum ante conspectum Domini,
ib. 3 Reg. 15, 11; ib. Apoc. 12, 10.—Hence, homines ante pedes (in later Lat.), servants; cf. the annotators upon Juv. 7, 143.—With verbs of motion:
ante me ito,
Plaut. As. 3, 3, 70:
equitatum omnem ante se mittit,
Caes. B. G. 1, 21:
ante ceteras cohortes extra aciem procurrere,
id. B. C. 1, 55:
praecurrit ante omnes,
id. ib. 2, 34; so Nep. Dat. 3, 2; Liv. 7, 41; 45, 40 al.; Vulg. Lev. 27, 11; ib. 1 Reg. 12, 2.—
2.
Trop. of preference in judgment, or regulations in respect to rank, before (this is properly the signification of prae, q. v.; hence more rare than that, and never used by Cic.): quem ante me diligo, before myself, more than myself, Balbus ap. Cic. Att. 8, 15.—So ante aliquem esse, to surpass, excel any one:
facundiā Graecos, gloriā belli Gallos ante Romanos fuisse,
Sall. C. 53, 3, ubi v. Corte and Kritz:
tum me vero et ante Alexandrum et ante Pyrrhum et ante omnes alios imperatores esse,
superior to, Liv. 35, 14:
necessitas ante rationem est,
necessity knows no law, Curt. 7, 7, 10.—Hence very freq. (but mostly poet. and post-class.),
a.
Ante alios, ante omnes, ante ceteros, etc., before others, before all, etc., to designate a comparative relation;
also sometimes, for the sake of emphasis, with comparatives and superlatives: tibi, Neptune, ante alios deos gratias ago,
Plaut. Trin. 4, 1, 5; so Ov. M. 10, 120:
scito illum ante omnīs minumi mortalem preti,
Plaut. As. 5, 2, 8:
tua ante omnes experientia,
Tac. A. 2, 76; 1, 27; Liv. 1, 9:
Junoni ante omnīs candentis vaccae media inter cornua (pateram) fundit,
Verg. A. 4, 59:
Ipse est ante omnes,
Vulg. Col. 1, 17:
O felix una ante alias Priameïa virgo,
Verg. A. 3, 321:
ante omnes furor est insignis equarum,
id. G. 3, 266:
scelere ante alios immanior omnīs,
id. A. 1, 347; Liv. 5, 42:
ante alios pulcherrimus omnīs Turnus,
Verg. A. 7, 55; so Nep. Att. 3, 3; Liv. 1, 15; cf. Rudd. II. p. 82; II. p. 101; II. p. 305.—
b.
Ante omnia.
(α).
Before all things, first of all:
alvus ante omnia ducitur,
Cels. 7, 30:
oportet autem ante omnia os nudare,
id. 8, 2:
Ante omnia instituit, ut etc.,
Suet. Ner. 32; id. Calig. 21:
Ante omnia autem, fratres, etc.,
Vulg. Jac. 5, 12; ib. 1 Petr. 4, 8.—
(β).
Comparatively, above all, especially, chiefty:
publica maestitia eo ante omnia insignis, quia matronae annum, ut parentem, eum luxerunt,
Liv. 2, 7; 7, 4:
quae natura multis et ante omnia ursis,
Plin. 8, 35, 53, § 125:
dulces ante omnia Musae,
the Muses pleasing above all things, Verg. G. 2, 475; id. E. 2, 72:
deformem et taetrum ante omnia vultum,
Juv. 10, 191.—
(γ).
In entering upon the discussion of several particulars, or in adducing arguments, first of all, in the first place (similar to ac primum quidem, kai prôton men oun; cf. Spald. ad Quint. 4, 2, 4):
ante omnia quid sit rhetorice,
Quint. 2, 15, 1:
ante omnia igitur imitatio per se ipsa non sufficit,
id. 10, 2, 4; so id. 1, 2, 9; 4, 2, 40; 4, 2, 52; 5, 13, 6; 9, 1, 23.—
B.
Of time.
1.
Before: ANTE MERIDIEM CAVSAM CONICITO, Fragm. XII. Tab. ap. Auct. ad Her. 2, 13; cf.
Dirks. Transl. 177 sq.: ante lucem a portu me praemisisti domum,
Plaut. Am. 2, 1, 55; so Cic. de Or. 2, 64, 259; id. Inv. 2, 4, 15; Suet. Galb. 22; Vulg. Luc. 24, 22:
ante diem caupo sciet,
Juv. 9, 108:
ante brumam,
Ter. Phorm. 4, 4, 28:
ante noctem,
Hor. S. 1, 4, 51:
pereundum erit ante lucernas,
Juv. 10, 339:
ante haec omnia,
Vulg. Luc. 21, 12.— The designation of time is often expressed paraphrastically.
a.
By a person who lived at the time:
jam ante Socratem,
before the time of, Cic. Ac. 1, 12, 44:
qui honos togato habitus ante me est nemini,
before me, before my time, id. Cat. 4, 3:
ante Jovem nulli subigebant arva coloni,
Verg. G. 1, 125:
vixere fortes ante Agamemnona Multi,
Hor. C. 4, 9, 25:
ante Helenam,
id. S. 1, 3, 107:
ante se,
Tac. H. 1, 50:
quod ante eum nemo,
Suet. Caes. 26 al. —
b.
By other objects pertaining to a particular time: ante hoc factum, Plaut. Mil. 4, 8, 64:
ante has meas litteras,
i. e. before the receipt of this letter, Cic. Fam. 13, 17:
per hunc castissimum ante regiam injuriam sanguinem juro,
Liv. 1, 59:
ante mare et terras, et quod tegit omnia, caelum,
Ov. M. 1, 5:
ante sidus fervidum,
Hor. Epod. 1, 27:
ante cibum,
id. S. 1, 10, 61, and Juv. 6, 428:
Hoc discunt omnes ante alpha et beta,
before their A B C, id. 14, 209:
cur ante tubam tremor occupat artus?
Verg. A. 11, 424:
Tecum prius ergo voluta Haec ante tubas,
Juv. 1, 169.—Also by the designation of the office of a person:
ante aedilitatem meam,
Cic. Att. 12, 17:
ante sceptrum Dictaei regis,
Verg. G. 2, 536:
ante imperium ducis,
Flor. 4, 2, 66:
relictis multis filiis et in regno et ante regnum susceptis,
Just. 2, 10.—And by the designation of office in app. to the person:
mortuus est ante istum praetorem,
Cic. Verr. 1, 45, 115:
docuerant fabulas ante hos consules,
id. Brut. 18, 73:
cum ante illum imperatorem clipeis uterentur,
Nep. Iphicr. 1, 3:
quos ante se imperatorem nemo ausus sit aspicere,
id. Epam. 8, 3.—A part. perf. or fut. pass. is freq. added to such substantives for the sake of explanation:
ante hanc urbem conditam,
before the founding of this city, Cic. Tusc. 5, 3, 7 (opp. post urbem conditam):
non multo ante urbem captam,
id. Div. 1, 45:
ante Epaminondam natum,
Nep. Epam. 10, 4:
ante te cognitum multis orantibus opem tuli,
Sall. J. 110, 2:
ante decemviros creatos,
Liv. 3, 53 al. —
2.
Hence particular phrases.
a.
Ante tempus,
(α).
Before the right time:
ante tempus excitatis suis,
Liv. 31, 36.—
(β).
Before the appointed, proper, or lawful time:
factus est consul bis, primum ante tempus,
Cic. Lael. 3:
honores et ante tempus et quosdam novi generis cepit,
Suet. Aug. 26:
venisti ante tempus torquere nos?
Vulg. Matt. 8, 29 (cf. annus, II. D.).—
b.
Ante diem, poet.,
(α).
Before the time:
Caesaribus virtus contigit ante diem,
Ov. A. A. 1, 184:
ante diem vultu gressuque superbo Vicerat aequales,
Stat. S. 2, 1, 108.—
(β).
Before the time destined by fate:
filius ante diem patrios inquirit in annos,
Ov. M. 1, 148:
hic dolor ante diem Pandiona misit ad umbras,
id. ib. 6, 675; id. A. A. 3, 739:
sed misera ante diem subitoque accensa furore, etc.,
Verg. A. 4, 697 (cf. Soph. Antig. 461: ei de tou chronou prosthen thanoumai). —
c.
Ante hunc diem, with a negative:
istunc hominem numquam audivi ante hunc diem,
never before this day, never until now, Plaut. Ep. 3, 4, 60; 4, 2, 7:
neque umquam ante hunc diem,
Ter. Hec. 4, 4, 19; 5, 4, 23:
Novum crimen et ante hunc diem inauditum ad te Q. Tubero detulit,
Cic. Lig. 1, 1 (cf. Plaut. Trin. 5, 2, 17: neque eum ante usquam conspexi prius). —
3.
Ante diem (abbrev. a. d.) with an ordinal number gives the date, not of the foregoing, but of the present day; e. g. ante diem quintum (a. d. V.) Kalendas Apriles, the fifth day before the calends of April. Orig. the ante belonged to Kalendas, and they said either, ante die quinto Kalendas (i. e. die quinto ante Kalendas), or ante diem quintum Kalendas; the latter phraseology became the prevailing one, and ante diem, being considered as one word, the prepp. in and ex could be prefixed; cf. Manut. ad Cic. Fam. 3, 12; Duker ad Liv. 27, 23; Rudd. II. p. 291; Madv. Gr. Suppl. I.; Drak. ad Liv. 45, 2, 12: me ante diem XIII. Kalendas Januarias principem revocandae libertatis fuisse, the thirteenth before the calends of January, i. e. the 20 th of Dec., Cic. Phil. 14, 7, 20: ante diem XII. Kalendas Novembres, the 21 st of Oct.: ante diem VI. Kalendas Novembres, the 27 th of Oct., id. Cat. 1, 3: ante diem VIII. Kalendas Decembres, the 24 th of Nov., id. Phil. 3, 8: a. d. IV. Id. Mart. (ante diem quartum Idus Martias), i. e. the 12 th of March, Liv. 40, 59: ante diem III. Non. Jan. M. Cicero natus est, i. e. on the 3 d of Jan., Gell. 15, 28 al.:
in ante diem quartum Kal. Dec. distulit,
Cic. Phil. 3, 8: caedem te optimatium contulisse in ante diem V. Kal. Nov., to the 28 th of Oct., id. Cat. 1, 3:
ex ante diem VII. Id. Febr.,
Varr. R. R. 1, 28, 1: nuntii venerant ex ante diem Non. Jun. usque ad prid. Kal. Sept., from the 3 d of June, Cic. Att. 3, 17:
supplicatio indicta est ante diem V. Id. Oct. cum eo die in quinque dies,
Liv. 45, 2, 12.—
4.
Sometimes to designate the whole time until the passing moment:
ante id tempus et mari et terrā duces erant Lace daemonii,
Nep. Arist. 2, 3:
qui honos huic uni ante id tempus contigit,
id. Timoth. 2, 3:
invictus ante eam diem fuerat,
Curt. 5, 3, 22.—
5.
Ante annos, before the destined time:
Ante suos annos occidit,
Ov. Am. 2, 2, 46:
Ante annos animumque gerens curamque virilem,
beyond his years, Verg. A. 9, 311 (cf.:
suos annos praeterire,
Sil. 4, 428; and:
annos transcendere factis,
id. 2, 348). —
6.
Ante hoc, for antea, antehac, belongs to the later Latin:
ante hoc incognita,
Luc. 6, 116:
ante hoc domūs pars videntur,
Tac. G. 13.
II.
Adv., of space and time (the latter most freq.).
A.
Of space, before, in front, forwards: post me erat Aegina, ante Megara, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 9:
fluvius ab tergo, ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat,
Liv. 27, 18; 22, 5:
coronatus stabit et ante calix,
Tib. 2, 5, 98:
plena oculis et ante et retro,
Vulg. Apoc. 4, 6.—Of motion (cf. supra, I. A. 1.):
si aut manibus ingrediatur quis aut non ante, sed retro,
Cic. Fin. 5, 12, 35:
pallida Tisiphone morbos agit ante metumque,
Verg. G. 3, 552.—
B.
1.. Of time, before, previously (always in reference to another past time, while ante as prep. is used in reference to the present).
a.
With verbs:
nonne oportuit Praescīsse me ante,
Ter. And. 1, 5, 4:
id te oro, ut ante eamus,
id. ib. 3, 3, 24;
very freq. in Cic.: quod utinam illi ante accidisset,
Cic. Phil. 11, 14:
quae ante acta sunt,
id. Verr. 1, 109:
sicut ante fecimus,
Vulg. Jos. 8, 5; ib. Jud. 16, 20:
fructus omnis ante actae vitae,
Cic. Marcell. 3; so Ov. M. 12, 115, and Tac. A. 6, 16:
apud vos ante feci mentionem,
Cic. Agr. 3, 4:
faciam hoc non novum, sed ab eis ante factum,
id. Verr. 1, 55; Verg. E. 9, 63; Juv. 3, 243; 15, 320:
illud de quo ante dixi,
Cic. Sex. Rosc. 116:
quos ante dixi,
id. Off. 2, 14, 50:
ut ante dixi,
id. Imp. Pomp. 16; id. Mil. 45:
quem ad modum ante dixi,
id. Sex. Rosc. 91:
additis, quae ante deliquerant,
Tac. A. 6, 9:
filium ante sublatum brevi amisit,
id. Agr. 6; id. G. 10; id. A. 11, 7; id. H. 2, 43.—And often accomp. by jam:
acceperam jam ante Caesaris litteras, ut etc.,
Cic. Phil. 2, 49; id. Marcell. 12; id. Verr. 2, 23.—Rarely accomp. by saepe.:
ut saepe ante fecerant,
Cic. Balb. 40; id. Rab. Post. 13.—
b.
Rarely with adjj.:
non filius ante pudicus,
Juv. 3, 111:
quos acciverat, incertum, experiens an et ante gnavos,
Tac. A. 14, 7.—
c.
Often with substt. in the abl. or acc. for a more accurate designation of time (cf. also abhinc with the abl. and acc.; in these cases ante was considered by the ancient critics as a prep., which could also govern the abl.; cf. Charis. p. 209 P.; Serv. ad Verg. E. 1, 30. The position of ante is sometimes before and sometimes after the subst., and sometimes between the numeral and the subst.):
illos septem et multis ante saeculis Lycurgum accepimus fuisse sapientes,
Cic. Tusc. 5, 3, 7:
etsi perpaucis ante diebus (i. e. before the departure of Theophilus, of whom mention is afterwards made) dederam Q. Mucio litteras ad te,
id. Fam. 4, 9:
paucis diebus ante,
id. Phil. 2, 40:
viginti annis ante,
id. Lael. 12, 42:
voverat eam annis undecim ante,
Liv. 40, 52, 4 (cf. id. 40, 51:
quae bello Ligustico ante annis octo vovisset): optimum erit ante annum scrobes facere,
a year before, Col. 4, 2; Plin. Ep. 8, 23, 7:
Tyron urbem ante annum Trojanae cladis condiderunt,
a year before the fall of Troy, Just. 18, 3, 5:
ante quadriennium amissus es,
four years previously, Tac. Agr. 45:
aliquot ante annos,
Suet. Caes. 12; v. id. ib. 81 al.—
d.
With the advv. multo, paulo, aliquanto, tanto, quanto, and rarely permultum:
multo ante prospexi tempestatem futuram,
Cic. Fam. 4, 3, 3:
haud multo ante adventum,
Tac. Agr. 18.—And in the order ante multo:
ante multo a te didicerimus,
Cic. Sen. 2, 6:
Venisti paulo ante in senatum,
id. Cat. 1, 7, 16; id. Marcell. 7; id. Mil. 7; Tac. G. 41; id. H. 3, 68; Suet. Caes. 21; Vulg. Sap. 15, 8; ib. 2 Macc. 3, 30;
6, 29 et saep.—And in the order ante paulo: quae ante paulo perbreviter attigi,
Cic. Rep. 2, 4:
profectus est aliquanto ante furorem Catilinae,
id. Sull. 20, 56 bis; id. Verr. 1, 149.—And in the order ante aliquanto: ante aliquanto quam tu natus es, Cic. Fam. [p. 129] 10, 4; id. Vatin. 25; id. Verr. 2, 46:
tanto ante praedixeras,
id. Phil. 2, 33:
quod si Cleomenes non tanto ante fugisset,
id. Verr. 2, 5, 34; 5, 78, 89; id. Cat. 3, 17; id. de Or. 1, 7, 26; so Quint. 2, 4, 28:
quanto ante providerit,
Cic. Sest. 8:
permultum ante certior factus eram litteris,
id. Fam. 3, 11; cf. Prisc. p. 1191 P.—
2.
Followed by quam (written also as one word, antequam; the form prius quam was more freq. in archaic Latin), sooner than; before.
a.
With ind. pres.:
ante quam doceo id factum non esse, libet mihi,
Cic. Quinct. 48:
ante quam ad sententiam redeo, de me pauca dicam,
id. Cat. 4, 20; id. Mil. 7; id. Deiot. 7; id. Clu. 6.—
b.
With ind. perf.:
memini Catonem anno ante quam est mortuus mecum disserere,
Cic. Lael. 3, 11:
anno ipso ante quam natus est Ennius,
id. Brut. 18, 72:
ante aliquanto quam tu natus es,
id. Fam. 10, 3:
neque ante dimisit eum quam fidem dedit,
Liv. 39, 10:
ante quam ille est factus inimicus,
Cic. Phil. 12, 9.—
c.
Rarely with fut. perf.:
ante provinciam sibi decretam audiet quam potuerit tempus ei rei datum suspicari,
Cic. Phil. 11, 24:
neque defatigabor ante quam... percepero,
id. de Or. 3, 36, 145.—
d.
With subj. pres.:
ante quam veniat in Pontum, litteras ad Cn. Pompeium mittet,
Cic. Agr. 2, 53:
hac lege ante omnia veniunt, quam gleba una ematur,
id. ib. 2, 71; id. Sest. 15; id. Phil. 1, 1; Verg. E. 1, 60 sqq.; Vulg. Gen. 11, 4; ib. 4 Reg. 2, 9; ib. Matt. 6, 8.—
e.
With subj. imperf.:
Romae et ad urbem, ante quam proficisceretur, quaerere coepit,
Cic. Verr. 2, 167:
qui (sol) ante quam se abderet, fugientem vidit Antonium,
id. Phil. 14, 27; 8, 1; id. Verr. 4, 147; Vulg. Gen. 2, 5; 13, 10; ib. Matt. 1, 18; ib. Joan. 8, 58.—
f.
With subj. perf.:
ante vero quam sit ea res adlata, laetitiā frui satis est,
Cic. Phil. 14, 1:
domesticum malum opprimit ante quam prospicere potueris,
id. Verr. 1, 39; id. Sull. 44; id. Planc. 40:
nec ante vincere desierint quam Rubro mari inclusis quod vincerent defuerit,
Liv. 42, 52:
nec ante (barbam capillumque) dempserit quam vindicāsset,
Suet. Caes. 67.—
g.
With subj. pluperf.:
se ante quam eam uxorem duxisset domum, sperāsse etc.,
Ter. Hec. 1, 2, 71:
qui ante quam de meo adventu audire potuissent, in Macedoniam perrexi,
Cic. Planc. 98:
ut consul ante fieret, quam ullum alium magistratum capere licuisset,
id. Imp. Pomp. 62; id. Quinct. 9; id. Verr. 2, 55; 2, 171.—
h.
With inf.:
dici vix potest quam multa sint quae respondeatis ante fieri oportere, quam ad hanc rationem devenire,
Cic. Quinct. 54.—
i.
With part.:
armati nullum ante finem pugnae quam morientes fecerunt,
Liv. 21, 15, 4 (on the use of these different constructions, v. Roby, §§ 1671, 1462, 1672 etc.; Draeger, Hist. Synt. II. pp. 589 sqq.;
and esp. Fischer, Gr. § 621). —In the poets sometimes with quam before ante: Respice item quam nil ad nos anteacta vetustas Temporis aeterni fuerit, quam nascimur ante,
Lucr. 3, 972:
Non ego signatis quicquam mandare tabellis, Ne legat id nemo quam meus ante, velim,
Tib. 4, 7, 8; Mart. 9, 36, 6.—Also in the poets sometimes pleon. ante—prius—quam:
sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat Ante, pudor, quam te violo aut tua jura resolvo,
Verg. A. 4, 24; so,
prius—quam— ante: Aut prius infecto deposcit praemia cursu, Septima quam metam triverit ante rota?
Prop. 3, 20, 25.—
3.
For the designation of order, foll. by tum, deinde, etc., first, in the first place (only in later Lat. for the class. primum):
ut ante caput, deinde reliqua pars auferatur,
Cels. 7, 29:
et ante dicam de his, quae, etc.: tum, etc.,
id. 5, 26:
ante tonderi... deinde... tum, etc.,
id. 6, 6, 8; so Plin. 34, 13, 34, § 131 dub.—
4.
Very rarely used as adj. (in imitation of the Greek):
neque enim ignari sumus ante malorum,
earlier, previous ills, Verg. A. 1, 198 (cf. tôn paros kakôn, Soph. O. T. 1423):
ille elegit, qui recipit ante meliorem,
Quint. Decl. 1, 14; cf. Liv. 24, 82, 5 (on this use of the adv., v. Kritz ad Sall. J. 76, 5).
III.
In composition.
A.
Of space, before, in front of, forwards: antepono, antefigo, antefero, antemitto.—
B.
Fig. of preference, before, above: antepono.—
C.
Of degree, before, above, more: antepotens, antepollens—
D.
In designations of time only with adjj. and advv.: antelucanus, antemeridianus, antehac, antelucio.With verbs, ante is more correctly written separately: ante actus, ante factus, ante gestus, ante paro, etc., although editions differ in this respect. V. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 361-390, and pp. 394-402.

Lewis & Short latin dictionary > ante
7 anti

antĕ (old form anti, whence antidea, antideo, antidhac; v. antea, anteeo, and antehac) [Gr. anti, over against, facing, anta, antên; Sanscr. anti = over against; Germ. ant- in Ant-wort = Goth. anda-vaurdi, an answer, anda-nahti, the night before], prep. and adv. (acc. to Max. Victor. p. 1953, as prep. with the grave accent; as adv. with the acute on the last syl.).
I.
Prep. with acc., before (syn.: prae, pro).
A.
In space, or trop. in regard to estimation, judgment, or rank (usu. only of objects at rest. while prae is used of those in motion; cf. Herz. ad Caes. B. G. 1, 21; v. exceptions infra).
1.
In space:
quem ante aedīs video,
Plaut. Am. 1, 1, 136:
ante ostium Me audivit stare,
Ter. And. 3, 1, 16; so Vulg. Lev. 1, 5:
Ornatas paulo ante fores,
Juv. 6, 227; so Vulg. Num. 3, 26:
ante meum limen,
Juv. 11, 190:
ante suum fundum,
Cic. Mil. 10:
ut ante suos hortulos postridie piscarentur,
id. Off. 3, 14, 58:
ante sepulcrales infelix adstitit aras,
Ov. M. 8, 480; so Verg. A. 1, 344; 3, 545; Juv. 10, 268:
ante altaria,
id. 8, 155; so Vulg. Deut. 26, 4; ib. Matt. 5, 24. —Of persons:
ante hosce deos erant arulae,
Cic. Verr. 2, 4, 3:
quīs ante ora patrum contigit oppetere,
Verg. A. 1, 95; id. G. 4, 477:
ipsius unam (navem) ante oculos pontus in puppim ferit,
id. A. 1, 114; 2, 531; 2, 773:
ante se statuit funditores,
Liv. 42, 58:
Flos Asiae ante ipsum,
Juv. 5, 56; Vulg. Matt. 17, 2:
si luditur alea pernox Ante Numantinos,
Juv. 8, 11.— Trop.:
ante oculos collocata,
Cic. de Or. 1, 43, 192:
ante oculos errat domus,
Ov. Tr. 3, 4, 57: [p. 128] causam ante eum diceret, before him as judge, Cic. Verr. 1, 3, 9:
donec stet ante judicium,
Vulg. Josh. 20, 6; ib. Marc. 13, 9.—And in eccl. Lat., after the Heb. and Hel. Gr., before, in the sight of, in the judgment of:
ante Dominum vilior fiam,
Vulg. 2 Reg. 6, 21 sq.:
non te justifices ante Deum,
ib. Eccli. 7, 5:
justi ambo ante Deum,
ib. Luc. 1, 6;
and fully: fecit Asa rectum ante conspectum Domini,
ib. 3 Reg. 15, 11; ib. Apoc. 12, 10.—Hence, homines ante pedes (in later Lat.), servants; cf. the annotators upon Juv. 7, 143.—With verbs of motion:
ante me ito,
Plaut. As. 3, 3, 70:
equitatum omnem ante se mittit,
Caes. B. G. 1, 21:
ante ceteras cohortes extra aciem procurrere,
id. B. C. 1, 55:
praecurrit ante omnes,
id. ib. 2, 34; so Nep. Dat. 3, 2; Liv. 7, 41; 45, 40 al.; Vulg. Lev. 27, 11; ib. 1 Reg. 12, 2.—
2.
Trop. of preference in judgment, or regulations in respect to rank, before (this is properly the signification of prae, q. v.; hence more rare than that, and never used by Cic.): quem ante me diligo, before myself, more than myself, Balbus ap. Cic. Att. 8, 15.—So ante aliquem esse, to surpass, excel any one:
facundiā Graecos, gloriā belli Gallos ante Romanos fuisse,
Sall. C. 53, 3, ubi v. Corte and Kritz:
tum me vero et ante Alexandrum et ante Pyrrhum et ante omnes alios imperatores esse,
superior to, Liv. 35, 14:
necessitas ante rationem est,
necessity knows no law, Curt. 7, 7, 10.—Hence very freq. (but mostly poet. and post-class.),
a.
Ante alios, ante omnes, ante ceteros, etc., before others, before all, etc., to designate a comparative relation;
also sometimes, for the sake of emphasis, with comparatives and superlatives: tibi, Neptune, ante alios deos gratias ago,
Plaut. Trin. 4, 1, 5; so Ov. M. 10, 120:
scito illum ante omnīs minumi mortalem preti,
Plaut. As. 5, 2, 8:
tua ante omnes experientia,
Tac. A. 2, 76; 1, 27; Liv. 1, 9:
Junoni ante omnīs candentis vaccae media inter cornua (pateram) fundit,
Verg. A. 4, 59:
Ipse est ante omnes,
Vulg. Col. 1, 17:
O felix una ante alias Priameïa virgo,
Verg. A. 3, 321:
ante omnes furor est insignis equarum,
id. G. 3, 266:
scelere ante alios immanior omnīs,
id. A. 1, 347; Liv. 5, 42:
ante alios pulcherrimus omnīs Turnus,
Verg. A. 7, 55; so Nep. Att. 3, 3; Liv. 1, 15; cf. Rudd. II. p. 82; II. p. 101; II. p. 305.—
b.
Ante omnia.
(α).
Before all things, first of all:
alvus ante omnia ducitur,
Cels. 7, 30:
oportet autem ante omnia os nudare,
id. 8, 2:
Ante omnia instituit, ut etc.,
Suet. Ner. 32; id. Calig. 21:
Ante omnia autem, fratres, etc.,
Vulg. Jac. 5, 12; ib. 1 Petr. 4, 8.—
(β).
Comparatively, above all, especially, chiefty:
publica maestitia eo ante omnia insignis, quia matronae annum, ut parentem, eum luxerunt,
Liv. 2, 7; 7, 4:
quae natura multis et ante omnia ursis,
Plin. 8, 35, 53, § 125:
dulces ante omnia Musae,
the Muses pleasing above all things, Verg. G. 2, 475; id. E. 2, 72:
deformem et taetrum ante omnia vultum,
Juv. 10, 191.—
(γ).
In entering upon the discussion of several particulars, or in adducing arguments, first of all, in the first place (similar to ac primum quidem, kai prôton men oun; cf. Spald. ad Quint. 4, 2, 4):
ante omnia quid sit rhetorice,
Quint. 2, 15, 1:
ante omnia igitur imitatio per se ipsa non sufficit,
id. 10, 2, 4; so id. 1, 2, 9; 4, 2, 40; 4, 2, 52; 5, 13, 6; 9, 1, 23.—
B.
Of time.
1.
Before: ANTE MERIDIEM CAVSAM CONICITO, Fragm. XII. Tab. ap. Auct. ad Her. 2, 13; cf.
Dirks. Transl. 177 sq.: ante lucem a portu me praemisisti domum,
Plaut. Am. 2, 1, 55; so Cic. de Or. 2, 64, 259; id. Inv. 2, 4, 15; Suet. Galb. 22; Vulg. Luc. 24, 22:
ante diem caupo sciet,
Juv. 9, 108:
ante brumam,
Ter. Phorm. 4, 4, 28:
ante noctem,
Hor. S. 1, 4, 51:
pereundum erit ante lucernas,
Juv. 10, 339:
ante haec omnia,
Vulg. Luc. 21, 12.— The designation of time is often expressed paraphrastically.
a.
By a person who lived at the time:
jam ante Socratem,
before the time of, Cic. Ac. 1, 12, 44:
qui honos togato habitus ante me est nemini,
before me, before my time, id. Cat. 4, 3:
ante Jovem nulli subigebant arva coloni,
Verg. G. 1, 125:
vixere fortes ante Agamemnona Multi,
Hor. C. 4, 9, 25:
ante Helenam,
id. S. 1, 3, 107:
ante se,
Tac. H. 1, 50:
quod ante eum nemo,
Suet. Caes. 26 al. —
b.
By other objects pertaining to a particular time: ante hoc factum, Plaut. Mil. 4, 8, 64:
ante has meas litteras,
i. e. before the receipt of this letter, Cic. Fam. 13, 17:
per hunc castissimum ante regiam injuriam sanguinem juro,
Liv. 1, 59:
ante mare et terras, et quod tegit omnia, caelum,
Ov. M. 1, 5:
ante sidus fervidum,
Hor. Epod. 1, 27:
ante cibum,
id. S. 1, 10, 61, and Juv. 6, 428:
Hoc discunt omnes ante alpha et beta,
before their A B C, id. 14, 209:
cur ante tubam tremor occupat artus?
Verg. A. 11, 424:
Tecum prius ergo voluta Haec ante tubas,
Juv. 1, 169.—Also by the designation of the office of a person:
ante aedilitatem meam,
Cic. Att. 12, 17:
ante sceptrum Dictaei regis,
Verg. G. 2, 536:
ante imperium ducis,
Flor. 4, 2, 66:
relictis multis filiis et in regno et ante regnum susceptis,
Just. 2, 10.—And by the designation of office in app. to the person:
mortuus est ante istum praetorem,
Cic. Verr. 1, 45, 115:
docuerant fabulas ante hos consules,
id. Brut. 18, 73:
cum ante illum imperatorem clipeis uterentur,
Nep. Iphicr. 1, 3:
quos ante se imperatorem nemo ausus sit aspicere,
id. Epam. 8, 3.—A part. perf. or fut. pass. is freq. added to such substantives for the sake of explanation:
ante hanc urbem conditam,
before the founding of this city, Cic. Tusc. 5, 3, 7 (opp. post urbem conditam):
non multo ante urbem captam,
id. Div. 1, 45:
ante Epaminondam natum,
Nep. Epam. 10, 4:
ante te cognitum multis orantibus opem tuli,
Sall. J. 110, 2:
ante decemviros creatos,
Liv. 3, 53 al. —
2.
Hence particular phrases.
a.
Ante tempus,
(α).
Before the right time:
ante tempus excitatis suis,
Liv. 31, 36.—
(β).
Before the appointed, proper, or lawful time:
factus est consul bis, primum ante tempus,
Cic. Lael. 3:
honores et ante tempus et quosdam novi generis cepit,
Suet. Aug. 26:
venisti ante tempus torquere nos?
Vulg. Matt. 8, 29 (cf. annus, II. D.).—
b.
Ante diem, poet.,
(α).
Before the time:
Caesaribus virtus contigit ante diem,
Ov. A. A. 1, 184:
ante diem vultu gressuque superbo Vicerat aequales,
Stat. S. 2, 1, 108.—
(β).
Before the time destined by fate:
filius ante diem patrios inquirit in annos,
Ov. M. 1, 148:
hic dolor ante diem Pandiona misit ad umbras,
id. ib. 6, 675; id. A. A. 3, 739:
sed misera ante diem subitoque accensa furore, etc.,
Verg. A. 4, 697 (cf. Soph. Antig. 461: ei de tou chronou prosthen thanoumai). —
c.
Ante hunc diem, with a negative:
istunc hominem numquam audivi ante hunc diem,
never before this day, never until now, Plaut. Ep. 3, 4, 60; 4, 2, 7:
neque umquam ante hunc diem,
Ter. Hec. 4, 4, 19; 5, 4, 23:
Novum crimen et ante hunc diem inauditum ad te Q. Tubero detulit,
Cic. Lig. 1, 1 (cf. Plaut. Trin. 5, 2, 17: neque eum ante usquam conspexi prius). —
3.
Ante diem (abbrev. a. d.) with an ordinal number gives the date, not of the foregoing, but of the present day; e. g. ante diem quintum (a. d. V.) Kalendas Apriles, the fifth day before the calends of April. Orig. the ante belonged to Kalendas, and they said either, ante die quinto Kalendas (i. e. die quinto ante Kalendas), or ante diem quintum Kalendas; the latter phraseology became the prevailing one, and ante diem, being considered as one word, the prepp. in and ex could be prefixed; cf. Manut. ad Cic. Fam. 3, 12; Duker ad Liv. 27, 23; Rudd. II. p. 291; Madv. Gr. Suppl. I.; Drak. ad Liv. 45, 2, 12: me ante diem XIII. Kalendas Januarias principem revocandae libertatis fuisse, the thirteenth before the calends of January, i. e. the 20 th of Dec., Cic. Phil. 14, 7, 20: ante diem XII. Kalendas Novembres, the 21 st of Oct.: ante diem VI. Kalendas Novembres, the 27 th of Oct., id. Cat. 1, 3: ante diem VIII. Kalendas Decembres, the 24 th of Nov., id. Phil. 3, 8: a. d. IV. Id. Mart. (ante diem quartum Idus Martias), i. e. the 12 th of March, Liv. 40, 59: ante diem III. Non. Jan. M. Cicero natus est, i. e. on the 3 d of Jan., Gell. 15, 28 al.:
in ante diem quartum Kal. Dec. distulit,
Cic. Phil. 3, 8: caedem te optimatium contulisse in ante diem V. Kal. Nov., to the 28 th of Oct., id. Cat. 1, 3:
ex ante diem VII. Id. Febr.,
Varr. R. R. 1, 28, 1: nuntii venerant ex ante diem Non. Jun. usque ad prid. Kal. Sept., from the 3 d of June, Cic. Att. 3, 17:
supplicatio indicta est ante diem V. Id. Oct. cum eo die in quinque dies,
Liv. 45, 2, 12.—
4.
Sometimes to designate the whole time until the passing moment:
ante id tempus et mari et terrā duces erant Lace daemonii,
Nep. Arist. 2, 3:
qui honos huic uni ante id tempus contigit,
id. Timoth. 2, 3:
invictus ante eam diem fuerat,
Curt. 5, 3, 22.—
5.
Ante annos, before the destined time:
Ante suos annos occidit,
Ov. Am. 2, 2, 46:
Ante annos animumque gerens curamque virilem,
beyond his years, Verg. A. 9, 311 (cf.:
suos annos praeterire,
Sil. 4, 428; and:
annos transcendere factis,
id. 2, 348). —
6.
Ante hoc, for antea, antehac, belongs to the later Latin:
ante hoc incognita,
Luc. 6, 116:
ante hoc domūs pars videntur,
Tac. G. 13.
II.
Adv., of space and time (the latter most freq.).
A.
Of space, before, in front, forwards: post me erat Aegina, ante Megara, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 9:
fluvius ab tergo, ante circaque velut ripa praeceps oram ejus omnem cingebat,
Liv. 27, 18; 22, 5:
coronatus stabit et ante calix,
Tib. 2, 5, 98:
plena oculis et ante et retro,
Vulg. Apoc. 4, 6.—Of motion (cf. supra, I. A. 1.):
si aut manibus ingrediatur quis aut non ante, sed retro,
Cic. Fin. 5, 12, 35:
pallida Tisiphone morbos agit ante metumque,
Verg. G. 3, 552.—
B.
1.. Of time, before, previously (always in reference to another past time, while ante as prep. is used in reference to the present).
a.
With verbs:
nonne oportuit Praescīsse me ante,
Ter. And. 1, 5, 4:
id te oro, ut ante eamus,
id. ib. 3, 3, 24;
very freq. in Cic.: quod utinam illi ante accidisset,
Cic. Phil. 11, 14:
quae ante acta sunt,
id. Verr. 1, 109:
sicut ante fecimus,
Vulg. Jos. 8, 5; ib. Jud. 16, 20:
fructus omnis ante actae vitae,
Cic. Marcell. 3; so Ov. M. 12, 115, and Tac. A. 6, 16:
apud vos ante feci mentionem,
Cic. Agr. 3, 4:
faciam hoc non novum, sed ab eis ante factum,
id. Verr. 1, 55; Verg. E. 9, 63; Juv. 3, 243; 15, 320:
illud de quo ante dixi,
Cic. Sex. Rosc. 116:
quos ante dixi,
id. Off. 2, 14, 50:
ut ante dixi,
id. Imp. Pomp. 16; id. Mil. 45:
quem ad modum ante dixi,
id. Sex. Rosc. 91:
additis, quae ante deliquerant,
Tac. A. 6, 9:
filium ante sublatum brevi amisit,
id. Agr. 6; id. G. 10; id. A. 11, 7; id. H. 2, 43.—And often accomp. by jam:
acceperam jam ante Caesaris litteras, ut etc.,
Cic. Phil. 2, 49; id. Marcell. 12; id. Verr. 2, 23.—Rarely accomp. by saepe.:
ut saepe ante fecerant,
Cic. Balb. 40; id. Rab. Post. 13.—
b.
Rarely with adjj.:
non filius ante pudicus,
Juv. 3, 111:
quos acciverat, incertum, experiens an et ante gnavos,
Tac. A. 14, 7.—
c.
Often with substt. in the abl. or acc. for a more accurate designation of time (cf. also abhinc with the abl. and acc.; in these cases ante was considered by the ancient critics as a prep., which could also govern the abl.; cf. Charis. p. 209 P.; Serv. ad Verg. E. 1, 30. The position of ante is sometimes before and sometimes after the subst., and sometimes between the numeral and the subst.):
illos septem et multis ante saeculis Lycurgum accepimus fuisse sapientes,
Cic. Tusc. 5, 3, 7:
etsi perpaucis ante diebus (i. e. before the departure of Theophilus, of whom mention is afterwards made) dederam Q. Mucio litteras ad te,
id. Fam. 4, 9:
paucis diebus ante,
id. Phil. 2, 40:
viginti annis ante,
id. Lael. 12, 42:
voverat eam annis undecim ante,
Liv. 40, 52, 4 (cf. id. 40, 51:
quae bello Ligustico ante annis octo vovisset): optimum erit ante annum scrobes facere,
a year before, Col. 4, 2; Plin. Ep. 8, 23, 7:
Tyron urbem ante annum Trojanae cladis condiderunt,
a year before the fall of Troy, Just. 18, 3, 5:
ante quadriennium amissus es,
four years previously, Tac. Agr. 45:
aliquot ante annos,
Suet. Caes. 12; v. id. ib. 81 al.—
d.
With the advv. multo, paulo, aliquanto, tanto, quanto, and rarely permultum:
multo ante prospexi tempestatem futuram,
Cic. Fam. 4, 3, 3:
haud multo ante adventum,
Tac. Agr. 18.—And in the order ante multo:
ante multo a te didicerimus,
Cic. Sen. 2, 6:
Venisti paulo ante in senatum,
id. Cat. 1, 7, 16; id. Marcell. 7; id. Mil. 7; Tac. G. 41; id. H. 3, 68; Suet. Caes. 21; Vulg. Sap. 15, 8; ib. 2 Macc. 3, 30;
6, 29 et saep.—And in the order ante paulo: quae ante paulo perbreviter attigi,
Cic. Rep. 2, 4:
profectus est aliquanto ante furorem Catilinae,
id. Sull. 20, 56 bis; id. Verr. 1, 149.—And in the order ante aliquanto: ante aliquanto quam tu natus es, Cic. Fam. [p. 129] 10, 4; id. Vatin. 25; id. Verr. 2, 46:
tanto ante praedixeras,
id. Phil. 2, 33:
quod si Cleomenes non tanto ante fugisset,
id. Verr. 2, 5, 34; 5, 78, 89; id. Cat. 3, 17; id. de Or. 1, 7, 26; so Quint. 2, 4, 28:
quanto ante providerit,
Cic. Sest. 8:
permultum ante certior factus eram litteris,
id. Fam. 3, 11; cf. Prisc. p. 1191 P.—
2.
Followed by quam (written also as one word, antequam; the form prius quam was more freq. in archaic Latin), sooner than; before.
a.
With ind. pres.:
ante quam doceo id factum non esse, libet mihi,
Cic. Quinct. 48:
ante quam ad sententiam redeo, de me pauca dicam,
id. Cat. 4, 20; id. Mil. 7; id. Deiot. 7; id. Clu. 6.—
b.
With ind. perf.:
memini Catonem anno ante quam est mortuus mecum disserere,
Cic. Lael. 3, 11:
anno ipso ante quam natus est Ennius,
id. Brut. 18, 72:
ante aliquanto quam tu natus es,
id. Fam. 10, 3:
neque ante dimisit eum quam fidem dedit,
Liv. 39, 10:
ante quam ille est factus inimicus,
Cic. Phil. 12, 9.—
c.
Rarely with fut. perf.:
ante provinciam sibi decretam audiet quam potuerit tempus ei rei datum suspicari,
Cic. Phil. 11, 24:
neque defatigabor ante quam... percepero,
id. de Or. 3, 36, 145.—
d.
With subj. pres.:
ante quam veniat in Pontum, litteras ad Cn. Pompeium mittet,
Cic. Agr. 2, 53:
hac lege ante omnia veniunt, quam gleba una ematur,
id. ib. 2, 71; id. Sest. 15; id. Phil. 1, 1; Verg. E. 1, 60 sqq.; Vulg. Gen. 11, 4; ib. 4 Reg. 2, 9; ib. Matt. 6, 8.—
e.
With subj. imperf.:
Romae et ad urbem, ante quam proficisceretur, quaerere coepit,
Cic. Verr. 2, 167:
qui (sol) ante quam se abderet, fugientem vidit Antonium,
id. Phil. 14, 27; 8, 1; id. Verr. 4, 147; Vulg. Gen. 2, 5; 13, 10; ib. Matt. 1, 18; ib. Joan. 8, 58.—
f.
With subj. perf.:
ante vero quam sit ea res adlata, laetitiā frui satis est,
Cic. Phil. 14, 1:
domesticum malum opprimit ante quam prospicere potueris,
id. Verr. 1, 39; id. Sull. 44; id. Planc. 40:
nec ante vincere desierint quam Rubro mari inclusis quod vincerent defuerit,
Liv. 42, 52:
nec ante (barbam capillumque) dempserit quam vindicāsset,
Suet. Caes. 67.—
g.
With subj. pluperf.:
se ante quam eam uxorem duxisset domum, sperāsse etc.,
Ter. Hec. 1, 2, 71:
qui ante quam de meo adventu audire potuissent, in Macedoniam perrexi,
Cic. Planc. 98:
ut consul ante fieret, quam ullum alium magistratum capere licuisset,
id. Imp. Pomp. 62; id. Quinct. 9; id. Verr. 2, 55; 2, 171.—
h.
With inf.:
dici vix potest quam multa sint quae respondeatis ante fieri oportere, quam ad hanc rationem devenire,
Cic. Quinct. 54.—
i.
With part.:
armati nullum ante finem pugnae quam morientes fecerunt,
Liv. 21, 15, 4 (on the use of these different constructions, v. Roby, §§ 1671, 1462, 1672 etc.; Draeger, Hist. Synt. II. pp. 589 sqq.;
and esp. Fischer, Gr. § 621). —In the poets sometimes with quam before ante: Respice item quam nil ad nos anteacta vetustas Temporis aeterni fuerit, quam nascimur ante,
Lucr. 3, 972:
Non ego signatis quicquam mandare tabellis, Ne legat id nemo quam meus ante, velim,
Tib. 4, 7, 8; Mart. 9, 36, 6.—Also in the poets sometimes pleon. ante—prius—quam:
sed mihi vel tellus optem prius ima dehiscat Ante, pudor, quam te violo aut tua jura resolvo,
Verg. A. 4, 24; so,
prius—quam— ante: Aut prius infecto deposcit praemia cursu, Septima quam metam triverit ante rota?
Prop. 3, 20, 25.—
3.
For the designation of order, foll. by tum, deinde, etc., first, in the first place (only in later Lat. for the class. primum):
ut ante caput, deinde reliqua pars auferatur,
Cels. 7, 29:
et ante dicam de his, quae, etc.: tum, etc.,
id. 5, 26:
ante tonderi... deinde... tum, etc.,
id. 6, 6, 8; so Plin. 34, 13, 34, § 131 dub.—
4.
Very rarely used as adj. (in imitation of the Greek):
neque enim ignari sumus ante malorum,
earlier, previous ills, Verg. A. 1, 198 (cf. tôn paros kakôn, Soph. O. T. 1423):
ille elegit, qui recipit ante meliorem,
Quint. Decl. 1, 14; cf. Liv. 24, 82, 5 (on this use of the adv., v. Kritz ad Sall. J. 76, 5).
III.
In composition.
A.
Of space, before, in front of, forwards: antepono, antefigo, antefero, antemitto.—
B.
Fig. of preference, before, above: antepono.—
C.
Of degree, before, above, more: antepotens, antepollens—
D.
In designations of time only with adjj. and advv.: antelucanus, antemeridianus, antehac, antelucio.With verbs, ante is more correctly written separately: ante actus, ante factus, ante gestus, ante paro, etc., although editions differ in this respect. V. more upon this word in Hand, Turs. I. pp. 361-390, and pp. 394-402.

Lewis & Short latin dictionary > anti
8 ante

ante adv. and praep. [ANT-]. I. Adv., of space, before, in front, forwards: ante aut post pugnandi ordo, L.: positum ante pullum Sustulit, served, H.: non ante, sed retro.—Usu. of time, before, previously: nonne oportuit Praescisse me ante, T.: fructus ante actae vitae: ante feci mentionem: ut ante dixi: ut saepe ante fecerant: non filius ante pudicus, hitherto, Iu.: multis ante saeculis, many centuries earlier: paucis ante diebus: biennio ante: paulo ante, a little while ago: ante aliquanto: tanto ante praedixeras.—Followed by quam, sooner than, before: ante quam ad sententiam redeo, dicam, etc.: memini Catonem anno ante quam est mortuus disserere: ante quam veniat in Pontum, mittet, etc.: ante... Ararim Parthus bibet... Quam... labatur, etc., V.: qui (sol) ante quam se abderet, vidit, etc.: ante vero quam sit ea res adlata: nullum ante finem pugnae quam morientes fecerunt, L. — Rarely with a subst: neque ignari sumus ante malorum, earlier ills, V.: prodere patriam ante satellitibus, to those who had been, etc., L.— II. Praep. with acc, before. —In space: ante ostium: ante fores, H.: ante aras, V. — Of persons: causam ante eum dicere, plead before his bar: ante ipsum Serapim: ante ora patrum, V.: ante oculos vestros: togati ante pedes, as servants, Iu.: equitatum ante se mittit, Cs.: ante signa progressus, L.—Fig.: pone illum ante oculos viam, recall: omnia sunt posita ante oculos, made clear. — Of esteem or rank, before: facundiā Graecos ante Romanos fuisse, S.: me ante Alexandrum... esse, superior to, L.: Iulus Ante annos animum gerens, superior to, V.: ante alios gratus erat tibi, more than, O.: (virgo) longe ante alios insignis specie, L.: felix ante alias virgo, V.: ante omnīs furor est insignis equarum, V.: longe ante alios acceptissimus militum animis, L.: maestitia ante omnia insignis, above all things, L.: dulces ante omnia Musae, V. — In time, before: ante brumam, T.: ante lucem venire: ante noctem, H.: ante lucernas, Iu.: ante me sententias dicere, S.: tot annis ante civitatem datam: ante id tempus duces erant, until, N.: neque umquam ante hunc diem, never till now, T.: iam ante Socratem, before the time of: qui honos togato habitus ante me est nemini, before my time: Ante Iovem, V.: ante Helenam, H.: per hunc castissimum ante regiam iniuriam sanguinem iuro, L.: ante mare et terras, O.: ante cibum, H.: Hoc discunt omnes ante alpha et beta, before learning ABC, Iu.: ante istum praetorem, before his praetorship: ante hanc urbem conditam, before the founding of this city: ante Epaminondam natum, N.: ante te cognitum, S.: ante conditam condendamve urbem, i. e. built or planned, L.—Poet., with gerund: (equi) ante domandum, before they are broken, V. — Esp. in phrases: factus est (consul) bis, primum ante tempus, before the lawful age: Filius ante diem patrios inquirit in annos, before the destined time, O.: Sed misera ante diem, prematurely, V.: dies ante paucos, a few days sooner, L.: nobis ante quadrennium amissus est, four years ago, Ta.— Ante diem (abbrev. a. d.) with an ordinal number denotes the day of the month, reckoned inclusively, e. g., ante diem quintum (a. d. V.) Kalendas Aprilīs means, by our reckoning, the fourth day before the calends of April: ante diem XIII. Kalendas Ianuarias, the 20th of Dec.: ante diem quartum idūs Martias, the 3d day before the Ides of March, the 12th of March, L. — The entire phrase, as the name of the day, may be preceded by a praep: in ante diem quartum Kal. Dec. distulit: caedem te optimatium contulisse in ante diem V. Kal. Nov., to the 28th of Oct.
* * *
I
ADV

before, previously, first, before this, earlier; in front/advance of; forwards
II
PREP ACC

in front/presence of, in view; before (space/time/degree); over against, facing

Latin-English dictionary > ante
9 sanus

sānus, a, um (sanun', for sanusne, Plaut. Bacch. 3, 6, 37; id. Men. 5, 2, 66; id. Mere. 2, 2, 21; 2, 4, 21; id. Rud. 3, 2, 19; id. Truc. 2, 4, 13; cf.
sanan',
id. Am. 3, 2, 48; id. Cure. 5, 2, 54; id. Cist. 4, 1, 14; id. Ep. 5, 1, 42; id. Men. 2, 3, 43;
and sanin',
id. Ps. 4, 7, 83), adj. [kindr. with SA, sôs], sound, whole, healthy, physically or mentally (cf.: integer, incolumis, sospes, salvus).
I.
Lit., sound in body, whole, healthy, well:
pars corporis,
Cic. Sest. 65, 135:
sensus si sani sunt et valentes,
id. Ac. 2, 7, 19:
sanis modo et integris sensibus,
id. ib. 2, 25, 90:
corpora sana,
Quint. 8, prooem. §
19: ut alimenta sanis corporibus agri cultura, sic sanitatem aegris medicina promittit, Cels. praef. 1: homo,
id. ib. 1, 1:
sanum recteque valentem,
Hor. Ep. 1, 16, 21:
domi meae eccam salvam et sanam,
Plaut. Ep. 4, 1, 36:
sana et salva amica,
id. Merc. 5, 2, 48 (cf. infra, B. and II. A.):
sanus ac robustus,
Quint. 2, 10, 6:
si noles sanus, curres hydropicus,
Hor. Ep. 1, 2, 34:
sanus utrisque Auribus atque oculis,
id. S. 2, 3, 284:
ulcera sana facere,
Cato, R. R. 157, 3; cf.:
aliquem sanum facere... sanus fieri,
id. ib. 157, 8:
si eo medicamento sanus factus sit,
Cic. Off. 3, 24, 92.— Poet.:
volnera ad sanum nunc coiere mea (for ad sanitatem),
are healed, Prop. 3 (4), 24, 18.— Comp.:
aegrotare malim quam esse tuā salute sanior,
Plaut. Truc. 2, 2, 5.— Sup.:
interim licet negotia agere, ambulare, etc.... perinde atque sanissimo,
Cels. 7, 4, 4.—
B.
Transf., sound, safe, whole, etc. (very rare): Ac. Salvast, navis, ne time. Ch. Quid alia armamenta? Ac. Salva et sana sunt, Plaut. Merc. 1, 2, 62:
sana et salva res publica,
Cic. Fam. 12, 23, 3:
civitas,
Liv. 3, 17:
nare sagaci Aëra non sanum sentire,
i. e. tainted, Luc. 7, 830.—
II.
Trop.
A.
Sound in mind, in one's right mind, rational, sane, sober, discreet, etc.:
eos sanos intellegi necesse est, quorum mens motu quasi morbi perturbata nullo sit: qui contra affecti sunt, hos insanos appellari necesse est,
Cic. Tusc. 3,5,11: Am. Delirat uxor. Al. Equidem ecastor sana et salva sum, Plaut. Am. 2, 2, 98: Am. Haec sola sanam mentem gestat meorum familiarium. Br. Immo omnes sani sunt profecto. Am. At me uxor insanum facit Suis foedis factis, id. ib. 5, 1, 31 sqq.; cf. Cic. Off. 3, 25, 95:
quam ego postquam inspexi non ita amo, ut sani solent Homines, sed eodem pacto ut insani solent,
Plaut. Merc. 2, 1, 38:
sanus non est ex amore illius (shortly after: insanior ex amore),
id. ib. 2, 3, 106:
si sis sanus aut sapias satis... nisi sis stultior stultissimo,
id. Am. 3, 2, 23; cf.
(opp. insipiens),
id. Bacch. 4, 3, 14:
hic homo sanus non est,
is out of his senses, is insane, id. Am. 1, 1, 246; id. Merc. 5, 2, 110; id. Men. 1, 3, 15; 2, 2, 39 et saep.; cf.: En. Sanun' es? Ch. Pol sanus si sim, non te medicum mihi expetam, id. Merc. 2, 4, 21; so, sanun' es? sanan' es? sanin' estis? v. the passages cited init.:
satin' sanus es?
are you in your senses? Ter. Heaut. 4, 3, 29 (opp. sobrius); 5, 2, 33; id. And. 4, 4, 10; id. Ad. 5, 8, 14; id. Phorm. 5, 3, 19.—With gen.: satin' tu sanus mentis aut animi tui, Qui conditionem hanc repudies? Plaut. Trin. 2, 4, 53:
vix sanae mentis estis,
Liv. 32, 21:
mentis bene sanae,
Hor. S. 1, 9, 44:
mentis sanae vix compos,
Ov. M. 8, 35; so, sanae mentis, Tib. ap. Suet. Tib. 67:
ego illum male sanum semper putavi,
a man of not very sound mind, Cic. Att. 9, 15, 5:
male sana (Dido),
i. e. raving, Verg. A. 4, 8:
male sani poëtae,
i. e. inspired, Hor. Ep. 1, 19, 4; cf. Ov. M. 3, 474:
excludit sanos Helicone poëtas,
calculating, sober, Hor. A. P. 296:
bene sanus Ac non incautus,
very prudent, discreet, id. S. 1, 3, 61:
praecipue sanus,
id. Ep. 1, 1, 108:
rem publicam capessere hominem bene sanum non oportere,
Cic. Sest. 10, 23:
sani ut cretā an carbone notati?
id. ib. 2, 3, 246:
pro sano loqueris, cum me appellas nomine,
like a rational being, rationally, Plaut. Men. 2, 2, 24; so,
pro sano,
id. ib. 5, 5, 42; cf.: nihil hunc se absente pro sano facturum arbitratus, qui, etc., * Caes. B. G. 5, 7:
adeo incredibilis visa res, ut non pro vano modo, sed vix pro sano nuncius audiretur,
Liv. 39, 49: quem in locum nemo sanus hostis subiturus esset, Auct. B. Alex. 74 fin.:
solve senescentem sanus equum,
Hor. Ep. 1, 1, 8 et saep.:
tumultu etiam sanos consternante animos,
discreet, well-disposed, Liv. 8, 27:
sensus,
Verg. E. 8, 66:
mores,
Dig. 27, 10, 1.—With ab: ego sanus ab illis (vitiis), sound as respects them, i. e. free from, unaffected by them, etc., Hor. S. 1, 4, 129.— Comp.:
qui sanior, ac si, etc.,
Hor. S. 2, 3, 241; 2, 3, 275.— Sup.:
quisquam sanissimus tam certa putat, quae videt, quam? etc.,
Cic. Ac. 2, 28, 89 init.:
confluentibus ad eum (Sullam) optimo quoque et sanissimo,
Vell. 2, 25, 2.—
B.
Of style, sound, correct, sensible, sober, chaste:
qui rectum dicendi genus sequi volunt, alii pressa demum et tenuia et quae minimum ab usu cottidiano recedant, sana et vere Attica putant, etc.,
Quint. 10, 1, 44:
nihil erat in ejus oratione, nisi sincerum, nihil nisi siccum atque sanum,
Cic. Brut. 55, 202; cf.:
Attici oratores sani et sicci,
id. Opt. Gen. 3, 8; and:
Rhodii (oratores) saniores et Atticorum similiores,
id. Brut. 13, 51:
orator rectus et sanus,
Plin. Ep. 9, 26, 1; Vulg. 2 Tim. 4, 3; id. Tit. 2, 8; cf.:
sana ratio,
Val. Max. 9, 13, 3; Aug. Civ. Dei, 1, 22, 2.—Hence, advv., in two forms, saniter (ante-class.) and sane (class.).
* A.
sānĭter, rationally, Afran. ap. Non. 515, 22.—
B.
sānē.
* 1.
(Acc. to I.) Soundly, healthily, well: sane sarteque, Porphyrio ap. Charis. p. 195 fin.; 196 init. P.—
2.
(Acc. to II.) Soberly, sensibly, reasonably, discreetly (very rare;
not in Cic.): bonum est, pauxillum amare sane, insane non bonum est,
Plaut. Curc. 1, 3, 20:
sane sapio et sentio,
I am in full possession of my reason and senses, id. Am. 1, 1, 292:
non ego sanius Bacchabor Edonis (with furere),
Hor. C. 2, 7, 26:
dixit sanius,
Sen. Contr. 5, 34 fin. —
b.
In gen., like valde (i. e. valide), an intensive particle, well, indeed, doubtless, by all means, truly, certainly, of course, forsooth, right, very, etc. (freq. and class.):
sane sapis et consilium placet,
Plaut. Ps. 2, 2, 67 sq.; so,
sapis sane,
id. Cas. 3, 6, 25:
sapit,
id. Men. 5, 2, 39:
sane haud quicquam'st, magis quod cupiam,
id. Curc. 1, 3, 15; 2, 3, 43:
sane ego illum metuo,
id. Men. 5, 2, 108:
cum illā sane congruost sermo tibi,
id. Mil. 4, 3, 23:
sane ego sum amicus nostris aedibus,
id. As. 2, 3, 7:
dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,
Cic. Rep. 1, 9, 14:
odiosum sane genus hominum officia exprobrantium,
id. Lael. 20, 71; id. Quint. 3, 11:
humilem sane relinquunt ortum amicitiae,
id. Lael. 9, 29; cf.:
tenui sane muro dissepiunt,
id. Rep. 4, 4, 4:
judicare difficile est sane,
id. Lael. 17, 62:
explicat orationem sane longam et verbis valde bonis,
id. Agr. 2, 5, 13:
(narratio) res sane difficilis,
id. de Or. 2, 66, 264:
sane grandes libros,
id. Rep. 3, 8, 12:
cui sane magna est in mento cicatrix,
Auct. Her. 4, 49, 63:
Herennium quendam, sane hominem nequam atque egentem, coepisse, etc.,
Cic. Att. 1, 19, 5:
Paulus mihi de re publicā alia quaedam sane pessima,
id. Att. 14, 7, 1:
sane murteta relinqui,
Hor. Ep. 1, 15, 5:
id sane est invisum duobus,
id. ib. 2, 2, 64:
bonus sane vicinus,
id. ib. 2, 2, 132:
sane populus numerabilis,
id. A. P. 206.— In replies: Mi. Te moneri numne vis? Ha. Sane volo, by all means, surely, to be sure, certainly, Plaut. Poen. 5, 2, 119; so,
sane volo,
id. Cas. 2, 3, 55; id. Rud. 5, 3, 51; Ter. Heaut. 4, 8, 31: Ch. Estne, ut fertur, forma? Pa. Sane, id. Eun. 2, 3, 69; 4, 7, 15:
sane hoc multo propius ibis,
id. Ad. 4, 2, 41. Th. Quid taces? Ph. Sane quia vero hae mihi patent semper fores, id. Eun. 1, 2, 9; id. And. 1, 2, 24: C. F. Visne igitur, etc. C. P. Sane placet, Cic. Part. Or. 1, 2:
sane et libenter quidem,
id. Rep. 2, 38, 64.—Ironically:
quam sane magni referat,
Plaut. Mil. 3, 3, 9; cf.: sane legem Juliam timeo, Ner. ap. Suet. Ner. 33 med.:
beneficium magnum sane dedit!
Phaedr. 3, 15, 12.—
With other adverbs: esse aedificatas has sane bene,
right well, very well, Plaut. Most. 3, 2, 74:
res rustica sane bene culta,
Cic. Quint. 3, 12; Ter. Hec. 1, 2, 103:
bene sane, as an answer,
very well, id. And. 5, 2, 7; id. Ad. 4, 2, 47:
recte sane,
id. Eun. 5, 5, 11; id. Heaut. 3, 2, 27; 3, 3, 20; id. Ad. 3, 3, 63; id. Phorm. 5, 8, 10:
sane commode,
Plaut. Poen. 1, 2, 72:
sapienter sane,
id. Pers. 3, 3, 42 et saep.:
scite hercle sane,
id. Trin. 3, 3, 53:
sane hercle,
Ter. Eun. 3, 5, 59; id. Hec. 3, 5, 9; id. Phorm. 3, 3, 9:
sane quidem,
id. And. 1, 2, 24:
sane quidem hercle,
Cic. Leg. 2, 4, 8:
sane pol,
Ter. And. 1, 4, 2.—Sane quam, how very, i. e. very much indeed, uncommonly, exceedingly (cf.:
admodum quam and valde quam): conclusa est a te tam magna lex sane quam brevi,
Cic. Leg. 2, 10, 23:
quod de Pompeio Caninius agit, sane quam refrixit,
id. Q. Fr. 2, 4 (6), 5; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 2; 8, 4, 2; Brut. ib. 11, 13, 4 (shortly before: suos valde quam paucos habet); Sulp. ib. 4, 5, 1.—With negatives:
haud sane diu est,
not very long since, Plaut. Merc. 3, 1, 44:
edepol commissatorem haud sane commodum,
Ter. Ad. 5, 2, 8:
haud sane intellego, quidnam sit, etc.,
Cic. Off. 2, 2, 5; Sall. C. 37, 9; 53, 5; id. Rep. Ord. 2, 11; Cic. Sen. 1, 3; Curt. 3, 1, 14:
agellus non sane major jugero uno,
Varr. R. R. 3, 16, 10:
cum his temporibus non sane in senatum ventitarem,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
non sane mirabile hoc quidem,
id. Div. 2, 31, 67:
non ita sane vetus,
id. Brut. 10, 41:
non sane credere,
Hor. Ep. 1, 7, 61:
nihil sane esset, quod, etc.,
absolutely nothing, nothing at all, Cic. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7; so,
nihil sane,
id. de Or. 2, 1, 5; Sall. C. 16, 5; Hor. S. 2, 3, 138; id. Ep. 2, 1, 206 al.—
(β).
In restrictive concessions, to be sure, indeed, certainly, however: sane bonum, ut dixi, rei publicae genus, Cic.Rep. 2, 26, 48; cf.:
hoc sane frequentissimum est... sed, etc.,
Quint. 4, 2, 130:
negant quemquam esse virum bonum nisi sapientem. Sit ita sane, sed, etc.,
Cic. Lael. 5, 18; cf. id. Rep. 1, 19, 32:
haec si vobis non probamus, sint falsa sane,
id. Ac. 2, 32, 105:
sint sane, quoniam ita mores se habent, liberales,
Sall. C. 52, 12; id. J. 31, 8:
sit hoc sane leve,
Cic. Sest. 54, 115:
sed fruatur sane hoc solacio,
id. Prov. Cons. 7, 16; Ov. H. 17, 13; Curt. 5, 1, 6:
repetita narratio sane res declamatoria magis quam forensis,
Quint. 4, 2, 128:
poëtis permittamus sane ejusmodi exempla,
id. 8, 3, 73:
non sane recepto in usum nomine,
not indeed, id. 5, 11, 20; cf. id. 7, 1, 41.—
(γ).
With imperatives in colloq. lang. likewise concessive, like the English then, pray then, if you will:
ubi ego Sosia nolim esse, tu esto sane Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 283: Al. Num quid vis, quin abeam jam intro? Ju. I sane, id. ib. 3, 3, 16:
abi tu sane superior,
id. Stich. 5, 4, 14:
i sane,
id. As. 3, 3, 86; id. Aul. 2, 5, 7; id. Ep. 1, 1, 73; id. Pers. 4, 4, 25; 4, 4, 55; id. Rud. 2, 3, 55; Ter. Ad. 4, 2, 48:
ite sane,
Plaut. Aul. 3, 3, 3:
abi sane,
id. Am. 1, 1, 197; id. Rud. 3, 6, 17; id. Stich. 1, 3, 107; Ter. Heaut. 3, 3, 27:
sequere sane,
Plaut. Merc. 3, 1, 2:
age sane,
id. Men. 1, 2, 44; id. Ps. 5, 2, 27:
da sane,
id. Merc. 4, 1, 11:
dato sane,
id. Stich. 4, 1, 47:
cedo sane,
id. Pers. 4, 3, 30; 5, 1, 20; Ter. Heaut. 4, 7, 4:
nosce sane,
Plaut. As. 2, 4, 58:
age sane, omnes,
Liv. 1, 57, 8.

Lewis & Short latin dictionary > sanus
10 sua

sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;
so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.
I.
Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).
A.
With antecedent in the same sentence.
1.
The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.
(α).
His:
Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:
ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:
tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:
cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:
cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:
Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:
imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:
nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—
(β).
Her:
mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:
utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:
si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:
ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:
si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—
(γ).
Its:
omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—
(δ).
Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:
mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:
rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:
qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:
edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:
suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;
and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—
2.
With a subject-clause as antecedent:
id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:
ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:
secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —
3.
With subject-acc. as antecedent:
hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:
cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:
suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:
(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—
4.
With object-acc. as antecedent.
(α).
Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):
hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:
hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:
Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:
illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:
quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:
utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:
quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:
quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:
consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:
quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:
sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:
ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —
(β).
With impers. verbs:
sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:
video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:
si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:
jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:
militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—
(γ).
As adjunct of other members of the sentence:
ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:
eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:
totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:
Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:
introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:
suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:
suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:
quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.
with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—
5.
With dat. as antecedent.
(α).
As adjunct of subject (cf. 4. supra):
suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:
ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:
Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:
si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:
cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:
haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:
Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:
sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:
Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:
vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:
nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:
labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:
magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:
tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —
With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—
(β).
Of other words:
regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:
mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:
ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:
desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:
quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:
nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:
Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—
6.
With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:
nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:
quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:
suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:
cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:
nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:
Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:
in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:
operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):
(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:
credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—
7.
With predic. nom. as antecedent:
sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—
8.
With appositive noun.
(α).
With gram. subject as antecedent:
hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:
(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:
ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:
ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:
Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—
(β).
With object as antecedent:
Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:
tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:
Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—
(γ).
With appositive noun as antecedent:
si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:
M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:
C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—
9.
In participial clauses.
(α).
The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:
credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:
ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:
diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:
Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:
stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:
manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:
et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:
quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—
(β).
The logical subject of the participle, being also the principal subject:
sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:
hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:
ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:
ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:
Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:
(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—
(γ).
The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:
M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:
si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:
ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.
with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—
10.
In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:
mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—
(β).
With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:
cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:
si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:
nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—
(γ).
With antecedent dependent on the gerund:
eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—
11.
As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:
magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:
neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:
Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:
ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:
sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:
totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:
maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.
B.
Without gram. antec., one ' s, one ' s own.
1.
Dependent on subject-inff.:
ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:
siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:
miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:
contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:
ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:
detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:
suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:
levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;
29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:
quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:
cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:
Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—
2.
Without a subject-inf.:
omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:
erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):
non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.
C.
With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.
1.
In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.
a.
In infinitive clauses:
(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:
(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:
ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:
hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:
docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:
hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:
(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.
also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—
b.
Suus in a clause dependent on inf.:
scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:
isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:
ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —
Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—
c.
In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:
Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:
postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:
(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:
Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:
Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:
ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —
d.
In subordinate clauses introduced by quin or quod:
(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;
16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:
quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:
querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;
and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —
e.
In interrogative clauses:
si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:
ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:
donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:
rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:
postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —
2.
In a virtually oblique clause.
a.
In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:
me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:
quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:
quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:
inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:
(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:
oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:
tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:
Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:
quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —
b.
In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:
Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:
Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:
non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:
Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:
ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:
spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:
(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:
adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).
D.
In the place of ejus.
1.
In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):
Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:
oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:
C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:
Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:
quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—
2.
To avoid ambiguity:
petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:
equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—
3.
Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:
in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,
quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—
4.
Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):
tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:
vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:
qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:
Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:
id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:
ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:
quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.
II.
In partic.
A.
As substt.
1.
sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.
(α).
(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:
cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:
mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:
quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:
qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:
vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:
cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:
Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,
Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:
Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:
certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:
omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,
Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:
Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:
naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:
multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:
nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:
rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:
subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:
feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:
abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:
Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:
ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—
(β).
Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;
the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:
is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:
quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:
auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:
quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—
(γ).
Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—
(δ).
Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:
cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—
2.
sŭum, i, n., and more freq. sŭa, suorum, n. plur., = one ' s property.
a.
Sing.
(α).
Lit.:
nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):
nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:
illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:
populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:
nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;
(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —
(β).
Trop.:
meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;
id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—
(γ).
Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:
pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;
so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;
similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —
b.
Plur.
(α).
One ' s property:
Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:
qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:
tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:
Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:
ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:
docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):
hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;
rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —
(β).
One ' s own affairs:
aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:
cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:
omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:
aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.
the context),
Quint. 6, 3, 90.
B.
Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.
1.
Of property in things.
(α).
Corporeal:
scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:
nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:
quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:
Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:
gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;
eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:
cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:
referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:
qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:
quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:
potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—
(γ).
Of a country or people:
suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:
in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:
crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—
(δ).
Trop.:
omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:
non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;
so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:
prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:
quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—
2.
Of persons.
(α).
Under a master ' s or father ' s control:
ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:
eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—
(β).
Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):
ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—
(γ).
Of moral power over others: suus = devoted to one:
hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:
eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:
sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:
cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:
Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —
(δ).
Of power over one's self, etc.:
nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:
inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:
(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:
vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —
3.
Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):
dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.
C.
Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.
1.
The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.
a.
Opposition expressed:
nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:
sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:
suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:
damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:
Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:
velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;
opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:
(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —
b.
Implied:
voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:
cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:
superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;
ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:
pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —
c.
In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:
Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:
sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:
jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,
sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—
(β).
Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:
restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:
et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:
aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—
(γ).
For suo jure v. 3. infra.—
(δ).
Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;
sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —
2.
Of private relations (opp. to public):
ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:
deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:
quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:
militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —
3.
Of just rights or claims:
imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:
neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:
quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —
So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:
Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:
earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:
numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —
4.
Of that to which one is exclusively devoted:
huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:
homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:
in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —
With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:
et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:
dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:
mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —
5.
According to one ' s liking, of one ' s own choice.
a.
Of persons, devoted to one, friendly, dear:
Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:
collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—
b.
Of things, favorable.
(α).
Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:
hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:
numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—
(β).
Of time:
cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —
c.
Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:
neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:
tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:
aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:
ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:
orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:
aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —
6.
Of persons or things, peculiar, particular:
quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:
omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:
geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:
sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:
ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:
nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:
adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:
liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:
equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:
exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:
tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:
equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):
suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:
illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:
quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—
7.
Proper, right.
a.
Referring to one's ordinary or normal condition:
quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:
flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:
novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:
cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:
totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:
tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:
media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:
cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —
So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —
b.
Of time, proper, regular, etc. (cf. 5. b, supra).
(α).
The regular time ( = stato tempore):
signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:
cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;
tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:
omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —
(β).
The right or proper time:
salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:
cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,
exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:
Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:
si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:
Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:
quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:
de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —
(γ).
Suo loco = at the proper place:
quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:
quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:
ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:
inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —
(δ).
Suited, appropriate, adapted to one:
in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:
siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:
in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:
confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —
8.
Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).
a.
Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —
Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:
Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:
urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —
b.
Of paternal authority.
(α).
Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:
quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:
sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:
liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:
morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:
patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:
si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —
With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:
pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:
homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:
sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:
non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —
(β).
Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:
CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:
(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:
alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:
datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:
sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:
accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —
Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.
D.
In particular connections.
1.
With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).
a.
Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,
(α).
A subjectnom.:
(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:
legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:
ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:
si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:
qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:
quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:
suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:
ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:
respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—
(β).
A subject-acc.:
sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:
(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—
(γ).
An object in dat. or acc.:
sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:
tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:
alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):
aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—
b.
With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;
post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:
tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:
tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—
c.
Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:
suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):
suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):
a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—
2.
With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.
a.
Quisque and suus in different cases.
(α).
Quisque as subjectnom.:
sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:
suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:
suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:
ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:
quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:
cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:
celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):
nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:
ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:
hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:
ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:
stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:
(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:
in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:
omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:
relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—
(β).
With acc. of quisque as subj.:
fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:
recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:
se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—
(γ).
As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:
sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:
sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:
sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:
suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:
ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:
ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:
ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:
animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:
tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:
suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:
trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:
stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—
(δ).
As predicate-nom. (v. II. B.):
opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—
(ε).
As adjunct of subj.-acc.:
suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—
(ζ).
As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:
ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:
placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:
ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:
justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:
in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:
Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:
in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:
certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:
Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—
b.
Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.
(α).
Attraction of suus:
ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:
quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:
eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:
equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:
cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:
legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:
quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):
sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;
and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —
(β).
Attraction of quisque:
tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):
quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:
cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:
in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:
haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:
separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:
ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;
and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;
so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:
suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:
opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:
suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:
nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:
ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—
c.
In the order quisque... suus.
(α).
In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:
ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.
with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:
expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:
neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:
gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:
in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—
(β).
If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:
in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:
in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:
in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:
hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:
pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:
respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:
praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:
tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:
summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—
(γ).
Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:
oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —
(δ).
When suus and quisque belong to different clauses:
atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —
d.
Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:
suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:
ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:
cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:
ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:
utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.
uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—
3.
With sibi.
(α).
Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):
reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:
suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;
I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.
the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—
(β).
With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):
quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:
eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—
4.
With gen. agreeing with the subject of suus:
quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:
qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:
unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—
5.
With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:
postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:
Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:
qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:
suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:
in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:
cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:
te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:
dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:
non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:
nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:
ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—
6.
With descriptive adjj.
(α).
Standing before the adj. and noun (so most freq.):
suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:
causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:
suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:
suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:
suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:
suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—
(β).
Between the adj. and noun (less emphatic):
pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:
ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:
Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—
(γ).
After adj. and noun:
veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—
7.
Objectively for the pers. pron. (rare):
neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,
neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:
ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:
suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,
nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—
8.
Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:
si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—
9.
Strengthened by the suffix - pte or -met.
(α).
By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:
quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:
ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:
suapte natura,
id. Fat. 18, 42:
suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:
suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:
suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:
locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,
suapte natura,
id. 4, 22, 4:
flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:
sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—
(β).
With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):
suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:
suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:
suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:
suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:
suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:
intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:
suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:
suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:
suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:
suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:
populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:
magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib.

Lewis & Short latin dictionary > sua
11 suum

sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;
so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.
I.
Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).
A.
With antecedent in the same sentence.
1.
The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.
(α).
His:
Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:
ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:
tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:
cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:
cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:
Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:
imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:
nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—
(β).
Her:
mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:
utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:
si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:
ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:
si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—
(γ).
Its:
omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—
(δ).
Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:
mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:
rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:
qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:
edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:
suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;
and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—
2.
With a subject-clause as antecedent:
id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:
ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:
secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —
3.
With subject-acc. as antecedent:
hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:
cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:
suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:
(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—
4.
With object-acc. as antecedent.
(α).
Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):
hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:
hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:
Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:
illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:
quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:
utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:
quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:
quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:
consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:
quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:
sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:
ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —
(β).
With impers. verbs:
sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:
video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:
si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:
jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:
militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—
(γ).
As adjunct of other members of the sentence:
ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:
eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:
totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:
Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:
introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:
suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:
suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:
quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.
with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—
5.
With dat. as antecedent.
(α).
As adjunct of subject (cf. 4. supra):
suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:
ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:
Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:
si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:
cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:
haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:
Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:
sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:
Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:
vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:
nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:
labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:
magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:
tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —
With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—
(β).
Of other words:
regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:
mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:
ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:
desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:
quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:
nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:
Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—
6.
With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:
nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:
quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:
suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:
cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:
nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:
Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:
in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:
operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):
(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:
credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—
7.
With predic. nom. as antecedent:
sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—
8.
With appositive noun.
(α).
With gram. subject as antecedent:
hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:
(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:
ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:
ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:
Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—
(β).
With object as antecedent:
Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:
tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:
Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—
(γ).
With appositive noun as antecedent:
si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:
M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:
C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—
9.
In participial clauses.
(α).
The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:
credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:
ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:
diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:
Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:
stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:
manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:
et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:
quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—
(β).
The logical subject of the participle, being also the principal subject:
sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:
hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:
ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:
ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:
Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:
(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—
(γ).
The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:
M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:
si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:
ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.
with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—
10.
In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:
mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—
(β).
With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:
cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:
si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:
nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—
(γ).
With antecedent dependent on the gerund:
eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—
11.
As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:
magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:
neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:
Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:
ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:
sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:
totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:
maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.
B.
Without gram. antec., one ' s, one ' s own.
1.
Dependent on subject-inff.:
ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:
siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:
miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:
contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:
ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:
detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:
suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:
levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;
29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:
quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:
cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:
Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—
2.
Without a subject-inf.:
omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:
erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):
non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.
C.
With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.
1.
In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.
a.
In infinitive clauses:
(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:
(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:
ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:
hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:
docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:
hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:
(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.
also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—
b.
Suus in a clause dependent on inf.:
scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:
isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:
ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —
Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—
c.
In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:
Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:
postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:
(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:
Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:
Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:
ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —
d.
In subordinate clauses introduced by quin or quod:
(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;
16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:
quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:
querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;
and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —
e.
In interrogative clauses:
si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:
ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:
donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:
rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:
postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —
2.
In a virtually oblique clause.
a.
In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:
me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:
quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:
quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:
inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:
(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:
oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:
tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:
Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:
quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —
b.
In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:
Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:
Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:
non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:
Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:
ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:
spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:
(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:
adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).
D.
In the place of ejus.
1.
In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):
Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:
oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:
C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:
Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:
quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—
2.
To avoid ambiguity:
petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:
equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—
3.
Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:
in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,
quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—
4.
Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):
tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:
vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:
qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:
Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:
id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:
ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:
quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.
II.
In partic.
A.
As substt.
1.
sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.
(α).
(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:
cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:
mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:
quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:
qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:
vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:
cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:
Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,
Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:
Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:
certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:
omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,
Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:
Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:
naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:
multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:
nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:
rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:
subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:
feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:
abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:
Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:
ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—
(β).
Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;
the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:
is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:
quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:
auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:
quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—
(γ).
Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—
(δ).
Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:
cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—
2.
sŭum, i, n., and more freq. sŭa, suorum, n. plur., = one ' s property.
a.
Sing.
(α).
Lit.:
nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):
nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:
illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:
populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:
nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;
(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —
(β).
Trop.:
meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;
id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—
(γ).
Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:
pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;
so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;
similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —
b.
Plur.
(α).
One ' s property:
Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:
qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:
tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:
Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:
ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:
docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):
hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;
rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —
(β).
One ' s own affairs:
aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:
cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:
omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:
aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.
the context),
Quint. 6, 3, 90.
B.
Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.
1.
Of property in things.
(α).
Corporeal:
scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:
nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:
quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:
Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:
gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;
eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:
cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:
referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:
qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:
quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:
potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—
(γ).
Of a country or people:
suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:
in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:
crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—
(δ).
Trop.:
omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:
non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;
so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:
prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:
quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—
2.
Of persons.
(α).
Under a master ' s or father ' s control:
ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:
eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—
(β).
Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):
ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—
(γ).
Of moral power over others: suus = devoted to one:
hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:
eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:
sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:
cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:
Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —
(δ).
Of power over one's self, etc.:
nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:
inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:
(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:
vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —
3.
Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):
dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.
C.
Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.
1.
The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.
a.
Opposition expressed:
nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:
sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:
suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:
damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:
Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:
velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;
opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:
(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —
b.
Implied:
voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:
cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:
superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;
ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:
pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —
c.
In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:
Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:
sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:
jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,
sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—
(β).
Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:
restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:
et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:
aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—
(γ).
For suo jure v. 3. infra.—
(δ).
Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;
sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —
2.
Of private relations (opp. to public):
ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:
deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:
quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:
militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —
3.
Of just rights or claims:
imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:
neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:
quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —
So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:
Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:
earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:
numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —
4.
Of that to which one is exclusively devoted:
huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:
homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:
in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —
With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:
et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:
dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:
mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —
5.
According to one ' s liking, of one ' s own choice.
a.
Of persons, devoted to one, friendly, dear:
Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:
collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—
b.
Of things, favorable.
(α).
Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:
hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:
numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—
(β).
Of time:
cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —
c.
Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:
neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:
tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:
aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:
ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:
orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:
aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —
6.
Of persons or things, peculiar, particular:
quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:
omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:
geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:
sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:
ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:
nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:
adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:
liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:
equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:
exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:
tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:
equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):
suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:
illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:
quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—
7.
Proper, right.
a.
Referring to one's ordinary or normal condition:
quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:
flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:
novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:
cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:
totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:
tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:
media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:
cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —
So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —
b.
Of time, proper, regular, etc. (cf. 5. b, supra).
(α).
The regular time ( = stato tempore):
signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:
cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;
tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:
omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —
(β).
The right or proper time:
salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:
cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,
exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:
Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:
si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:
Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:
quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:
de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —
(γ).
Suo loco = at the proper place:
quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:
quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:
ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:
inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —
(δ).
Suited, appropriate, adapted to one:
in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:
siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:
in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:
confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —
8.
Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).
a.
Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —
Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:
Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:
urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —
b.
Of paternal authority.
(α).
Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:
quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:
sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:
liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:
morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:
patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:
si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —
With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:
pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:
homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:
sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:
non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —
(β).
Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:
CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:
(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:
alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:
datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:
sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:
accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —
Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.
D.
In particular connections.
1.
With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).
a.
Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,
(α).
A subjectnom.:
(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:
legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:
ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:
si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:
qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:
quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:
suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:
ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:
respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—
(β).
A subject-acc.:
sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:
(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—
(γ).
An object in dat. or acc.:
sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:
tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:
alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):
aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—
b.
With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;
post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:
tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:
tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—
c.
Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:
suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):
suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):
a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—
2.
With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.
a.
Quisque and suus in different cases.
(α).
Quisque as subjectnom.:
sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:
suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:
suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:
ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:
quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:
cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:
celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):
nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:
ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:
hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:
ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:
stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:
(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:
in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:
omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:
relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—
(β).
With acc. of quisque as subj.:
fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:
recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:
se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—
(γ).
As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:
sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:
sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:
sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:
suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:
ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:
ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:
ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:
animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:
tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:
suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:
trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:
stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—
(δ).
As predicate-nom. (v. II. B.):
opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—
(ε).
As adjunct of subj.-acc.:
suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—
(ζ).
As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:
ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:
placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:
ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:
justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:
in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:
Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:
in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:
certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:
Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—
b.
Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.
(α).
Attraction of suus:
ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:
quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:
eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:
equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:
cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:
legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:
quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):
sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;
and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —
(β).
Attraction of quisque:
tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):
quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:
cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:
in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:
haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:
separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:
ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;
and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;
so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:
suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:
opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:
suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:
nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:
ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—
c.
In the order quisque... suus.
(α).
In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:
ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.
with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:
expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:
neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:
gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:
in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—
(β).
If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:
in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:
in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:
in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:
hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:
pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:
respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:
praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:
tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:
summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—
(γ).
Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:
oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —
(δ).
When suus and quisque belong to different clauses:
atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —
d.
Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:
suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:
ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:
cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:
ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:
utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.
uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—
3.
With sibi.
(α).
Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):
reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:
suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;
I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.
the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—
(β).
With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):
quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:
eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—
4.
With gen. agreeing with the subject of suus:
quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:
qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:
unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—
5.
With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:
postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:
Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:
qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:
suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:
in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:
cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:
te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:
dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:
non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:
nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:
ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—
6.
With descriptive adjj.
(α).
Standing before the adj. and noun (so most freq.):
suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:
causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:
suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:
suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:
suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:
suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—
(β).
Between the adj. and noun (less emphatic):
pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:
ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:
Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—
(γ).
After adj. and noun:
veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—
7.
Objectively for the pers. pron. (rare):
neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,
neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:
ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:
suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,
nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—
8.
Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:
si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—
9.
Strengthened by the suffix - pte or -met.
(α).
By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:
quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:
ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:
suapte natura,
id. Fat. 18, 42:
suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:
suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:
suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:
locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,
suapte natura,
id. 4, 22, 4:
flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:
sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—
(β).
With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):
suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:
suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:
suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:
suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:
suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:
intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:
suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:
suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:
suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:
suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:
populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:
magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib.

Lewis & Short latin dictionary > suum
12 suus

sŭus, a, um (old form sos, sa, sum; dat. plur. sis, Enn. ap. Fest. p. 301 Mull.; acc. sas. id. ib. p. 325 ib.; cf. Paul. ex Fest. p. 47; Schol. Pers. 1, 108; sing. sam for suam, Fest. p. 47 Mull.;
so for suo, C. I. L. 5, 2007. In ante-class. verse su- with the following vowel freq. forms one syllable,
Plaut. Merc. 1, 1, 48; id. Ps. 1, 3, 5; Ter. And. 1, 1, 68; Lucr. 1, 1022; v. Neue, Formenl. 2, 189 sqq.), pron. poss., 3 d pers. [root SVA-; Sanscr. sva, own; cf. sui; Gr. seWo-, whence sphe, etc., and he; cf. heos], of or belonging to himself, herself, etc.; his own, her own, etc.; his, her, its, their; one ' s; hers, theirs.
I.
Ordinary possessive use his, etc. (cf. the similar use of the pers. pron. sui, q. v.).
A.
With antecedent in the same sentence.
1.
The antecedent a subject-nominative, expressed or understood.
(α).
His:
Caesar copias suas divisit,
Caes. B. C. 3, 97:
ille in sua sententia perseverat,
id. ib. 1, 72:
tantam habebat suarum rerum fiduciam,
id. ib. 2, 37:
cum sceleris sui socios Romae reliquisset,
Cic. Cat. 3, 1, 3:
cur ego non ignoscam si anteposuit suam salutem meae?
id. Pis. 32, 79; id. Phil. 2, 18, 45; id. Mil. 10, 27; id. Fam. 15, 14, 1:
Hanno praefecturam ejus (i.e. Muttinis) filio suo (Hannonis) dedit,
Liv. 26, 40, 7:
imperat princeps civibus suis,
Sen. Clem. 1, 16, 2:
nemo rem suam emit,
id. Ben. 7, 4, 8.—
(β).
Her:
mea Glycerium suos parentes repperit,
Ter. And. 5, 6, 5:
utinam haec ignoraret suum patrem,
id. Phorm. 5, 6, 34:
si nunc facere volt era officium suom,
Plaut. Cas. 2, 8, 72:
ne eadem mulier cum suo conjuge honestissimum adulescentem oppressisse videatur,
Cic. Cael. 32, 78:
si omnibus suis copiis excellentem virum res publica armasset,
id. Phil. 13, 16, 32.—
(γ).
Its:
omne animal, simul et ortum est, et se ipsum et omnes partes suas diligit,
Cic. Fin. 2, 11, 33:
cum mea domus ardore suo deflagrationem Italiae toti minaretur,
id. Planc. 40, 95.—
(δ).
Their: (legiones) si consulem suum reliquerunt, vituperandae sunt Cic. Phil. 5, 2, 4:
mittent aliquem de suo numero,
id. ib. 11, 10, 25:
rationem illi sententiae suae non fere reddebant,
id. Tusc. 1, 17, 38:
qui agellos suos redimere a piratis solebant,
id. Verr. 2, 3, 37, § 85:
edicunt ut ad suum vestitum senatores redirent,
id. Sest. 14, 32:
suis finibus eos prohibent,
Caes. B. G. 1, 1: Allobrogibus sese persuasuros existimabant ut per suos (Allobrogum) fines eos (Helvetios) ire paterentur, id. id. 1, 6;
and distributively: ac naves onerariae LXIII. in portu expugnatae, quaedam cum suis oneribus, frumento, armis, aere, etc.,
some with their several cargoes, Liv. 26, 47, 9.—
2.
With a subject-clause as antecedent:
id sua sponte apparebat tuta celeribus consiliis praepositurum,
was selfevident, Liv. 22, 38, 13:
ad id quod sua sponte satis collectum animorum erat, indignitate etiam Romani accendebantur,
id. 3, 62, 1:
secutum tamen sua sponte est ut vilior ob ea regi Hannibal et suspectior fieret,
id. 35, 14, 4. —
3.
With subject-acc. as antecedent:
hanc dicam Athenis advenisse cum aliquo amatore suo, Plant. Mil. 2, 2, 86: doceo gratissimum esse in sua tribu Plancium,
Cic. Planc. 19, 47:
cupio eum suae causae confidere,
id. Sest. 64, 135:
suspicari debuit (Milo), eum (Clodium) ad villam suam (Clodii) deversurum,
id. Mil. 19, 51: Medeam praedicant in fuga fratris sui membra dissipavisse, id. Imp. Pomp. 9, 22:
(dixit) Caesarem pro sua dignitate debere et studium et iracundiam suam reipublicae dimittere,
Caes. B. C. 1, 8.—
4.
With object-acc. as antecedent.
(α).
Suus being an adjunct of the subject (generally rendered in Engl. by a pass. constr.):
hunc pater suus de templo deduxit,
he was taken from the temple by his father, Cic. Inv. 2, 17, 52:
hunc sui cives e civitate ejecerunt,
id. Sest. 68, 142:
Alexandrum uxor sua... occidit,
id. Inv. 2, 49, 144:
illum ulciscentur mores sui,
id. Att. 9, 12, 2:
quodsi quem natura sua... forte deficiet,
id. Or. 1, 14:
utrumque regem sua multitudo consalutaverat,
Liv. 1, 7, 1:
quas (urbes) sua virtus ac dii juvent, magnas sibi opes facere,
id. 1, 9, 3; 1, 7, 15; 6, 33, 5:
quos nec sua conscientia impulerit, nec, etc.,
id. 26, 33, 3; 25, 14, 7:
consulem C. Marium servus suus interemit,
Val. Max. 6, 8, 2:
quis non Vedium Pollionem pejus oderat quam servi sui?
Sen. Clem. 1, 18, 2:
sera dies sit qua illum gens sua caelo adserat,
id. Cons. Poll. 12 (31), 5.—With the antecedent understood from the principal sentence:
ita forma simili pueri ut mater sua internoscere (sc. eos) non posset,
Plaut. Men. prol. 19; and with suus as adjunct both of the subject and of the antecedent: jubet salvere suos vir uxorem suam, id. merc. 4, 3, 11. —
(β).
With impers. verbs:
sunt homines, quos libidinis infamiaeque suae neque pudeat neque taedeat,
Cic. Verr. 1, 12, 35:
video fore ut inimicos tuos poeniteat intemperantiae suae,
id. Fam. 3, 10, 1:
si Caesarem beneficii sui poeniteret,
id. Lig. 10, 29; so id. Agr. 2, 11, 26:
jam ne nobilitatis quidem suae plebejos poenitere,
Liv. 10, 7, 8:
militem jam minus virtutis poenitere suae,
id. 22, 12, 10.—
(γ).
As adjunct of other members of the sentence:
ad parentes suos ducas Silenium,
Plaut. Cist. 2, 3, 86. nam is illius filiam conicit in navem clam matrem suam (i.e. filiae), id. Mil. 2, 1, 34:
eosdem ad quaestoris sui aut imperatoris, aut commilitonum suorum pericula impulistis,
Cic. Phil. 13, 17, 34:
totum enim ex sua patria sustulisti,
id. Verr. 2, 5, 49, § 127; id. Or. 3, 32, 126: quem (Hammonium) tibi etiam suo nomine ( on his own account) commendo... itaque peto a te ut ejus procuratorem et ipsum suo nomine diligas, id. Fam. 13, 21, 2:
Caesar Fabium in sua remittit hiberna,
Caes. B. G. 5, 33; id. B. C. 3, 24:
introire ad Ciceronem, et domi suae imparatum confodere,
Sall. C. 28, 1:
suis flammis delete Fidenas,
i. e. the flames kindled by the Fidenates, Liv. 4, 33, 5:
suo igni involvit hostes,
Tac. A. 14, 30:
quid Caesarem in sua fata inmisit?
Sen. Ep. 94, 65; id. Q. N. 1, praef. 7; cf.
with antecedent supplied from preceding sentence: non destiti rogare et petere (sc. Brutum) mea causa, suadere et hortari sua,
Cic. Att. 6, 2, 7.—
5.
With dat. as antecedent.
(α).
As adjunct of subject (cf. 4. supra):
suus rex reginae placet,
a queen likes her own king, Plaut. Stich. 1, 2, 76:
ei nunc alia ducenda'st domum, sua cognata Lemniensis,
id. Cist. 1, 1, 101:
Autronio nonne sodales, non collegae sui... defuerunt?
Cic. Sull. 2, 7:
si ceteris facta sua recte prosunt,
id. Cat. 3, 12, 27:
cui non magistri sui atque doctores, cui non... locus ipse... in mente versetur?
id. Planc. 33, 81:
haec omnia plane... Siculis erepta sunt: primum suae leges, etc.,
id. Verr. 2, 2, 13, § 33:
Romanis multitudo sua auxit animum,
Liv. 21, 50, 4:
sicuti populo Romano sua fortuna labet,
id. 42, 50, 7:
Lanuvinis sacra sua reddita,
id. 8, 14, 2:
vilitas sua illis detrahit pretium,
Sen. Ben. 4, 29, 2:
nemo est cui felicitas sua satisfaciat,
id. Ep. 115, 17:
labor illi suus restitutus est,
id. Brev. Vit. 20, 3:
magnitudo sua singulis constat,
id. Q. N. 1, 1, 10:
tantum sapienti sua, quantum Dec omnis aetas patet,
id. Ep. 53, 11. —
With antecedent supplied from principal sentence: mater quod suasit sua Adulescens mulier fecit, i.e. ei,
Ter. Hec. 4, 4, 38.—
(β).
Of other words:
regique Thebano regnum stabilivit suum,
Plaut. Am. 1, 1, 40:
mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam,
id. Ps. 1, 3, 5:
ego Metello non irascor, neque ei suam vacationem eripio,
Cic. Verr. 2, 2, 68, § 164:
desinant insidiari domui suae consuli,
id. Cat. 1, 13, 32:
quibus ea res honori fuerit a suis civibus,
id. Mil. 35, 96: Scipio suas res Syracusanis restituit, Liv. [p. 1824] 29, 1, 17:
nos non suas (leges Lacedaemoniis arbitror) ademisse, sed nostras leges dedisse,
id. 39, 37, 6:
Graccho et Tuditano provinciae Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae,
id. 25, 3, 5.—
6.
With gen., abl., or object of a prep. as antecedent:
nec illius animi aciem praestringit splendor sui nominis,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
nolite a sacris patriis Junonis Sospitae domesticum et suum consulem avellere,
id. Mur. 41, 90:
quamvis tu magna mihi scripseris de Bruti adventu ad suas legiones,
id. Att. 14, 13, 12:
suae legis ad scriptum ipsam quoque sententiam adjungere,
the meaning of their law to which they refer, id. Inv. 2, 49, 147:
cum ambitio alterius suam primum apud eos majestatem solvisset,
Liv. 22, 42, 12:
nunc causam instituendorum ludorum ab origine sua repetam,
Val. Max. 2, 4, 4:
Jubam in regno suo non locorum notitia adjuvet, non popularium pro rege suo virtus,
Sen. Ep. 71, 10; id. Ben. 7, 6, 3; id. Clem. 1, 3, 4.—Esp. with cujusque as antecedent:
in qua deliberatione ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
Cic. Off. 1, 33, 119 (v. II. D. 2. infra).— Abl.:
operam dare ut sua lex ipso scripto videatur niti,
Cic. Inv. 2, 49, 147 (cf. supra):
(Caesar reperiebat) ad Galbam propter justitiam prudentiamque suam totius belli summam deferri,
Caes. B. G. 2, 4:
credere, ad suum concilium a Jove deos advocari,
Sen. Q. N. 2, 42, 1.—
7.
With predic. nom. as antecedent:
sapientissimi artis suae professores sunt a quibus et propria studia verecunde et aliena callide administrantur,
Val. Max. 8, 12, 1.—
8.
With appositive noun.
(α).
With gram. subject as antecedent:
hoc Anaximandro, populari ac sodali suo, non persuasit,
Cic. Ac. 2, 37, 118:
vidit fortissimum virum, inimicissimum suum,
id. Mil. 9, 25:
(hic) fuit in Creta contubernalis Saturnini, propinqui sui,
id. Planc. 11, 27:
ut non per L. Crassum, adfinem suum... causam illam defenderit,
id. Balb. 21, 49:
ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio, consobrino suo, ne nobiscum vivat,
id. Lig. 4, 11:
Caesar mittit ad eum A. Clodium, suum atque illius familiarem,
Caes. B. C. 3, 57.—
(β).
With object as antecedent:
Dicaearchum cum Aristoxeno, aequali et condiscipulo suo, omittamus,
Cic. Tusc. 1, 18, 41:
tres fratres optimos, non solum sibi ipsos, neque nobis, necessariis suis, sed etiam rei publicae condonavit,
id. Lig. 12, 36:
Varroni, quem, sui generis hominem,... vulgus extrahere ad consulatum nitebatur,
Liv. 22, 34, 2.—
(γ).
With appositive noun as antecedent:
si P. Scipionem, clarissimum virum, majorumque suorum simillimum res publica tenere potuisset,
Cic. Phil. 13, 14, 29:
M. Fabi Ambusti, potentis viri cum inter sui corporis homines, tum ad plebem, etc.,
Liv. 6, 34, 5:
C. vero Fabricii, et Q. Aemilii Papi, principum saeculi sui, domibus argentum fuisse confitear oportet,
Val. Max. 4, 4, 3.—
9.
In participial clauses.
(α).
The antecedent being the logical subject of the participle, and other than the principal subject:
credamus igitur Panaetio, a Platone suo dissentienti ( = qui dissentiebat),
Cic. Tusc. 1, 32, 79:
ea Sex. Roscium, expulsum ex suis bonis, recepit domum,
id. Rosc. Am. 10, 27:
diffidentemque rebus suis confirmavit,
id. Imp. Pomp. 9, 23:
Dejotarum ad me venientem cum omnibus copiis suis, certiorem feci, etc.,
id. Fam. 15, 4, 7; id. Cat. 4, 9, 18: si hominis et suis et populi Romani ornamentis amplissimi ( being greatly distinguished) causam repudiassem, id. Mur. 4, 8:
stupentes tribunos et suam jam vicem magis anxios quam, etc., liberavit consensus populi Romani,
Liv. 8, 35, 1; 22, 42, 8:
manet in folio scripta querela suo ( = quam scripsit),
Ov. F. 5, 224; cf. in abl. absol.:
et ipsis (hostibus) regressis in castra sua,
Liv. 22, 60, 9:
quibus (speculis) si unum ostenderis hominem, populus adparet, unaquaque parte faciem exprimente sua,
Sen. Q. N. 1, 5, 5.—
(β).
The logical subject of the participle, being also the principal subject:
sic a suis legionibus condemnatus irrupit in Galliam,
Cic. Phil. 10, 10, 21:
hunc agrum patres nostri, acceptum a majoribus suis ( = quem acceperant), perdiderunt,
id. Agr. 2, 31, 84:
ut in suis ordinibus dispositi dispersos adorirentur,
Caes. B. C. 3, 92: Appius, odium in se aliorum suo in eos metiens odio, haud ignaro, inquit, imminet fortuna, Liv. 3, 54, 3:
ipsa capit Condita in pharetra ( = quae condiderat) tela minora sua,
Ov. F. 2, 326; cf. in abl. absol.:
Sopater, expositis suis difficultatibus ( = cum exposuisset, etc.): Timarchidem... perducit,
Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:
Caesar, primum suo deinde omnium ex conspectu remotis equis, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:
Campani, audita sua pariter sociorumque clade, legatos ad Hannibalem miserunt,
Liv. 25, 15, 1:
(Appius) deposito suo magistratu... domum est reductus,
id. 4, 24, 7; 3, 35, 9; 9, 10, 13; 9, 41, 9.—
(γ).
The antecedent being the principal subject, not the logical subject of the participle:
M. Papirius dicitur Gallo, barbam suam (i.e. Papirii) permulcenti,... iram movisse,
Liv. 5, 41, 9: cum Gracchus, verecundia deserendi socios, implorantis fidem suam populique Romani, substitisset. id. 23, 36, 8; cf. in abl. absol.:
si sine maximo dedecore, tam impeditis suis rebus, potuisset emori,
Cic. Rab. Post. 10, 29; id. Mil. 14, 38; id. Planc. 21, 51; id. Clu. 14, 42:
ita (consul) proelio uno accidit Vestinorum res, haudquaquam tamen incruento milite suo (consulis),
Liv. 8, 29, 12; cf.
with antecedent to be supplied: Campani, cum, robore juventutis suae acciso, nulla (sc. eis) propinqua spes esset, etc.,
id. 7, 29, 7.—
10.
In gerund. construction. ( a) With subject as antecedent:
mihi ipsa Roma ad complectendum conservatorem suum progredi visa est,
Cic. Pis. 22, 52.—
(β).
With object, the logical subjects of the gerund as antecedent:
cur iis persequendi juris sui... adimis potestatem?
Cic. Div. in Caecil. 6, 21:
si senatui doloris sui de me declarandi potestas esset erepta,
id. Sest. 23, 51:
nec tribunis plebis (spatium datur) sui periculi deprecandi,
Caes. B. C. 1, 5.—
(γ).
With antecedent dependent on the gerund:
eamque rem illi putant a suum cuique tribuendo appellatam,
Cic. Leg. 1, 6, 19.—
11.
As adjunct of a noun dependent on a subjectinf., with its logical subject as antecedent:
magnum Miloni fuit, conficere illam pestem nulla sua invidia?
Cic. Mil. 15, 40:
neque enim fuit Gabinii, remittere tantum de suo nec regis, imponere tantum plus suis,
his claim, id. Rab. Post. 11, 31:
Piso, cui fructum pietatis suae neque ex me neque a populo Romano ferre licuit,
id. Sest. 31, 68:
ei cujus magis intersit, vel sua, vel rei publicae causa vivere,
id. Off. 3, 23, 90:
sapientis est consilium explicare suum de maximis rebus,
id. Or. 2, 81, 333; id. Mil. 15, 41.—With logical subject understood:
totam Italiam suis colonis ut complere (sc. eis) liceat, permittitur,
Cic. Agr. 2, 13, 34:
maximum (sc. eis) solacium erit, propinquorum eodem monumento declarari, et virtutem suorum, et populi Romani pietatem,
id. Phil. 14, 13, 35.
B.
Without gram. antec., one ' s, one ' s own.
1.
Dependent on subject-inff.:
ejusdem animi est, posteris suis amplitudinem nobis quam non acceperit tradere, et memoriam prope intermortuam generis sui, virtute renovare,
Cic. Mur. 7, 16:
siquidem atrocius est, patriae parentem quam suum occidere,
id. Phil. 2, 13, 31:
miliens perire est melius quam in sua civitate sine armorum praesidio non posse vivere,
id. ib. 2, 44, 112: quanto est honestius, alienis injuriis quam suis commoveri, one ' s own, id. Verr. 2, 3, 72, § 169:
contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae,
id. Par. 6, 51:
ut non liceat sui commodi causa nocere alteri,
id. Off. 3, 5, 23:
detrahere de altero sui commodi causa,
id. ib. 3, 5, 24:
suis exemplis melius est uti,
Auct. Her. 4, 1, 2:
levius est sua decreta tollere quam aliorum,
Liv. 3, 21. 5; 39, 5, 2;
29, 37, 11: satius est vitae suae rationes quam frumenti publici nosse,
Sen. Brev. Vit. 18, 3:
quanto satius est sua mala exstinguere quam aliena posteris tradere?
id. Q. N. 3, praef. 5:
cum initia beneficiorum suorum spectare, tum etiam exitus decet,
id. Ben. 2, 14, 2; 3, 1, 5:
Romani nominis gloriae, non suae, composuisse illa decuit,
Plin. 1, prooem. § 16.—With 1 st pers. plur., as indef. antecedent: cum possimus ab Ennio sumere... exemplum, videtur esse arrogantia illa relinquere, et ad sua devenire, to one ' s own = to our own, Auct. Her. 4, 1, 2.—
2.
Without a subject-inf.:
omnia torquenda sunt ad commodum suae causae... sua diligenter narrando,
Cic. Inv. 1, 21, 30: ut in ceteris habenda ratio non sua (al. sui) solum, sed etiam aliorum, id. Off. 1, 39, 139:
erat Dareo mite ac tractabile ingenium, nisi suam naturam plerumque fortuna corrumperet (suam not referring to Dareo),
Curt. 3, 2, 17 MSS. (Foss, mansuetam). — With 1 st pers. plur., as indef. antecedent (cf. 1. supra):
non erit ista amicitia sed mercatura quaedam utilitatum suarum,
Cic. N. D. 1, 44, 122; cf.: pro suo possidere, II. A. 2. a. g; and Cic. Off. 2, 21, 73, II. A. 2. b. a; cf. also II. B. 1. a; II. B. 5. c.; II. B. 7. b.; II. C. 8. b. b infra.
C.
With antec. in a previous sentence. Here ejus, eorum, earum are used for his, her, their, unless the clause is oblique in regard to the antecedent, i. e. the antecedent is conceived as the author of the statement.
1.
In clauses dependent on a verbum sentiendi or dicendi, expressed or understood, referring to the grammatical or logical subject of the verb.
a.
In infinitive clauses:
(Clodius) Caesaris potentiam suam potentiam esse dicebat,
Cic. Mil. 32, 88:
(Caelius) a sua (causa) putat ejus (i.e. Ascitii) esse sejunctam,
id. Cael. 10, 24:
ipsos certo scio non negare ad haec bona Chrysogonum accessisse impulsu suo (referring to ipsos),
id. Rosc. Am. 37, 107:
hostes viderunt,... suorum tormentorum usum spatio propinquitatis interire,
Caes. B. C. 2, 16:
docent, sui judicii rem non esse,
id. ib. 1, 13.—The reference of suus may be ambiguous, esp. if an infinitive is dependent on another:
hoc Verrem dicere ajebant, te... opera sua consulem factum, i.e. Verris, though grammatically it might refer to the subj. of aiebant,
Cic. Verr. 1, 10, 29:
(Ariovistus) dixit neminem secum sine sua pernicie contendisse,
Caes. B. G. 1, 36; cf. the context with, in all, eleven reflexive pronouns referring to four different antecedents (populus Romanus, Ariovistus, Caesar, nemo); cf.
also: occurrebat ei, mancam praeturam suam futuram consule Milone,
Cic. Mil. 9, 25; 32, 88; Liv. 3, 42, 2.—
b.
Suus in a clause dependent on inf.:
scio equidem, ut, qui argentum afferret atque expressam imaginem suam (i.e. militis) huc ad nos, cum eo ajebat velle mitti mulierem,
Plaut. Ps. 2, 2, 55:
isti bonorum emptores arbitrantur, vos hic sedere qui excipiatis eos qui de suis (i.e. emptorum) manibus effugerint,
Cic. Rosc. Am. 52, 151:
Siculi venisse tempus ajebant ut commoda sua defenderem,
id. Div. in Caecil. 1, 3:
ut tunc tandem sentiret recuperanda esse quae prius sua culpa amissa forent,
Liv. 44, 8, 4. —
Ambiguous: velle Pompejum se Caesari purgatum, ne ea quae reipublicae causa egerit (Pompejus) in suam (i.e. Caesaris) contumeliam vertat (where suam might be referred to Pompejus),
Caes. B. C. 1, 8.—
c.
In oblique clauses introduced by ut or ne, or clauses subordinate to such:
Cassius constituit ut ludi absente te fierent suo nomine,
Cic. Att. 15, 11, 2:
postulat ut ad hanc suam praedam tam nefariam adjutores vos profiteamini,
id. Rosc. Am. 2, 6:
Nasidius eos magnopere hortatur ut rursus cum Bruti classe, additis suis (i.e. Nasidii) auxiliis confligant,
Caes. B. C. 2, 3:
(regem) denuntiasse sibi ut triduo regni sui decederent finibus,
Liv. 42, 25, 12:
Sabinae mulieres, hinc patres, hinc viros orantes, ne parricidio macularent partus suos (i.e. mulierum),
id. 1, 13, 2:
Patron praecepit suis ut arma induerent, ad omne imperium suum parati,
Curt. 5, 11, 1.—With reflex. pron., referring to a different antecedent:
ad hanc (Laidem) Demosthenes clanculum adit, et ut sibi copiam sui faceret, petit,
Gell. 1, 8, 5. —
d.
In subordinate clauses introduced by quin or quod:
(Dejotarus) non recusat quin id suum facinus judices,
Cic. Deiot. 15, 43; so id. ib. 4, 15;
16, 45: parietes hujus curiae tibi gratias agere gestiunt, quod futura sit illa auctoritas in his majorum suorum et suis sedibus,
id. Marcell. 3, 10:
quidni gauderet quod iram suam nemo sentiret?
Sen. Troad. 3, 13:
querenti quod uxor sua e fico se suspendisset,
Quint. 6, 3, 88;
and with intentional ambiguity: cum Proculejus quereretur de filio quod is mortem suam expectaret,
id. 9, 3, 68. —
e.
In interrogative clauses:
si, quod officii sui sit, non occurrit animo, nihil umquam omnino aget,
Cic. Ac. 2, 8, 25:
ut non auderet iterum dicere quot milia fundus suus abesset ab urbe,
id. Caecin. 10, [p. 1825] 28:
donec sciat unisquisque quid sui, quid alieni sit,
Liv. 6, 27, 8:
rex ignarus, quae cum Hannibale legatis suis convenisset, quaeque legati ejus ad se allaturi fuissent,
id. 23, 39, 2:
postquam animadvertit quantus agminis sui terror esset,
id. 43, 19, 5. —
2.
In a virtually oblique clause.
a.
In final clause, introduced by ut, ne, or rel., referring to the subject of the purpose:
me a portu praemisit domum, ut haec nuntiem uxori suae,
Plaut. Am. 1, 1, 41:
quasi Appius ille Caecus viam muniverit, non qua populus uteretur, sed ubi impune sui posteri latrocinarentur, i. e. Appii,
Cic. Mil. 7, 17:
quae gens ad Caesarem legatos mise. rat, ut suis omnibus facultatibus uteretur,
Caes. B. C. 3, 80:
inde castra movent, ne qua vis sociis suis ab Romano exercitu inferri possit,
Liv. 43, 23, 5:
(Romani) Albam a fundamentis proruerunt, ne memoria originum suarum exstaret,
id. 26, 13, 16:
oppidani nuntios Romam, qui certiorem de suo casu senatum facerent, misere,
id. 6, 33, 7; cf.:
tanto intervallo ab hostibus consedit, ut nec adventus suus propinquitate nimia nosci posset, et, etc.,
Liv. 10, 20, 7:
Datames locum delegit talem ut non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset,
Nep. Dat. 7, 3:
quid si gubernator a diis procellas petat ut gratior ars sua periculo fiat?
Sen. Ben. 6, 25, 4. —
b.
In other dependent clauses represented as conceived by an antecedent in the principal sentence:
Sulla, si sibi suus pudor ac dignitas non prodesset, nullum auxilium requisivit ( = negavit se defendi velle, si, etc.),
Cic. Sull. 5, 15:
Paetus omnes libros quos frater suus reliquisset mihi donavit ( = dixit se donare libros quos, etc.),
id. Att. 2, 1, 12:
non enim a te emit, sed, priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit ( = potitus est, ne, etc.),
id. Phil. 2, 37, 96:
Africanus, si sua res ageretur, testimonium non diceret,
id. Rosc. Am. 36, 3:
ille ipse (Pompejus) proposuit epistulam illam, in qua est Pro tuis rebus gestis amplissimis. Amplioribusne quam suis, quam Africani?
id. Att. 8, 9, 2:
spiritus dabat (Manlio) quod... vinculorum suorum invidiam dictator fugisset,
Liv. 6, 18, 4:
(Numa) Camenis eum lucum sacravit, quod earum ibi concilia cum conjuge sua Egeria essent,
id. 1, 21, 3:
adulescens deos omnis invocare ad gratiam illi pro se referendam, quoniam sibi nequaquam satis facultatis pro suo animo atque illius erga se esset,
id. 26, 50, 4 (cf. D. 1. a. infra).
D.
In the place of ejus.
1.
In clauses virtually oblique, but with indicative, being conceived by the antecedent (hence suus, not ejus), but asserted as fact by the author (hence indicative, not subjunctive):
Cicero tibi mandat ut Aristodemo idem respondeas, quod de fratre suo (Ciceronis) respondisti,
Cic. Att. 2, 7, 4:
oriundi ab Sabinis, ne, quia post Tatii mortem ab sua parte non erat regnatum, imperium amitterent, sui corporis creari regem volebant,
Liv. 1, 17, 2:
C. Caesar villam pulcherrimam, quia mater sua aliquando in illa custodita erat, diruit,
Sen. Ira, 3, 21, 5:
Philemonem, a manu servum, qui necem suam per venenum inimicis promiserat, non gravius quam simplici morte punivit,
Suet. Caes. 74; cf.:
quomodo excandescunt si quid e juba sua decisum est,
Sen. Brev. Vit. 12, 3.—
2.
To avoid ambiguity:
petunt rationes illius (Catilinae) ut orbetur consilio res publica, ut minuatur contra suum (i.e. Catilinae) furorem imperatorum copia (instead of ejus, which might be referred to res publica),
Cic. Mur. 39, 83:
equites a cornibus positos, cum jam pelleretur media peditum suorum acies, incurrisse ab lateribus ferunt,
Liv. 1, 37, 3.—
3.
Colloquially and in epistolary style suus is used emphatically instead of ejus, with the meaning own, peculiar: deinde ille actutum subferret suus servus poenas Sosia, his own slave (opp. Mercury, who personates Sosias), Plaut. Am. 3, 4, 19: mira erant in civitatibus ipsorum furta Graecorum quae magistratus sui fecerant, their own magistrates ( = ipsorum), Cic. Att. 6, 2, 5:
in quibus (litteris Bruti) unum alienum summa sua prudentia (est), ut spectem ludos suos,
his peculiar prudence, id. ib. 15, 26, 1; so,
quod quidem ille (Nero) decernebat, quorumdam dolo ad omina sui exitus vertebatur,
Tac. A. 16, 24; cf. II. A. 1. b and g; II. A. 2. a. b; II. B. 3.—
4.
Without particular emphasis (mostly ante- and post-class. and poet.):
tum erit tempestiva cum semen suum maturum erit,
Cato, R. R. 31:
vitis si macra erit, sarmenta sua concidito minute,
id. ib. 37:
qui sic purgatus erit, diuturna valetudine utatur, neque ullus morbus veniet, nisi sua culpa,
id. ib. 157:
Cimon in eandem invidiam incidit quam pater suus,
Nep. Cim. 3, 1:
id qua ratione consecutus sit (Lysander) latet. Non enim virtute sui exercitus factum est, etc.,
id. Lys. 1, 2:
ipse sub Esquiliis, ubi erat regia sua, Concidit,
Ov. F. 6, 601:
quodque suus conjux riguo collegerat horto, Truncat olus foliis,
id. M. 8, 646; so id. ib. 15, 819.
II.
In partic.
A.
As substt.
1.
sui, suorum, m., his, their (etc.) friends, soldiers, fellow-beings, equals, adherents, followers, partisans, posterity, slaves, family, etc., of persons in any near connection with the antecedent.
(α).
(Corresp. to the regular usage, I. A. B. C.) Cupio abducere ut reddam (i.e. eam) suis, to her family, friends, Ter. Eun. 1, 2, 77; cf. id. ib. 1, 2, 66:
cum animus societatem caritatis coierit cum suis, omnesque natura conjunctos suos duxerit,
fellow-beings, Cic. Leg. 1, 23, 60:
mulier ingeniosa praecepit suis omnia Caelio pollicerentur,
her slaves, id. Cael. 25, 62:
quo facilius et nostras domos obire, et ipse a suis coli possit,
his friends, id. ib. 7, 18:
qua gratiam beneficii vestri cum suorum laude conjungant,
their family, id. Agr. 2, 1, 1:
vellem hanc contemptionem pecuniae suis reliquisset,
to his posterity, id. Phil. 3, 6, 16:
cum divisurum se urbem palam suis polliceretur,
his partisans, id. ib. 13, 9, 19:
Caesar, cohortatus suos, proelium commisit,
Caes. B. G. 1, 25; so,
Curio exercitum reduxit, suis omnibus praeter Fabium incolumibus,
id. B. C. 2, 35:
Caesar receptui suorum timens,
id. ib. 3, 46:
certior ab suis factus est, praeclusas esse portas,
id. ib. 2, 20:
omnium suorum consensu, Curio bellum ducere parabat,
id. ib. 2, 37: so,
Pompejus suorum omnium hortatu statuerat proelio decertare,
id. ib. 3, 86:
Caesar Brundisium ad suos severius scripsit,
to his officers, id. ib. 3, 25:
naviculam conscendit cum paucis suis,
a few of his followers, id. ib. 3, 104:
multum cum suis consiliandi causa secreto praeter consuetudinem loqueretur,
id. ib. 1, 19:
nupsit Melino, adulescenti inprimis inter suos et honesto et nobili,
his equals, associates, Cic. Clu. 5, 11:
rex raptim a suis in equum impositus fugit,
his suite, Liv. 41, 4, 7:
subsidio suorum proelium restituere,
comrades, id. 21, 52, 10:
feras bestias... ad opem suis ferendam avertas,
their young, id. 26, 13, 12:
abstulit sibi in suos potestatem,
his slaves, Sen. Ira, 3, 12, 6:
Besso et Nabarzani nuntiaverant sui regem... interemptum esse,
their fellow - conspirators, Curt. 5, 12, 14. — Very rarely sing.:
ut bona mens suis omnibus fuerit. Si quem libido abripuit, illorum eum, cum quibus conjuravit, non suum judicet esse,
Liv. 39, 16, 5.—
(β).
Irregular use (acc. to I. D.): sui = ejus amici, etc. (freq.;
the absolute use of ejus in this sense being inadmissible): quasi vero quisquam dormiat? ne sui quidem hoc velint, non modo ipse (sui = ejus amici, liberi),
Cic. Tusc. 1, 38, 92:
is (annus) ejus omnem spem... morte pervertit. Fuit hoc luctuosum suis, acerbum patriae, etc.,
id. Or. 3, 2, 8:
quadrigas, quia per suos ( = ipsius milites) agendae erant, in prima acie locaverat rex,
Liv. 37, 41, 8:
auctoritatem Pisistrati qui inter suos ( = ejus cives) maxima erat,
id. 37, 12:
quo cum multitudine adversariorum sui superarentur, ipse fuit superior, etc.,
Nep. Hann. 8, 4; v. g.—
(γ).
Without antecedent (cf. I. B. supra): quoties necesse est fallere aut falli a suis, by one ' s friends, Sen. Phoen. 493.—
(δ).
Sing.: sŭa, suae. f., a sweetheart, mistress (rare): illam suam suas res sibi habere jussit. Cic. Phil. 2, 28. 69:
cedo quid hic faciet sua?
Ter. Heaut. 2, 3, 92.—
2.
sŭum, i, n., and more freq. sŭa, suorum, n. plur., = one ' s property.
a.
Sing.
(α).
Lit.:
nec suom adimerem alteri,
his property, his own, Plaut. Trin. 2, 2, 38 (34):
nunc si ille salvos revenit, reddam suom sibi (v. D. 3. a. infra),
id. ib. 1, 2, 119:
illum studeo quam facillime ad suum pervenire,
Cic. Fam. 13, 26, 4:
populi Romani hanc esse consuetudinem ut socios sui nihil deperdere velit,
Caes. B. G. 1, 43; cf. Cic. Rab. Post. 11, 3, I. A. 11. supra:
nec donare illi de suo dicimur,
Sen. Ben. 7, 4, 2; so esp. with quisque; v. infra — Hence, de suo = per se, or sua sponte;
(stellae) quae per igneos tractus labentia inde splendorem trahant caloremque, non de suo clara,
Sen. Q. N. 7, 1, 6. —
(β).
Trop.:
meum mihi placebat, illi suum (of a literary essay),
Cic. Att. 14, 20, 3: suom quemque decet, his own manners, etc., Plaut. Stich. 5, 4, 11; so, expendere oportet quid quisque habeat sui ( what peculiarities) nec velle experiri quam se aliena deceant;
id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
Cic. Off. 1, 31, 113.—
(γ).
Jurid. term: aliquid pro suo possidere, to possess in the belief of one ' s legal right:
pro suo possessio tale est, cum dominium nobis acquiri putamus. Et ea causa possidemus ex qua acquiritur, et praeterea pro suo,
Dig. 41, 10, 1;
so without an antecedent, and referring to a first person: item re donata, pro donato et pro suo possideo,
ib. 41, 10, 1; v. the whole tit. ib. 42, 10 (Pro suo); cf. ib. 23, 3, 67; cf. C., infra fin.;
similarly: usucapere pro suo = acquire dominion by a possession pro suo, Fragm. Vat. 111: res pro suo, quod justam causam possidendi habet, usucapit,
id. ib. 260; Dig. 41, 3, 27. —
b.
Plur.
(α).
One ' s property:
Roscius tibi omnia sua praeter animam tradidit,
Cic. Rosc. Am. 50, 146:
qui etiam hostibus externis victis sua saepissime reddiderunt,
id. Agr. 1, 6, 19:
tu autem vicinis tuis Massiliensibus sua reddis,
id. Att. 14, 14, 6:
Remi legatos miserunt qui dicerent se suaque omnia in fidem atque potestatem populi Romani permittere,
Caes. B. G. 2, 3, 2; 1, 11, 2; 2, 13, 2:
ipsi milites alveos informes quibus se suaque transveherent, faciebant,
their baggage, Liv. 21, 26, 9:
docere eos qui sua permisere fortunae,
Sen. Q. N. 3, praef. 7; so without an antecedent, one ' s own property (cf. I. B. 2. supra):
hanc ob causam maxime ut sua tenerentur res publicae constitutae sunt,
Cic. Off. 2, 21, 73;
rarely = eorum res: quod vero etiam sua reddiderint (i.e. Gallis),
Liv. 39, 55, 3. —
(β).
One ' s own affairs:
aliena ut melius videant et dijudicent Quam sua,
Ter. Heaut. 3, 1, 96:
cognoscunt... immobile agmen et sua quemque molientem,
Liv. 10, 20, 8:
omnia ei hostium non secus quam sua nota erant,
id. 22, 41, 5:
aliena cum suis perdidit,
Sen. Ben. 7, 16, 3.— Absol., referring to a noun fem.: sua (finxit) C. Cassius ( = suas persuasiones; cf.
the context),
Quint. 6, 3, 90.
B.
Predicative uses: suum esse, facere, fieri, putare, etc., like a gen. poss., to be, etc., the property, or under the dominion, control, power of the antecedent.
1.
Of property in things.
(α).
Corporeal:
scripsit causam dicere Prius aurum quare sit suum,
Ter. Eun. prol. 11:
nihil erat cujusquam quod non hoc anno suum fore putabat (Clodius),
Cic. Mil. 32, 87:
quia suum cujusque fit, eorum quae natura fuerant communia quod cuique obtigit, id quisque teneat,
id. Off. 1, 7, 21:
Juba suam esse praedicans praedam,
Caes. B. C. 3, 84:
gratum sibi populum facturum, si omnes res Neapolitanorum suas duxissent,
Liv. 22, 32, 8: libros esse dicimus Ciceronis;
eosdem Dorus librarius suos vocat,
Sen. Ben. 7, 6, 1:
cum enim istarum personarum nihil suum esse possit,
since these persons can own nothing, Gai. Inst. 2, 96; cf. Dig. 1, 7, 15 pr.—Virtually predicative:
referas ad eos qui suam rem nullam habent ( = rem quae sua sit),
nothing of their own, Cic. Phil. 2, 6, 15:
qui in potestate nostra est, nihil suum habere potest,
Gai. Inst. 2, 84. — ( b) Of literary works:
quae convenere in Andriam ex Perinthia Fatetur transtulisse, atque usum pro suis ( = quasi sua essent),
Ter. And. prol. 14:
potest autem... quae tum audiet... ingenue pro suis dicere,
his own thoughts, Quint. 12, 3, 3.—
(γ).
Of a country or people:
suum facere = suae dicionis facere: commemorat ut (Caesar) magnam partem Italiae beneficio atque auctoritate eorum suam fecerit,
Caes. B. C. 2, 32:
in quam (Asiam) jam ex parte suam fecerit,
Liv. 44, 24, 4:
crudelissima ac superbissima gens sua omnia suique arbitrii facit,
id. 21, 44, 5.—
(δ).
Trop.:
omnia sua putavit quae vos vestra esse velletis,
Cic. Phil. 11, 12, 27:
non meminit, illum exercitum senatus populique Romani esse, non suum,
id. ib. 13, 6, 4: [p. 1826] probavit, non rempublicam suam esse, sed se reipublicae, Sen. Clem. 1, 19, 8;
so of incorporeal things: hi si velint scire quam brevis eorum vita sit, cogitent ex quota parte sua sit,
how much of it is their own, id. Brev. Vit. 19, 3; so, suum facere, to appropriate:
prudentis est, id quod in quoque optimum est, si possit, suum facere,
Quint. 10, 2, 26:
quaeremus quomodo animus (hanc virtutem) usu suam faciat,
Sen. Clem. 1, 3, 1.—
2.
Of persons.
(α).
Under a master ' s or father ' s control:
ut lege caverent, ne quis quem civitatis mutandae causa suum faceret, neve alienaret,
make any one his slave, Liv. 41, 8, 12: quid eam tum? suamne esse ajebat, his daughter, i.e. in his power? Ter. And. 5, 4, 29:
eduxit mater pro sua ( = quasi sua esset),
id. Eun. 1, 2, 76.—
(β).
Reflexively = sui juris, independent, one ' s own master or mistress, not subject to another ' s control, under one ' s own control (v. sui juris, infra):
ancilla, quae mea fuit hodie, sua nunc est,
Plaut. Pers. 4, 3, 3.—
(γ).
Of moral power over others: suus = devoted to one:
hice hoc munere arbitrantur Suam Thaidem esse,
Ter. Eun. 2, 2, 38:
eos hic fecit suos Paulo sumptu,
id. Ad. 5, 4, 21:
sed istunc exora, ut (mulierem) suam esse adsimulet,
to be friendly to him, id. Heaut. 2, 3, 117:
cum Antonio sic agens ut perspiciat, si in eo negotio nobis satisfecerit, totum me futurum suum,
Cic. Att. 14, 1 a, 2:
Alpheus... utebatur populo sane suo,
devoted to him, id. Quint. 7, 29.— Poet.: vota suos habuere deos, the vows (inst. of the persons uttering them) had the gods on their side, Ov. M. 4, 373. —
(δ).
Of power over one's self, etc.:
nam qui sciet ubi quidque positum sit, quaque eo veniat, is poterit eruere, semperque esse in disputando suus,
self-possessed, Cic. Fin. 4, 4, 10:
inaestimabile bonum est suum fieri,
selfcontrol, Sen. Ep. 75, 18:
(furiosus) qui suus non est,
Dig. 42, 4, 7, § 9:
vix sua, vix sanae virgo Niseia compos Mentis erat,
Ov. M. 8, 35. —
3.
Suum est, as impers. predicate: = ejus est, characteristic of, peculiar to one (very rare):
dixit antea, sed suum illud est, nihil ut affirmet,
Cic. Tusc. 1, 42, 99.
C.
Attributive usages, almost always (except in Seneca) with suus before its noun.
1.
The property, relations, affairs, etc., of one opposed to those of another, own.
a.
Opposition expressed:
nihil de suo casu, multa de vestro querebatur,
Cic. Balb. 8, 21:
sua sibi propiora pericula quam mea loquebantur,
id. Sest. 18, 40:
suasque et imperatoris laudes canentes,
Liv. 45, 38, 12:
damnatione collegae et sua,
id. 22, 35, 3:
Senecae fratris morte pavidum et pro sua incolumitate pavidum,
Tac. A. 14, 73:
velut pro Vitellio conquerentes suum dolorem proferebant,
id. H. 3, 37;
opp. alienus: ut suo potius tempore mercatorem admitterent, quam celerius alieno,
at a time convenient to themselves, Varr. R. R. 3, 16, 11. —Without antecedent, opp. externus:
(Platoni) duo placet esse motus, unum suum, alterum externum, esse autem divinius quod ipsum ex se sua sponte moveatur, etc.,
Cic. N. D. 2, 12, 32. —
b.
Implied:
voluptatem suis se finibus tenere jubeamus,
within the limits assigned to it, Cic. Fin. 3, 1, 1:
cum vobis immortale monumentum suis paene manibus senatus... exstruxerit,
id. Phil. 14, 12, 33:
superiores (amnes) in Italia, hic (Rhodanus) trans Alpes, hospitales suas tantum, nec largiores quam intulere aquas vehentes,
Plin. 2, 103, 106, § 224: colligitur aqua ex imbribus;
ex suo fonte nativa est,
Sen. Q. N. 3, 3:
pennas ambo non habuere suas (non suas = alienas),
Ov. Tr. 3, 4, 24. —
c.
In particular phrases. ( a) Sua sponte and suo Marte, of one ' s own accord, by one ' s self, without the suggestion, influence, aid, etc., of others:
Caesar bellum contra Antonium sua sponte suscepit,
Cic. Phil. 8, 2, 5:
sua sponte ad Caesarem in jus adierunt,
Caes. B. C. 1, 87.—So of things, = per se, by or of itself, for itself, for its own sake:
jus et omne honestum sua sponte expetendum (cf. in the context: per se igitur jus est expetendum),
Cic. Leg. 1, 18, 48: justitium sua sponte inceptum priusquam indiceretur, by itself, i. e. without a decree, Liv. 9, 7, 8; so,
sortes sua sponte attenuatas,
id. 22, 1, 11 (cf. id. 22, 38, 13; 35, 14, 4, I. A. 2., supra): rex enim ipse, sua sponte, nullis commentariis Caesaris, simul atque audivit ejus interitum suo Marte res suas recuperavit, Cic. Phil. 2, 37, 95.—
(β).
Suus locus, in milit. lang., one ' s own ground, position, or lines:
restitit suo loco Romana acies (opp. to the advance of the enemy),
Liv. 22, 16, 2.—So figuratively:
et staturas suo loco leges,
Sen. Ben. 2, 20, 2:
aciem instruxit primum suis locis, pauloque a castris Pompeji longius,
Caes. B. C. 3, 84 (cf.: suo loco, 7. b. g, infra).—
(γ).
For suo jure v. 3. infra.—
(δ).
Sua Venus = one's own Venus, i. e. good luck (v. Venus): ille non est mihi par virtutibus, nec officiis;
sed habuit suam Venerem,
Sen. Ben. 2, 28, 2. —
2.
Of private relations (opp. to public):
ut in suis rebus, ita in re publica luxuriosus nepos,
Cic. Agr. 2, 18, 48:
deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis,
id. Off. 1, 7, 20:
quod oppidum Labienus sua pecunia exaedificaverat,
Caes. B. C. 1, 15:
militibus agros ex suis possessionibus pollicetur,
i. e. his private property, id. ib. 1, 17; Sen. Ben. 7, 6, 3. —
3.
Of just rights or claims:
imperatori senatuique honos suus redditus,
due to them, Liv. 3, 10, 3:
neque inpedimento fuit, quominus religionibus suus tenor suaque observatio redderetur,
Val. Max. 1, 1, 8:
quibus omnibus debetur suus decor,
Quint. 11, 1, 41. —
So distributively: is mensibus suis dimisit legionem,
in the month in which each soldier was entitled to his discharge, Liv. 40, 41, 8. — Esp.: suo jure (so, meo, nostro, tuo, etc., jure), by his own right:
Tullus Hostilius qui suo jure in porta nomen inscripsit,
Cic. Phil. 13, 12, 26:
earum rerum hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo jure debet,
id. Arch. 1, 1; id. Marcell. 2, 6; id. Phil. 2, 25, 62; id. Balb. 8, 21:
numquam illum res publica suo jure esset ulta,
by its unquestionable right, id. Mil. 33, 88. —
4.
Of that to which one is exclusively devoted:
huic quaestioni suum diem dabimus,
a day for its exclusive discussion, Sen. Ep. 94, 52:
homini autem suum bonum ratio est,
his exclusive good, id. ib. 76, 10:
in majorem me quaestionem vocas, cui suus locus, suus dies dandus est,
id. Q. N. 2, 46, 1. —
With proprius: mentio inlata apud senatum est, rem suo proprio magistratu egere,
that the business needed a particular officer exclusively for itself, Liv. 4, 8, 4:
et Hannibalem suo proprio occupandum bello,
id. 27, 38, 7; cf.:
dissupasset hostes, ni suo proprio eum proelio equites Volscorum exceptum tenuissent,
in which they alone fought, id. 3, 70, 4:
mare habet suas venas quibus impletur,
by which it alone is fed, Sen. Q. N. 3, 14, 3. —
5.
According to one ' s liking, of one ' s own choice.
a.
Of persons, devoted to one, friendly, dear:
Milone occiso (Clodius) habuisset suos consules,
after his own heart, Cic. Mil. 33, 89:
collegit ipse se contra suum Clodium,
his dear Clodius, id. Pis. 12, 27 (cf.: suum facere, habere, II. B. 2. g).—
b.
Of things, favorable.
(α).
Of place: neque Jugurtham nisi... suo loco pugnam facere, on his own ground, i. e. chosen by him, favorable, Sall. J. 61, 1:
hic magna auxilia expectabant et suis locis bellum in hiemem ducere cogitabant,
Caes. B. C. 1, 61; cf.:
numquam nostris locis laboravimus,
Liv. 9, 19, 15.—
(β).
Of time:
cum Perseus suo maxime tempore et alieno hostibus incipere bellum posset,
Liv. 42, 43, 3; v. 7. b, infra. —
c.
Of circumstances: sua occasio, a favorable opportunity; sometimes without antecedent:
neque occasioni tuae desis, neque suam occasionem hosti des,
Liv. 22, 39, 21:
tantum abfuit ut ex incommodo alieno sua occasio peteretur,
id. 4, 58, 2:
aestuque suo Locros trajecit,
a favorable tide, id. 23, 41, 11:
ignoranti quem portum petat nullus suus ventus est,
Sen. Ep. 71, 3:
orba suis essent etiamnunc lintea ventis,
Ov. M. 13, 195:
aut ille Ventis iturus non suis,
Hor. Epod. 9, 30. —
6.
Of persons or things, peculiar, particular:
quae est ei (animo) natura? Propria, puto, et sua,
Cic. Tusc. 1, 29, 70:
omnis enim motus animi suum quendam a natura habet vultum,
id. de Or. 3, 57, 316:
geometrae et musici... more quodam loquuntur suo. Ipsae rhetorum artes verbis in docendo quasi privatis utuntur ac suis,
id. Fin. 3, 1, 4:
sensus omnis habet suum finem,
its peculiar limits, Quint. 9, 4, 61: animus cum suum ambitum complevit et finibus se suis cinxit, consummatum est summum bonum, Sen. Vit. Beat. 9, 3: est etiam in nominibus ( nouns) diverso collocatis sua gratia, their peculiar elegance, Quint. 9, 3, 86:
ibi non bello aperto, sed suis artibus, fraude et insidiis, est paene circumventus,
Liv. 21, 34, 1:
nec Hannibalem fefellit, suis se artibus peti,
id. 22, 16, 5:
adversus hostem non virtute tantum, sed suis (i. e. hostis) etiam pugnare consiliis oportebat,
Flor. 2, 6, 26:
liberam Minucii temeritatem se suo modo expleturum,
Liv. 22, 28, 2:
equites ovantes sui moris carmine,
id. 10, 26, 11:
exsultans cum sui moris tripudiis,
id. 21, 42, 3:
tripudiantes suo more,
id. 23, 26, 9.—So, suo Marte, referring to the style of fighting peculiar to the different arms:
equitem suo alienoque Marte pugnare,
that the cavalry were fighting both in their own style and in that of the other arms, Liv. 3, 62, 9; cf.: suo Marte, 1, c. a, supra.—And distributively ( = suus quisque):
suos autem haec operum genera ut auctores, sic etiam amatores habent,
Quint. 12, 10, 2:
illa vero fatidica fulmina ex alto et ex suis venire sideribus,
Plin. 2, 43, 43, § 113; cf.:
quae quidem planiora suis exemplis reddentur,
Val. Max. 3, 4 prooem.—
7.
Proper, right.
a.
Referring to one's ordinary or normal condition:
quod certe non fecisset, si suum numerum naves habuissent,
their regular complement, Cic. Verr. 2, 5, 51, § 133. — So poet.:
flecte ratem! numerum non habet illa suum,
its full number, Ov. H. 10, 36:
novus exercitus consulibus est decretus: binae legiones cum suo equitatu,
Liv. 40, 36, 6:
cum suo justo equitatu,
id. 21, 17, 8:
totam (disciplinam) in suum statum redegit,
Val. Max. 2, 7, 2:
tranquilla mente et vultu suo,
with the ordinary expression of his face, Sen. Clem. 2, 6, 2:
media pars aeris ab his (ignibus) submota, in frigore suo manet. Natura enim aeris gelida est,
id. Q. N. 2, 10, 4:
cornuaque in patriis non sua vidit aquis,
not natural to her, Ov. H. 14, 90. —
So, non suus, of ingrafted branches and their fruit: miraturque (arbos) novas frondis et non sua poma,
Verg. G. 2, 82. —
b.
Of time, proper, regular, etc. (cf. 5. b, supra).
(α).
The regular time ( = stato tempore):
signum quod semper tempore exoritur suo,
Plaut. Rud. prol. 4:
cum et recte et suo tempore pepererit,
Ter. Hec. 4, 1, 16: aestas suo tempore incanduit...;
tam solstitium quam aequinoctium suos dies retulit,
Sen. Q. N. 3, 16, 3:
omnes venti vicibus suis spirant majore ex parte,
Plin. 2, 47, 48, § 128. —
(β).
The right or proper time:
salictum suo tempore caedito,
Cato, R. R. 33:
cessit e vita suo magis quam suorum civium tempore,
the right time for himself, Cic. Brut. 1, 4; so,
exstingui homini suo tempore optabile est,
id. Sen. 23, 85:
Scandilius dicit se suo tempore rediturum,
id. Verr. 2, 3, 60, § 139:
si Ardeates sua tempora exspectare velint,
Liv. 4, 7, 6:
Chrysippus dicit, illum... opperiri debere suum tempus, ad quod velut dato signo prosiliat,
Sen. Ben. 2, 25, 3:
quam multi exercitus tempore suo victorem hostem pepulerunt!
Liv. 44, 39, 4. — Without antecedent: sed suo tempore totius sceleris hujus fons aperietur. Cic. Phil. 14, 6, 15; cf.:
de ordine laudis, etc., praecipiemus suo tempore,
Quint. 2, 4, 21. —
(γ).
Suo loco = at the proper place:
quae erant prudentiae propria suo loco dicta sunt,
Cic. Off. 1, 40, 143:
quod reddetur suo loco,
Quint. 11, 1, 16:
ut suo loco dicetur,
Plin. 2, 90, 102, § 221:
inscripta quae suis locis reddam,
id. 1, prooem. § 27; Sen. Ben. 2, 20, 2; cf. 1, c. b; 4. supra. —
(δ).
Suited, appropriate, adapted to one:
in eodem fundo suum quidquid conseri oportet,
Cato, R. R. 7:
siquidem hanc vendidero pretio suo,
at a suitable price, Plaut. Pers. 4, 4, 30:
in partes suas digerenda causa,
Quint. 11, 1, 6:
confundetur quidquid in suas partes natura digessit,
Sen. Q. N. 3, 29, 8. — Poet.: haec ego dumque queror, lacrimae sua verba sequuntur, Deque meis oculis in tua membra cadunt, appropriate, i. e. tristia, Ov. H. 14, 67.—Without antecedent: suum quidquid genus talearum serito, any fit kind, i. e. suited to the ground, Cato, R. R. 48. —
8.
Own, with the notion of independence of, or dependence on others (cf. B. 2. g d).
a.
Of political independence: pacem condicionibus his fecerunt ut Capuae suae leges, sui magistratus essent, her own laws, i. e. not subject to Carthage, Liv. 23, 7, 2: liberos [p. 1827] eos ac suis legibus victuros, id. 25, 23, 4. —
Esp. in the phrases suae potestatis or in sua potestate esse, suo jure uti, sui juris esse: Puteolos, qui nunc in sua potestate sunt, suo jure, libertate aequa utuntur, totos occupabunt,
Cic. Agr. 2, 31, 86:
Rhegini potestatis suae ad ultimum remanserunt,
retained their self-government, Liv. 23, 30, 9:
urbem ne quam formulae sui juris facerent,
id. 38, 9, 10. —
b.
Of paternal authority.
(α).
Free from the power of the paterfamilias; in the phrases sui juris esse, suae potestatis esse, to be independent:
quaedam personae sui juris sunt, quaedam alieno juri sunt subjectae, Gai,
Inst. 1, 48:
sui juris sunt familiarum suarum principes, id est pater familiae, itemque mater familiae,
Ulp. Fragm. 4, 1:
liberi parentum potestate liberantur emancipatione. Sed filius quidem ter manumissus sui juris fit, ceteri autem liberi una manumissione sui juris fiunt,
id. ib. 10, 1:
morte patris filius et filia sui juris fiunt,
id. ib. 10, 2:
patres familiarum sunt qui sunt suae potestatis,
Dig. 1, 6, 4:
si modo defunctus testator suae potestatis mortis tempore fuerit,
Gai. Inst. 2, 147. —
With indef. reference: si sui juris sumus,
Dig. 46, 2, 20; cf.:
pro suo possideo, 2. a. supra.—Attributively: sui juris arrogatio feminae,
Cod. Just. 8, 47, 8:
homo sui juris,
ib. 10, § 5.— Trop.:
sapiens numquam semiliber erit: integrae semper libertatis et sui juris,
Sen. Brev. Vit. 5, 3:
non illarum coitu fieri cometen, sed proprium et sui juris esse,
id. Q. N. 7, 12, 2: nullique sunt tam feri et sui juris adfectus, ut non disciplina perdomentur, id. Ira, 2, 12, 3. —
(β).
Subject to paternal authority, in the phrases suus heres, sui liberi; suus heres, an heir who had been in the paternal power of the deceased:
CVI SVVS HERES NON SIT, XII. Tab. fr. 5, 4.—In the jurists without antecedent: sui et necessarii heredes sunt velut filius filiave, nepos neptisve ex filia, deinceps ceteri qui modo in potestate morientis fuerunt,
Gai. Inst. 2, 156:
(emancipati liberi) non sunt sui heredes,
ib. 2, 135:
alia facta est juris interpretatio inter suos heredes,
ib. 3, 15:
datur patrono adversus suos heredes bonorum possessio (where patrono is not the antecedent of suos),
ib. 3, 41:
sui heredes vel instituendi sunt vel exheredandi,
Ulp. Fragm. 22, 14:
accrescunt suis quidem heredibus in partem virilem, extraneis autem in partem dimidiam,
id. ib. 22, 17. —
Sui liberi, children in paternal power: de suis et legitimis liberis,
Cod. Just. 6, 55 inscr.
D.
In particular connections.
1.
With ipse, his own, etc. (cf. Zumpt, Gram. § 696).
a.
Ipse agreeing with the antecedent of suus, the antecedent being,
(α).
A subjectnom.:
(ingenium ejus) valet ipsum suis viribus,
by its own strength, Cic. Cael. 19, 45:
legio Martia non ipsa suis decretis hostem judicavit Antonium?
by its own resolutions, id. Phil. 4, 2, 5:
ruit ipse suis cladibus,
id. ib. 14, 3, 8:
si ex scriptis cognosci ipsi suis potuissent,
id. de Or. 2, 2, 8:
qui se ipse sua gravitate et castimonia defenderet,
id. Cael. 5, 11:
quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,
Caes. B. G. 1, 3:
suamet ipsae fraude omnes interierunt,
Liv. 8, 18, 9; 39, 49, 3:
ut saeviret ipse in suum sanguinem effecerunt,
id. 40, 5, 1:
respicerent suum ipsi exercitum,
id. 42, 52, 10; 21, 31, 12; 22, 38, 3; 6, 19, 6.—
(β).
A subject-acc.:
sunt qui dicant eam sua ipsam peremptam mercede,
Liv. 1, 11, 9:
(tribuniciam potestatem) suis ipsam viribus dissolvi,
id. 2, 44, 2.—
(γ).
An object in dat. or acc.:
sic ut ipsis consistendi in suis munitionibus locus non esset,
Caes. B. C. 2, 6:
tribuni (hostem) intra suamet ipsum moenia compulere,
Liv. 6, 36, 4:
alios sua ipsos invidia opportunos interemit,
id. 1, 54, 8; 22, 14, 13.—Suus as adjunct of subject (rare):
aliquando sua praesidia in ipsos consurrexerunt,
their own garrisons revolted against them, Sen. Clem. 1, 26, 1.—
b.
With gen. of ipse, strengthening the possessive notion (cf. 4.;
post-Aug. and very rare, but freq. in modern Lat.): aves (foetus suos) libero caelo suaeque ipsorum fiduciae permittunt,
Quint. 2, 6, 7 (but tuus ipsius occurs in Cic.:
tuo ipsius studio,
Cic. Mur. 4, 9:
tuam ipsius amicitiam,
id. Verr. 2, 3, 4, § 7).—
c.
Both suus and ipse agreeing with the governing noun (very rare; not in Cic. or Caes.): quae tamen in ipso cursu suo dissipata est (= ipsa in cursu suo), in its very course, Sen. Q. N. 1, 1, 3 dub.:
suamet ipsa scelera,
Sall. C. 23, 2 (Dietsch ex conj. ipse):
suismet ipsis corporibus,
Liv. 2, 19, 5 MSS. (Weissenb. ex conj. ipsi):
a suismet ipsis praesidiis,
id. 8, 25, 6 MSS. (Weissenb. ipsi).—
2.
With quisque, distributively, each ( every one)... his own; in prose quisque is generally preceded by suus.
a.
Quisque and suus in different cases.
(α).
Quisque as subjectnom.:
sentit enim vim quisque suam quoad possit abuti,
Lucr. 5, 1033:
suo quisque loco cubet,
Cato, R. R. 5:
suum quisque noscat ingenium,
Cic. Off. 1, 31, 114:
ad suam quisque (me disciplinam) rapiet,
id. Ac. 2, 36, 114:
quod suos quisque servos in tali re facere voluisset,
id. Mil. 10, 29:
cum suo quisque auxilio uteretur,
Caes. B. C. 1, 51:
celeriter ad suos quisque ordines redit,
id. ib. 3, 37.—In apposition with plur. subj. (freq. in Liv.):
nunc alii sensus quo pacto quisque suam rem Sentiat,
Lucr. 4, 522:
ut omnes cives Romani in suis quisque centuriis prima luce adessent,
that all the Roman citizens should be present, each in his own centuria, Liv. 1, 44, 1:
hinc senatus, hinc plebs, suum quisque intuentes ducem constiterant,
id. 6, 15, 3:
ut (trigemini) pro sua quisque patria dimicent,
id. 1, 24, 2:
stabant compositi suis quisque ordinibus,
id. 44, 38, 11:
(consules) in suas quisque provincias proficiscuntur,
id. 25, 12, 2; 25, 26, 13:
in suo quaeque (stella) motu naturam suam exercent,
Plin. 2, 39, 39, § 106.—With abl. absol.:
omnes, velut dis auctoribus in spem suam quisque acceptis, proelium una voce poscunt,
Liv. 21, 45, 9 Weissenb. ad loc.:
relictis suis quisque stationibus... concurrerunt,
id. 32, 24, 4; 4, 44, 10; 39, 49, 3; 2, 38, 6.—
(β).
With acc. of quisque as subj.:
fabrum esse suae quemque fortunae, App. Claud. ap. Ps.-Sall. Ep. ad Caes. Rep. c. l.: sui quemque juris et retinendi et dimittendi esse dominum,
Cic. Balb. 13, 31:
recipere se in domos suas quemque jussit,
Liv. 25, 10, 9; and (ungrammatically) nom., as apposition to a subj.-acc.:
se non modo suam quisque patriam, sed totam Siciliam relicturos,
id. 26, 29, 3 MSS. (Weissenb. ex conj. quosque).—
(γ).
As adjunct of the subject-nom., with a case of quisque as object, attribut. gen., etc.:
sua cujusque animantis natura est,
Cic. Fin. 5, 9, 25:
sua quemque fraus, suum facinus, suum scelus, etc., de sanitate ac mente deturbat,
id. Pis. 20, 46:
sua quemque fraus et suus terror maxime vexat,
id. Rosc. Am. 24, 67:
suum cuique incommodum ferendum est,
id. Off. 3, 6, 30:
ut solidum suum cuique solvatur,
id. Rab. Post. 17, 46:
ne suus cuique domi hostis esset,
Liv. 3, 16, 3:
ut sua cuique respublica in manu esset,
id. 26, 8, 11:
animus suus cuique ordinem pugnandi dabat,
id. 22, 5, 8:
tentorium suum cuique militi domus ac penates sunt,
id. 44, 39, 5:
suus cuique (stellae) color est,
Plin. 2, 18, 16, § 79:
trahit sua quemque voluptas,
Verg. E. 2, 65:
stat sua cuique dies,
id. A. 10, 467.—
(δ).
As predicate-nom. (v. II. B.):
opinionem, quae sua cuique conjectanti esse potest,
Liv. 6, 12, 3.—
(ε).
As adjunct of subj.-acc.:
suum cuique honorem et gradum redditum gaudeo,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
scientiam autem suam cujusque artis esse,
id. Fin. 5, 9, 26.—
(ζ).
As adjunct of an object, with a case of quisque as object or attribut. gen.: suam cuique sponsam, mihi meam: suum cuique amorem, mihi meum, Atil. Fragm. inc. 1: suom cuique per me uti atque frui licet, Cato ap. Gell. 13, 24 (23), 1:
ut suo quemque appellem nomine,
Plaut. Ps. 1, 2, 52:
placet Stoicis suo quamque rem nomine appellare,
Cic. Fam. 9, 22, 1:
ad suam cujusque naturam consilium est omne revocandum,
id. Off. 1, 33, 119:
justitia quae suum cuique distribuit,
id. N. D. 3, 15, 38:
in tribuendo suum cuique,
id. Off. 1, 5, 14:
Turnus sui cuique periculi recens erat documentum,
Liv. 1, 52, 4:
in trimatu suo cuique dimidiam esse mensuram futurae certum esse,
Plin. 7, 15, 16, § 73:
certa cuique rerum suarum possessio,
Vell. 2, 89, 4; cf.: qua re suum unicuique studium suaque omnibus delectatio relinquatur, Ps.-Cic. Cons. 26, 93.—With quemque in apposition with acc. plur.:
Camillus vidit intentos opifices suo quemque operi,
Liv. 6, 25, 9; so cujusque in appos. with gen. plur.: trium clarissimorum suae cujusque gentis virorum mors, id. 39, 52, 7; and cuique with dat. plur.: sui cuique mores fingunt fortunam hominibus, Poet. ap. Nep. Att. 11, 6 (where Lachm. ad Lucr. 2, 372, reads quique, ex conj.; cf. b. b, infra).—
b.
Attraction of suus and quisque as adjuncts of nouns.
(α).
Attraction of suus:
ut nemo sit nostrum quin in sensibus sui cujusque generis judicium requirat acrius (= suum cujusque generis judicium),
Cic. Ac. 2, 7, 19:
quas tamen inter omnes (voces) est suo quoque in genere (vox) mediocris ( = inter omnes voces est mediocris vox, sua quoque in genere),
id. de Or. 3, 57, 216:
eo concilia suae cujusque regionis indici jussit (= sua cujusque regionis concilia),
Liv. 45, 29, 10:
equites suae cuique parti post principia collocat (= equites suos cuique parti),
id. 3, 22, 6:
cum motibus armorum et corporum suae cuique genti assuetis,
id. 25, 17, 5:
legiones deducebantur cum tribunis et centurionibus et sui cujusque ordinis militibus (= suis cujusque),
Tac. A. 14, 27:
quae sui cujusque sunt ingenii,
Quint. 7, 10, 10 Halm (al. sua):
sui cujusque ingenii poma vel semina gerunt (= sua cujusque),
Col. 3, 1;
and by a double attraction: has (cohortes) subsidiariae ternae et aliae totidem suae cujusque legionis subsequebantur (= has cohortes... totidem cujusque legionis, suam quaeque legionem, subsequebantur),
Caes. B. C. 1, 83. —
(β).
Attraction of quisque:
tanta ibi copia venustatum in suo quique loco sita,
Plaut. Poen. 5, 4, 6 (al. quaeque):
quodvis frumentum non tamen omne Quique suo genere inter se simile esse videbis,
Lucr. 2, 372 Lachm. and Munro ad loc.:
cum verba debeant sui cujusque generis copulari,
Varr. L. L. 10, 48:
in sensibus sui cujusque generis judicium,
Cic. Ac. 2, 7, 19:
haec igitur proclivitas ad suum quodque genus aegrotatio dicatur,
id. Tusc. 4, 12, 28:
separatim greges sui cujusque generis nocte remeabant (= greges sui quisque generis),
Liv. 24, 3, 5:
ut sui cujusque mensis acciperet (frumentum),
Suet. Aug. 40;
and quisque both attracted and in its own case: quia cujusque partis naturae et in corpore et in animo sua quaeque vis sit (where either cujusque or quaeque is redundant),
Cic. Fin. 5, 17, 46; v. Madv. ad loc.; Cato, R. R. 23 fin.;
so esp. in the phrases suo quoque tempore, anno, die, loco, etc.: pecunia, quae in stipendium Romanis suo quoque anno penderetur, deerat (= suo quaeque anno),
each instalment in the year when due, Liv. 33, 46, 9 Weissenb. ad loc.:
suo quoque loco,
Varr. R. R. 1, 7, 2; 1, 22, 6:
opera quae suis quibusque temporibus anni vilicum exsequi oporteret,
Col. 11, 3:
suo quoque tempore,
Vitr. 2, 9, 4:
nisi sua quaque die usurae exsolverentur (= sua quaeque die),
Dig. 22, 1, 12 init.; 13, 7, 8, § 3:
ut opera rustica suo quoque tempore faciat,
ib. 19, 2, 25, § 3 (al. quaeque)—
c.
In the order quisque... suus.
(α).
In relative clauses, comparative clauses with ut, and interrogative clauses introduced by quid, etc., where quisque immediately follows the relative, etc.:
ut quisque suom volt esse, ita est,
Ter. Ad. 3, 3, 45; cf.
with sibi,
Cic. Leg. 1, 18, 49; id. Lael. 9, 30:
expendere oportere quid quisque habeat sui... nec velle experiri quam se aliena deceant. Id enim maxime quemque decet quod est cujusque maxime suum,
id. Off. 1, 31, 113:
neque solum quid in senatu quisque civitatis suae dicerent ignorabant, sed, etc.,
Liv. 32, 19, 9:
gratius id fore laetiusque quod quisque sua manu ex hoste captum rettulerit,
id. 5, 20, 8; 6, 25, 10; cf.:
in quibus cum multa sint quae sua quisque dicere velit, nihil est quod quisque suum possit dicere,
Sen. Vit. Beat. 23, 1.—
(β).
If the emphasis is not on suus, but (for quisque, when emphatic, unusquisque is used) on some other word:
in civitates quemque suas... dimisit,
Liv. 21, 48, 2:
in patriam quisque suam remissus est,
Just. 33, 2, 8:
in vestigio quemque suo vidit,
Liv. 28, 22, 15; cf.:
hospitibus quisque suis scribebant,
id. 33, 45, 6:
pro facultatibus quisque suis,
id. 42, 53, 3; cf.:
respiciendae sunt cuique facultates suae,
Sen. Ben. 2, 15, 3:
praecipitat quisque vitam suam et futuri desiderio laborat,
id. Brev. Vit. 7, 5; id. Ben. 7, 5, 1:
tunc praeceps quisque se proripit et penates suos deserit,
id. Q. N. 6, 1, 5; 5, 18, 8:
summum quisque causae suae judicem facit,
Plin. 1, prooem. § 10: aestimatione nocturnae [p. 1828] quietis, dimidio quisque spatio vitae suae vivit, id. 7, 50, 51, § 167.—
(γ).
Poets adopt the order quisque suus when the metre requires it, Verg. A. 6, 743:
oscula quisque suae matri tulerunt,
Ov. F. 2, 715. —
(δ).
When suus and quisque belong to different clauses:
atque earum quaeque, suum tenens munus... manet in lege naturae,
Cic. Tusc. 5, 13, 38. —
d.
Suus uterque, or uterque suus, distributively of two subjects:
suas uterque legiones reducit in castra,
Caes. B. C. 1, 40; 2, 28:
ideo quod uterque suam legem confirmare debebit,
Cic. Inv. 2, 49, 142:
cum sui utrosque adhortarentur,
Liv. 1, 25, 1:
ad utrumque ducem sui redierunt,
id. 21, 29, 5:
utraque (lex) sua via it,
Sen. Ben. 6, 6, 1; cf.
uterque, in apposit.: nec ipsi tam inter se acriter contenderunt, quam studia excitaverant uterque sui corporis hominum,
Liv. 26, 48, 6.—
3.
With sibi.
(α).
Sibi with pronom. force (cf. sui, IV. C. fin.):
reddam suum sibi,
Plaut. Trin. 1, 2, 119 ( = ei; but referred to b, infra, by Brix ad loc.); cf.:
suam rem sibi salvam sistam,
id. Poen. 5, 2, 123:
idem lege sibi sua curationem petet,
for himself, Cic. Agr. 2, 9, 22 (cf. id. Phil. 2, 37, 96;
I. B. 2. b. supra): ut vindicare sibi suum fulgorem possint,
Sen. Q. N. 1, 1, 11; cf.
the formula of divorce: tuas res tibi habeto,
Dig. 24, 2, 2.—Hence, illam suam suas res sibi habere jussit, Cic. Phil. 2, 28, 69.—
(β).
With sibi redundant, to strengthen suus (anteand post-class. and colloq.):
quo pacto serviat suo sibi patri,
Plaut. Capt. prol. 5:
eum necabam ilico per cerebrum pinna sua sibi, quasi turturem,
id. Poen. 2, 40; v. sui, IV. C. and the passages there cited.—
4.
With gen. agreeing with the subject of suus:
quas cum solus pertulisset ut sua unius in his gratia esset,
that the credit of it should belong to him alone, Liv. 2, 8, 3:
qui de sua unius sententia omnia gerat,
id. 44, 22, 11; cf.:
unam Aegyptus in hoc spem habet suam,
Sen. Q. N. 4, 2, 2.—For suus ipsius, etc., v. D. 1. b. supra.—
5.
With demonstr., rel., or indef. pronn. and adjj., of his, hers, etc.:
postulat ut ad hanc suam praedam adjutores vos profiteamini,
to this booty of his, Cic. Rosc. Am. 2, 6:
Sestius cum illo exercitu suo,
id. Sest. 5, 12:
qua gravitate sua,
id. ib. 61, 129:
suam rem publicam illam defenderunt,
that republic of theirs, id. ib. 67, 141:
in istum civem suum,
against this citizen of theirs, id. Balb. 18, 41:
cum illo suo pari,
id. Pis. 8, 18:
te nulla sua calamitate civitas satiare potest?
id. Phil. 8, 6, 19:
dubitatis igitur, quin vos M. Laterensis ad suam spem aliquam delegerit,
for some hope of his, id. Planc. 16, 39:
non tam sua ulla spe quam militum impetu tractus,
by any hope of his, Liv. 25, 21, 5:
nullo suo merito,
from no fault of theirs, id. 26, 29, 4:
ipse arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur,
with a few of his friends, Caes. B. C. 1, 19.—
6.
With descriptive adjj.
(α).
Standing before the adj. and noun (so most freq.):
suorum improbissimorum sermonum domicilium,
Cic. Pis. 31, 76:
causam sui dementissimi consilii,
id. Phil. 2, 22, 53:
suam insatiabilem crudelitatem,
id. ib. 11, 3, 8:
suis amplissimis fortunis,
id. ib. 13, 8, 16:
suum pristinum morem,
id. Pis. 12, 27:
suis lenissimis postulatis,
Caes. B. C. 1, 5: simili ratione Pompeius in suis veteribus castris consedit (suis emphatic; cf. b, infra), id. ib. 3, 76.—
(β).
Between the adj. and noun (less emphatic):
pro eximiis suis beneficiis,
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
propter summam suam humanitatem,
id. Fam. 15, 14, 1:
ex praeteritis suis officiis,
Caes. B. C. 3, 60:
Caesar in veteribus suis castris consedit,
id. ib. 3, 76.—
(γ).
After adj. and noun:
veterem amicum suum excepit,
Cic. Rab. Post. 16, 43:
in illo ardenti tribunatu suo,
id. Sest. 54, 116.—
7.
Objectively for the pers. pron. (rare):
neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur ( = sibi illatae),
Sall. C. 51, 11; so,
neglectam ab Scipione et nimis leviter latam suam injuriam ratus,
Liv. 29, 9, 9:
ipsae enim leges te a cognitione sua judicio publico reppulerunt ( = a se cognoscendo),
Cic. Balb. 14, 32:
suam invidiam tali morte quaesitam ( = quaesitum esse ab eo ut homines se inviderent),
Tac. A. 3, 16; so,
nulla sua invidia,
Cic. Mil. 15, 40.—
8.
Abl. fem. sua, with refert or interest, for gen. of the pers. pron.: neminem esse qui quomodo se habeat nihil sua censeat interesse, Cic. Fin. 5, 10, 30:
si scit sua nihil interesse utrum anima per os, an per jugulum exeat,
Sen. Ep. 76, 33; v. intersum, III.—
9.
Strengthened by the suffix - pte or -met.
(α).
By - pte (not used with ipse) affixed to the forms sua, suo, and (ante-class.) suum:
quom illa osculata esset suumpte amicum,
Plaut. Mil. 2, 4, 38:
ut terrena suopte nutu et suo pondere in terram ferantur,
Cic. Tusc. 1, 17, 40:
ferri suopte pondere,
id. N. D. 1, 25, 69:
suapte natura,
id. Fat. 18, 42:
suapte vi et natura,
id. ib. 19, 43; id. Fin. 1, 16, 54; 5, 22, 61:
suopte ingenio,
Liv. 25, 18; so id. 1, 25, 1; 1, 18, 4:
suapte manu,
Cic. Or. 3, 3, 10:
locus suapte natura infestus,
Liv. 44, 6, 9; so,
suapte natura,
id. 4, 22, 4:
flumina suapte natura vasta,
Sen. Q. N. 3, 27, 8; so id. Ben. 4, 17, 2:
sponte suapte,
Varr. L. L. 6, 7, § 70.—
(β).
With - met, almost always followed by ipse (in all forms of suus except suus, suum, suae, and suorum):
suomet ipsi more,
Sall. J. 31, 6:
suomet ipsi instrumento,
Liv. 22, 14, 13:
suomet ipsi metu,
Tac. H. 3, 16 fin.:
suamet ipsum pecunia,
Sall. J. 8, 2:
suamet ipsae fraude,
Liv. 8, 18, 9:
intra suamet ipsum moenia,
id. 6, 36, 4:
suismet ipsi praesidiis,
id. 8, 25, 6:
suismet ipsis corporibus,
id. 2, 19, 5:
suosmet ipsi cives,
id. 2, 9, 5:
suasmet ipse spes,
Tac. A. 3, 66 fin. —Without ipse:
populum suimet sanguinis mercede,
Sall. H. Fragm. 1, 41, 25 Dietsch:
magna pars suismet aut proxumorum telis obtruncabantur,
id. ib. 2, 52 ib.

Lewis & Short latin dictionary > suus
13 as

as, assis, m. (nom. assis, Don. ad Ter. Phorm. 1, 1, 9, and Schol. ad Pers. 2, 59; old form assārĭus, ii, m.; and in the gen. plur. assariūm, Varr. L. L. 8, § 71 Müll.; Charis. p. 58 P.) [heis, Dor. ais, Tarent. as, Hinter].
I.
In gen., unity, a unit; as a standard for different coins, weight, measure, etc. (in Vitr. 3, 1, p. 61 Rode, perfectus numerus, the perfect number, fundamental number), acc. to the duodecimal system, divided into 12 parts, or uncias, with the following particular designations: uncia = 1s./12 duodecima (sc. pars) sextans = 2/12 = 1s./6 sexta quadrans = 3/12 = 1s./4 quarta, also teruncius or triuncis triens = 4/12 = 1s./3 tertia or quincunx = 5s./12 sextans cum quadrante semissis s. semis = 6/12 = 1s./2 dimidia septunx = 7s./12 quadrans cum triente bessis s. bes = 8/12 = 2/3, for beis s. binae partes assis. dodrans = 9/12 = 3s./4 terni quadrantes dextans s. decunx = 10/12 = 5s./6 quini sextantes deunx = 11s./12 undecim unciaeThe uncia was again divided into smaller parts: semuncia = 1/2 uncia = 1/24 assis. duella = 1/3 uncia = 1/36 assis. sicilicus (-um) = 1/4 uncia = 1/48 assis. sextula = 1/6 uncia = 1/72 assis. drachma = 1/8 uncia = 1/96 assis. hemisecla = 1/12 uncia = 1/144 assis. scripulum = 1/24 uncia = 1/288 assis.The multiples of the as received the following designations: dupondius = 2 asses. tripondius s. tressis = 3 asses. (quadressis) = 4 asses. quinquessis = 5 asses. sexis (only in the connection decussissexis in Vitr. 1. c.) = 6 asses. septissis = 7 asses. octussis = 8 asses. nonussis (novissis?) = 9 asses. decussis = 10 asses. bicessis = 20 asses. tricessis = 30 asses, and so on to centussis = 100 asses. (Cf. Varr. L. L. 5, § 169 sq. Müll.)
II.
Esp.
A.
1.. As a copper coin, the as was, acc. to the ancient custom of weighing money, originally a pound (asses librales or aes grave), of the value of about 8 8 d. /89, or 16 2/3 cents, and was uncoined (aes rude) until Servius Tullius stamped it with the figures of animals (hence pecunia, from pecus); cf. Varr. R. R. 2, 1, 9; Plin. 33, 3, 13, § 42 sqq. In the first Punic war, on account of the scarcity of money, the as was reduced to a sixth part of its original weight, i. e. two ounces; hence asses sextantarii (of the value of about 1 103 d. /297, or 2.8 cents), and the state gained five sixths. In the second Punic war, and the dictatorship of Fabius, the as was again reduced one half, to one ounce; hence asses unciales, about equal to 200 d. /297, or 1.4 cents. Finally, the Lex Papiria (A.U.C. 563, B.C. 191) reduced the as to half an ounce; hence asses semiunciales = 100 d. /297, or 7.9 1/3 mills, which continued as a standard even under the emperors. In all these reductions, however, the names of coins remained, independent of the weight of the as: uncia, sextans, quadrans, etc.; cf. Grotef. Gr. II. p. 253 sq.—From the small value of the as after the last reduction, the following phrases arose: quod non opus est, asse carum est, Cato ap. Sen. Ep. 94:
Quod (sc. pondus auri) si comminuas, vilem redigatur ad assem,
Hor. S. 1, 1, 43:
viatica ad assem Perdiderat,
to the last farthing, id. Ep. 2, 2, 27:
ad assem impendium reddere,
Plin. Ep. 1, 15:
rumores Omnes unius aestimemus assis,
Cat. 5, 3:
Non assis facis?
id. 42, 13.—Hence,
2.
The proverbs,
a.
Assem habeas, assem valeas, your worth is estimated by your possessions, Petr. 77, 6:
crumena plena assium,
Gell. 20, 1.—
b.
Assem elephanto dare, to give something (as a petition, and the like) with trembling to a superior (a metaphor derived from trained elephants, which, after playing their parts, were accustomed to take pay for themselves, which was given them with fear by the multitude; cf. Plin. 8, 5, 5, § 14), Augustus ap. Quint. 6, 3, 59, and Macr. S. 2, 4; Varr. ap. Non. p. 531, 10 sq.—
B.
In inheritances and other money matters, where a division was made, the as, with its parts, was used to designate the portions. Thus haeres ex asse, sole heir; haeres ex semisse, he who receives one half of the inheritance; haeres ex dodrante, he who receives three fourths; and so, haeres ex besse, triente, quadrante, sextante, etc.;
ex semiunciā, ex sextulā, ex duabus sextulis, etc.,
Dig. 28, 5, 50; 34, 9, 2; Suet. Caes. 83; Cic. Caecin. 6 et saep.:
Nerva constituit, ut tu ex triente socius esses, ego ex besse,
Dig. 17, 2, 76:
bessem fundi emere ab aliquo,
ib. 26, 21, 2, § 39:
quadrans et semissis fundi,
ib. 6, 1, 8 al.;
hence, in assem, in asse, or ex asse,
in all, entirely, completely, Dig. 36, 45:
vendere fundum in assem,
ib. 20, 6, 9; so Col. 3, 3, 8 and 9:
in asse,
id. 2, 12, 7:
sic in asse flunt octo menses et dies decem,
id. 2, 12, 7:
ex asse aut ex parte possidere,
Dig. 2, 8, 15; Sid. Ep. 2, 1; 6, 12; 8, 6 al.—
C.
As a measure of extent.
a.
An acre, acc. to the same divisions as above, from scripulum to the as, Col. 5, 1, 9 sq.:
proscindere semissem, iterare assem,
Plin. 18, 19, 49, § 178.—
b.
A foot, Col. 5, 3.—
D.
Of weight, a pound, acc. to the same division; cf.
Fann. Pond. 41: In haec solide sexta face assis eat,
Ov. Med. Fac. 60.â† Mathematicians (v. Vitr. l. c.) called the number 6 perfectus numerus (since 1 + 2 + 3 = 6), and formed, accordingly, the following terminology: 1 = sextans, as a dice-number. unio. 2 = triens.......... binio. 3 = semissis.......... ternio. 4 = bessis (dimoiros)..... quaternio. 5 = quintarius....... quinio. 6 = perfectus numerus.... senio. 7 = ephektos, sex adjecto asse = 6 + 1. 8 = adtertiarius, sex adjectā tertiā = 6 + 2 (epitritos). 9 = sesquialter, sex adjectā dimidiā = 6 + 3 (hêmiolios). 10 = bes alter, sex duabus partibus additis = 6 + 4 (epidimoiros). 11 = adquintarius, sex quinque partibus additis = 6 + 5 (epipentamoiros). 12 = duplio (diplasiôn).

Lewis & Short latin dictionary > as
14 tam

tam adv. [3 TA-], correl. with quam in comparisons, implying equality of degree, in such a degree, as much, so, so much: non tam solido quam splendido nomine: adiuro, tam me tibi vera referre Quam veri maiora fide, as true as they are incredible, O.: quam magni nominis bellum est, tam difficilem existimaritis victoriam fore, L.: istam dexteram non tam in bellis neque in proeliis quam in promissis et fide firmiorem, i. e. whose superior trustworthiness is not so much in wars, etc.: nihil est tam contra naturam quam turpitudo: nihil esse tam diligenter quam ius civile retinendum: non tam meāpte causā Laetor quam illius, T.: vellem tam domestica ferre possem quam ista contemnere, were as able to bear, etc.: quod si tam vos curam libertatis haberetis, quam illi ad dominationem adcensi sunt, in as great a degree, S.: Parmenonis tam scio esse hanc techinam quam me vivere, just as well as, T.: Tam teneor dono quam si dimittar onustus, H.: tam es tu iudex quam ego.—With comp. or superl. (quam... tam in the sense of quanto... tanto or quo... eo; old or poet.): Tam magis illa fremens... Quam magis effuso crudescunt sanguine pugnae, raging the more wildly, the more, etc., V.: quam maxime huic vana haec suspicio Erit, tam facillime patris pacem in leges conficiet suas (i. e. quo magis... eo facilius), T.: quam quisque pessume fecit, tam maxume tutus est (i. e. ut quisque... ita maxime, etc.), S.—With a comparative clause implied in the context, so, to such a degree, so very, equally: quae faciliora sunt philosophis... quia tam graviter cadere non possunt (i. e. quam alii): quorsum igitur tam multa de voluptate? so much (as has been said): hoc, quod a tam multis perferatur, by so many (as we have mentioned): tam necessario tempore, tam propinquis hostibus, at so urgent a time as this, Cs.: hunc tam temere iudicare, Cs.: cum tam procul a finibus Macedoniae absint, L.: quam si explicavisset, non tam haesitaret, i. e. as he does.—Often with a pron demonstr.: haec mea oratio tam longa aut tam alte repetita: haec tam crebra Etruriae concilia, L.: quae est ista tam infesta ira? L.—Followed by a clause of result with ut, qui or quin (only with adjj. and advv.), so, so very: quae (maturitas) mihi tam iucunda est, ut quasi terram videre videar: ad eum pervenit tam opportuno tempore, ut simul, etc., Cs.—Usu. with a negative or in a question implying a negative: quis umquam praedo fuit tam nefarius, quis pirata tam barbarus ut, etc.: non se tam barbarum ut non sciret, etc., Cs.: nemo inventus est tam amens, qui illud argentum eriperet: quae est anus tam delira quae timeat ista?: Numquam tam mane egredior... quin te... conspicer Fodere, T.: numquam tam male est Siculis quin aliquid facete et commode dicant.
* * *

ADV

so, so much (as); to such an extent/degree; nevertheless, all the same

Latin-English dictionary > tam
15 cieo

cĭĕo, cīvi, cĭtum, 2 (from the primitive form cĭo, cīre, prevailing in the compounds accio, excio, etc. (cf. Prisc. pp. 865, 905, and 908 P.), are also found: pres. cio, Mart. 4, 90, 4:
cit,
Verg. Cul. 201; Col. 6, 5, 1 Schneid.:
cimus,
Lucr. 1, 213; 5, 211:
ciunt,
Lact. Ep. 4 dub.:
ciant,
App. Flor. 2, n. 17, p. 358; Mart. Cap. 1, § 91: ciuntur, id. de Mundo, 22, p. 67), v. a. [kindr. with kiô, to go; and by the addition of the causative signif. like kineô, causative from kiô; v. 1. ci.].
I.
Lit., to put in motion; hence, to move, stir, shake (syn.: moveo, commoveo, concito, excito al.;
class. in prose and poetry): calcem,
to make a move in the game of chess, Plaut. Poen. 4, 2, 86:
natura omnia ciens et agitans,
Cic. N. D. 3, 11, 27: inanimum est omne, quod pulsu agitatur externo;
quod autem est animal, id motu cietur interiore et suo,
id. Tusc. 1, 23, 54 (for which, in the same chapter, several times movere; cf. also id. N. D. 2, 9, 23):
remos,
Stat. Th. 6, 801:
imo Nereus ciet aequora fundo,
stirs up, Verg. A. 2, 419:
puppes sinistrorsum citae,
Hor. Epod. 9, 20.—
B.
In judic. lang. t. t.:
ciere erctum (lit. to put in motion, i. e.),
to divide the inheritance, Cic. de Or. 1, 56, 237; cf. erctum.—
C.
Trop., to put in motion, to rouse up, disturb: natura maris per se immobilis est, et venti et aurae cient, Liv. 28, 27, 11:
saltum canibus ciere,
Lucr. 5, 1250: fontes et stagna, Cic. poët. ap. Cic. Div. 1, 9, 15:
tonitru caelum omne ciebo,
Verg. A. 4, 122:
loca sonitu cientur,
Lucr. 4, 608; cf.:
reboat raucum regio cita barbara bombum,
id. 4, 544 Lachm. N. cr. —
II.
With reference to the terminus ad quem, to move, excite, or call to ( poet. or in Aug. and post-Aug. prose for the common accire):
ad sese aliquem,
Cat. 68, 88:
ad arma,
Liv. 5, 47, 4; Sil. 7, 43:
in pugnam,
id. 4, 272:
armatos ad pugnam,
Vell. 2, 6, 6:
aere ciere viros,
Verg. A. 6, 165:
quos e proximis coloniis ejus rei fama civerat,
Tac. A. 15, 33:
aliquem in aliquem,
id. H. 1, 84, 5:
ab ultimis subsidiis cietur miles (sc. in primam aciem),
Liv. 9, 39, 8:
ille cieri Narcissum postulat,
Tac. A. 11, 30.—
B.
To call upon for help, to invoke; of invoking superior beings:
nocturnos manes,
Verg. A. 4, 490:
luctificam Alecto dirarum ab sede sororum,
id. ib. 7, 325:
vipereasque ciet Stygiā de valle sorores (i. e. Furias),
Ov. M. 6, 662:
numina nota ciens,
Val. Fl. 4, 549:
foedera et deos,
Liv. 22, 14, 7.—
C.
In gen., to call upon any one by name, to mention by name:
erum,
Plaut. Bacch. 3, 3, 11:
comites magnā voce,
Lucr. 4, 578:
animamque sepulcro Condimus et magnā supremum voce ciemus,
Verg. A. 3, 68:
lamentatione flebili majores suos ciens ipsumque Pompeium,
Tac. A. 3, 23:
singulos nomine,
id. ib. 2, 81; so Suet. Ner. 46: triumphum nomine ciere, i. e. to call Io triumphe! Liv. 45, 38, 12.—Hence,
2.
In a civil sense: patrem, to name one ' s father, i. e. show one ' s free birth, Liv. 10, 8, 10.—
III.
To put any course of action in progress or any passion in motion, i. e. to excite, stimulate, rouse, to produce, effect, cause, occasion, begin (very freq., esp. in poetry):
solis uti varios cursus lunaeque meatus Noscere possemus quae vis et causa cierent,
Lucr. 5, 773:
motus,
id. 3, 379; Cic. Tusc. 1, 10, 20:
varias voces,
Lucr. 5, 1059:
lamenta virum commoliri atque ciere,
id. 6, 242 Lachm. N. cr.:
tinnitus aere,
Cat. 64, 262; Verg. G. 4, 64 (cie tinnitus):
singultus ore,
Cat. 64, 131:
gemitus,
Verg. G. 3, 517:
fletus,
id. A. 3, 344:
lacrimas,
id. ib. 6, 468:
mugitus,
id. ib. 12, 103:
murmur,
id. G. 1, 110; Liv. 9, 7, 3:
bellum,
id. 5, 37, 2; Vell. 2, 54; Tac. H. 3, 41 fin.; Verg. A. 1, 541:
belli simulacra,
id. ib. 5, 674:
seditiones,
Liv. 4, 52, 2:
tumultum,
id. 28, 17, 16; 41, 24, 18:
vires intimas molemque belli,
Tac. A. 15, 2 fin.; cf. id. H. 3, 1:
pugnam,
Liv. 1, 12, 2; 2, 47, 1; 9, 22, 7; Tac. A. 3, 41:
proelium,
Liv. 2, 19, 10; 4, 33, 3; 7, 33, 12;
10, 28, 8: Martem,
Verg. A. 9, 766:
acies, stragem,
id. ib. 6, 829; cf. Liv. 22, 39, 7:
rixam,
Vell. 1, 2 al. —
B.
In medic.:
alvum,
to cause evacuation, Plin. 20, 9, 38, § 96:
urinam,
id. 27, 7, 28, § 48:
menses,
to cause menstruation, id. 26, 15, 90, § 151 sq. al.—Hence, cĭtus, a, um, P. a., lit. put in motion; hence, quick, swift, rapid (opp. tardus, Cic. de Or. 3, 57, 216; Sall. C. 15, 5; class.; esp. freq. in poetry;
rare in Cic.): ad scribendum citus,
Plaut. Bacch. 4, 4, 86:
quod jubeat citis quadrigis citius properet persequi,
id. Aul. 4, 1, 14; Verg. A. 8, 642:
bigae,
Cat. 55, 26:
puppis,
id. 64, 6; Tib. 4, 1, 69:
classis,
Hor. C. 1, 37, 24:
navis,
Ov. M. 15, 732; Tac. A. 2, 6:
axis,
Ov. M. 2, 75:
fugae,
id. ib. 1, 543:
plantae,
id. ib. 10, 591:
incessus,
Sall. C. 15, 5:
via,
Liv. 33, 48, 1:
venator,
Hor. C. 1, 37, 18:
cum militibus,
Tac. A. 11, 1:
legionibus,
id. ib. 14, 26:
agmine,
id. ib. 1, 63;
4, 25: cohortes,
id. ib. 12, 31:
mors,
Hor. C. 2, 16, 29; id. S. 1, 1, 8:
pes, i. e. iambus,
id. A. P. 252.— Comp.: nullam ego rem citiorem apud homines esse quam famam reor, Plaut. Fragm. ap. Fest. p. 61 Müll.; Val. Max. 3, 8, ext. 1.— Sup., Quint. 6, 4, 14 dub.; v. Spald. and Zumpt in h. l.—
B.
In the poets very freq. (also a few times in Tac.) instead of the adv. cito:
citi ad aedis venimus Circae, Liv. And. ap. Fest. s. v. topper, p. 352, 6 Müll.: equites parent citi,
Plaut. Am. 1, 1, 88; id. Stich. 2, 2, 70; Lucr. 1, 386:
somnus fugiens citus abiit,
Cat. 63, 42: solvite vela citi, Verg, A. 4, 574; cf. id. ib. 9, 37; 12, 425; Hor. S. 1, 10, 92; cf. id. C. 3, 7, 27:
ite citi,
Ov. M. 3, 562; Tac. H. 2, 40:
si citi advenissent,
id. A. 12, 12.—Hence,
1.
cĭto, adv.
a.
Quickly, speedily, soon (freq. in prose and poetry of all periods):
quam tarda es! non vis citius progredi?
Phaedr. 3, 6, 2; [p. 331] Plaut. Mil. 2, 6, 44:
eloquere,
id. Cist. 4, 2, 83:
abi cito et suspende te,
Ter. And. 1, 5, 20; 3, 1, 16:
labascit victus uno verbo: quam cito!
id. Eun. 1, 2, 98:
quod eum negasti, qui non cito quid didicisset, umquam omnino posse perdiscere,
Cic. de Or. 3, 36, 146; cf. Hor. A. P. 335; Quint. 12, 8, 3; 11, 2, 2; 10, 6, 2:
non multum praestant sed cito,
id. 1, 3, 4 et saep.: sat cito si sat bene, a moral saying of Cato in Hier. Ep. 66, n. 9:
cito rumpes arcum, semper si tensum habueris,
Phaedr. 3, 14, 10:
ad paenitendum properat cito qui judicat, Publ. Syr. Sent. 6: scribere,
Quint. 10, 3, 10:
nimis cito diligere,
Cic. Lael. 21, 78:
cito absolvere, tarde condemnare,
id. Verr. 2, 1, 9, § 26.— Comp.:
citius,
Plaut. Aul. 4, 1, 14; Pers. 3, 3, 31; Ter. Eun. 3, 5, 23; Lucr. 1, 557; 2, 34; Cic. Sen. 2, 4:
Noto citius, Verg.A.5, 242 et saep.: dicto,
Hor. S. 2, 2, 80; Verg. A. 1, 142:
supremā die, i. e. ante supremam diem,
Hor. C. 1, 13, 20:
serius aut citius sedem properamus ad unam (for which serius ocius,
id. ib. 2, 3, 26), sooner or later, Ov. M. 10, 33.— Sup.:
citissime,
Caes. B. G. 4, 33 fin. al.—
b.
With the negative, sometimes equivalent to non facile, not easily (cf. the Gr. tacha):
haud cito,
Ter. Ad. 3, 3, 89:
neque verbis aptiorem cito alium dixerim, neque sententiis crebriorem,
Cic. Brut. 76, 264: quem tu non tam cito rhetorem dixisses quam politikon, id. ib. § 265.—
c.
Sometimes in comp. without the negative, = potius, sooner, rather:
ut citius diceres, etc.,
Cic. Brut. 67, 238 fin.:
citius dixerim, jactasse se aliquos, etc.,
id. Phil. 2, 11, 25; id. Fam. 5, 2, 10; id. Off. 1, 18, 59; Hor. S. 2, 5, 35.—
* 2.
cĭtē, quickly, Scrib. Comp. 198.

Lewis & Short latin dictionary > cieo
16 concedo

con-cēdo, cessi, cessum, 3, v. n. and a. (a strengthened cedo, and corresp. with it in most of its signiff.); lit., to go, walk; hence,
I.
Neutr., with reference to the terminus a quo, to go or walk away from a place, to depart, retire, withdraw, remove from (in lit. signif. rare but class.).
A.
In gen.:
concedite atque abscedite omnes, de viā decedite,
Plaut. Am. 3, 4, 1; so absol., Ter. Eun. 1, 2, 102; id. Hec. 4, 2, 21; cf.:
ipsae concedite silvae,
farewell, Verg. E. 10, 63.—With prep.:
a foribus,
Plaut. Most. 2, 1, 82:
abs te,
id. Pers. 1, 1, 51:
ab oculis alicujus,
Cic. Cat. 1, 7, 17:
superis ab oris,
Verg. A. 2, 91:
ex aedibus,
Ter. Hec. 4, 4, 57.—With abl. only:
oculis,
Plaut. Ep. 5, 2, 16:
caelo,
Verg. A. 10, 215:
solio,
Sil. 3, 628.—With adv.:
hinc,
Plaut. Ps. 1, 5, 158; Ter. Eun. 1, 2, 126; id. Heaut. 3, 3, 11.—
B.
Esp.
1.
Pregn. ( = cedo, II. A. 2.), to pass away, disappear, vanish, in Tac. (with and without vitā), to depart from life, die:
tumor et irae Concessere deūm,
Verg. A. 8, 41:
vitā,
to die, Tac. A. 1, 3; 3, 30; 6, 39; 12, 39; 14, 51; and absol.: quandoque concessero, id. ib. 4, 38; 13, 30;
the same: concessit superis ab oris,
Verg. A. 2, 91; cf.:
vitā per auras concessit ad Manes,
id. ib. 10, 820. —
2.
With dat. or absol., prop. qs. to go out of the way for one (on account of his wishes, or his superior power or excellence), i. e. to yield to, submit, give way to, adapt one's self to.
a.
To yield or submit to power or compulsion:
ut magnitudini medicinae doloris magnitudo concederet,
Cic. Tusc. 4, 29, 63:
certum est, concedere homini nato nemini,
Plaut. Cas. 2, 4, 15:
neque nox quoquam concedit die (i. e. diei),
id. Am. 1, 1, 120 (cf. id. ib. 1, 3, 48): cedant arma togae, concedat laurea linguae, Cic. Poët. Off. 1, 22, 77 (cf. id. Pis. 30, 74, and Quint. 11, 1, 24):
bellum ac tumultum paci atque otio concessurum,
id. Pis. 30, 73:
voluptatem concessuram dignitati,
id. Fin. 3, 1, 1:
injuriae,
Sall. J. 14, 24:
obsidioni,
i. e. permit, Tac. A. 13, 40:
operi meo concedite,
Ov. M. 8, 393; id. F. 1, 222:
naturae,
i. e. to die, Sall. J. 14, 15; so,
fato,
Plin. Pan. 11, 3:
fatis magnis,
Val. Fl. 1, 554:
apparebat aut hostibus aut civibus de victoriā concedendum esse,
Liv. 4, 6, 6; cf. so impers.:
postquam concessum propemodum de victoriā credebant,
id. 3, 60, 4.—
b.
To give place to in excellence, dignity, rank, etc., to yield to, to give precedence:
me amantissimum tui, nemini concedentem,
Cic. Fam. 10, 3, 2; so id. ib. 4, 3, 1;
4, 3, 4: etsi de cupiditate nemini concedam,
id. Att. 12, 47, 2:
sese unis Suebis concedere,
Caes. B. G. 4, 7:
majestati ejus viri concedere,
Liv. 6, 6, 7:
aetati,
Sall. J. 11, 4; id. H. Fragm. 1, 17; cf. so impers.:
Sulla, cujus facundiae, non aetati a Manlio concessum,
id. J. 102, 4:
vigenti Silio,
Tac. A. 3, 43:
seniori Sentio,
id. ib. 2, 74:
ut vix Apronio illi de familiaritate concedere videatur,
Cic. Verr. 2, 2, 44, § 108:
Antario Varoque de gloriā,
Tac. H. 3, 64:
nemini in illa causā studio et cupiditate concedere,
Cic. Deiot. 10, 28:
nec amore in hanc patriam nobis concedunt,
Tac. A. 11, 24:
nec, si muneribus certes, concedat Iollas,
Verg. E. 2, 57.—With acc. of quantity (cf. 3. infra):
magistro tantulum de arte,
Cic. Rosc. Am. 40, 118:
alicui quicquam in desperatione,
id. Att. 14, 18, 3. —
c.
To yield, submit to one's will, comply with one's wishes:
ut tibi concedam, neque tuae libidini advorsabor,
Ter. Hec. 2, 2, 3:
matri meae,
id. ib. 3, 5, 28:
concessit senatus postulationi tuae,
Cic. Mur. 23, 47:
jurisconsultis concedi,
id. Caecin. 24, 67.— Impers.:
Caesar... concedendum non putabat,
Caes. B. G. 1, 7.—
d.
Like sunchôrein tini, to assent to, concede to:
nunquamne hodie concedes mihi Neque intelleges, etc.,
Ter. Phorm. 5, 3, 22 (credes, consenties, Ruhnk.):
stultum me fateor, liceat concedere veris,
Hor. S. 2, 3, 305 (cf. in Gr. sunchôrein têi alêtheiai).—
e.
To assent to, grant, pardon, allow, etc.:
quos (judices) alienis peccatis concessuros putes, quo facilius ipsis peccare liceat,
Cic. Verr. 2, 3, 96, § 223:
poëtae non ignoscit, nobis concedit,
id. de Or. 3, 51, 198:
dicto concedi,
id. Rosc. Am. 1, 3:
cui (vitio) si concedere nolis,
Hor. S. 1, 4, 140; cf. id. ib. 1, 3, 85.—Hence (cf. cedo, II. A. 3. fin.),
3.
Act., with acc. (and dat.) aliquid alicui.
a.
To grant, concede, allow; to consign something over to, to resign, yield, vouchsafe, confirm to, etc. (very freq. in all perr. and species of composition):
illum mihi aequius est quam me illi quae volo concedere,
Plaut. Cas. 2, 3, 47:
si nunc de tuo jure concessisses paululum,
Ter. Ad. 2, 2, 9:
partem octavam pretii,
Plin. Ep. 8, 2, 3:
date hoc et concedite pudori meo, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 12, § 32; cf. Ter. Hec. 2, 2, 16:
alicui primas in dicendo partis,
Cic. Div. in Caecil. 15, 49:
amicis quicquid velint,
id. Lael. 11, 38:
neque quicquam illius audaciae,
id. Caecin. 35, 103:
doctrinam alicui,
Quint. 11, 1, 89; cf.:
artes tibi,
Cic. Quint. 30, 93:
intellegentiam, prudentiam,
Quint. 12, 1, 3:
principatum imperii maritimi Atheniensibus,
Nep. Timoth. 2, 2; cf. id. Dion, 6, 3; Suet. Aug. 66; id. Tib. 4; Prop. 2 (3), 15, 37; cf.:
tempus quieti, aut luxuriae,
Sall. J. 61, 3:
tempestivum pueris ludum,
Hor. Ep. 2, 2, 142:
libertatem his,
Caes. B. G. 4, 15 fin.:
vitam alicui,
Suet. Caes. 68; id. Aug. 13; 16: crimen gratiae, i. e. to accuse or inform against for the sake of favor, Cic. Rosc. Com. 6, 19:
peccata alicui,
to pardon him, id. Verr. 2, 1, 49, § 128:
delicta,
Suet. Ner. 29.— Pass.: Siciliam nimis celeri desperatione rerum concessam, [p. 397] had been ceded, given up, Liv. 21, 1, 5:
Scaevolae concessa est facundiae virtus,
Quint. 12, 3, 9; 10, 1, 100 et saep.:
acrius... Ulcisci, quam nunc concessum est legibus aequis,
Lucr. 5, 1148; cf. Nep. Them. 10 fin.; Suet. Tib. 18.— Poet., with in and acc.:
concessit in iras Ipse... genitor Calydona Dianae,
gave over to be punished, Verg. A. 7, 305.—
(β).
With dat. and inf.:
nec nostrā dicere linguā Concedit nobis patrii sermonis egestas,
Lucr. 1, 831; so,
ducere neptem,
Cat. 64, 29:
esse poëtis,
Hor. A. P. 373; Suet. Aug. 44 et saep.— Impers. pass.:
de re publicā nisi per concilium loqui non conceditur,
Caes. B. G. 6, 20 fin.:
quo mihi fortunam, si non conceditur uti,
Hor. Ep. 1, 5, 12; Quint. 12, 1, 37; 12, 1, 42; 8, 6, 76; Suet. Ner. 12:
servis quoque pueros hujus aetatis verberare concedimus,
Curt. 8, 8, 3:
concedunt plangere matri,
Stat. Th. 6, 134:
cum accusare etiam palam concessum sit,
Quint. 6, 3, 28; 2, 17, 27; 11, 3, 150: 8, 3, 30; 12, 3, 8 al.— Poet.:
fatis numquam concessa moveri Camarina,
not allowed. forbidden to be removed, Verg. A. 3, 700; cf.
also personally: haec ubi conceduntur esse facta, for conceditur haec esse facta,
Cic. Caecin. 15, 44.—
(γ).
With acc. and inf.:
non omnia corpora vocem Mittere concedis,
you grant, Lucr. 2, 835:
oculos falli,
id. 4, 380; Quint. 2, 5, 25:
culpam inesse concedam,
Cic. Rosc. Am. 28, 76:
poëtas legendos oratori futuro,
Quint. 1, 10, 29.— Pass. impers.:
concedatur profecto verum esse, ut, etc.,
Cic. Lael. 14, 50. —
(δ).
With ut or ne:
nec vero histrionibus oratoribusque concedendum est, ut iis haec apta sint, nobis dissoluta,
Cic. Off. 1, 35, 129:
verum concedo tibi ut ea praetereas, quae, etc.,
id. Rosc. Am. 19, 54:
concedant ut viri boni fuerint,
id. Lael. 5, 18; id. de Or. 1, 13, 57; Lucr. 2, 658:
non concedo, ut sola sint,
Quint. 6, 2, 11 al.: cui concedi potest, ut? etc., Cic. Fragm. ap. Quint. 5, 13, 21:
ut concedatur ne in conspectum veniat,
Hirt. B. G. 8, 48.—
(ε).
With a simple subj.:
concedo sit dives,
Cat. 114, 5; Ov. A. A. 1, 523. —
(ζ).
Absol.:
beatos esse deos sumpsisti: concedimus,
Cic. N. D. 1, 31, 89; id. Verr. 2, 2, 32, § 78; cf. Quint. 1, 1, 2:
consules neque concedebant neque valde repugnabant,
Cic. Fam. 1, 2, 2; Caes. B. G. 1, 44.—
b.
= condono, to grant or yield something to one as a favor or from regard, to desist from, forbear, give up; forgive, pardon:
inimicitias rei publicae,
to give up for the sake of the State, Cic. Prov. Cons. 18, 44:
petitionem alicui,
from regard to, id. Phil. 2, 2, 4:
peccata liberum parentum misericordiae,
id. Clu. 69, 195:
cum Marcellum senatui reique publicae concessisti,
id. Marcell. 1, 3:
ut concessisti illum (sc. Marcellum) senatui, sic da hunc (sc. Ligarium) populo,
as you have pardoned him in deference to the Senate, id. Lig. 12, 37; cf. Nep. Att. 7 fin.; Tac. A. 2, 55; 4, 31:
Montanus patri concessus est,
id. ib. 16, 33 fin.
II.
Neutr., in respect to the terminus ad quem, to go, walk, betake one's self somewhere, to retire, withdraw to, etc.; with ad, in, or adv.:
tantisper hic ego ad januam concessero,
Plaut. Aul. 4, 5, 6 Wagn.; cf.:
ad Manes,
i. e. to die, Verg. A. 10, 820:
ad victorem,
Tac. H. 2, 51:
ad dexteram,
Ter. And. 4, 4, 12:
caeli distributio docet unde fulmen venerit, quo concesserit,
Cic. Div. 2, 20, 45; so Lucr. 1, 380:
huc,
Plaut. Capt. 2, 1, 19; id. Bacch. 4, 2, 28; id. Trin. 2, 4, 116; Ter. Heaut. 1, 1, 122; Caecil. ap. Non. p. 270, 8:
istuc,
Plaut. As. 3, 3, 56; Ter. Eun. 4, 4, 39:
vis animae in altum,
Lucr. 4, 919:
in delubrum,
Liv. 30, 20, 6:
in hiberna,
id. 26, 20, 6; cf.:
Carthaginem Novam in hiberna,
id. 21, 15, 3:
Argos habitatum,
Nep. Them. 8, 1:
Cythnum,
Tac. A. 3, 69:
Neapolin,
id. ib. 14, 10:
Patavium,
id. H. 3, 11:
in insulam,
id. ib. 5, 19:
in turbam,
Hor. S. 1, 4, 143:
trans Rhenum,
Tac. H. 5, 23:
concede huc a foribus,
Plaut. Men. 1, 2, 48:
hinc intro,
id. Ps. 1, 5, 158; Ter. Eun. 1, 2, 126:
hinc aliquo ab ore eorum,
id. Heaut. 3, 3, 11; cf.:
aliquo ab eorum oculis,
Cic. Cat. 1, 7, 17:
hinc rus,
Ter. Hec. 4, 4, 7.—
B.
Trop.: in aliquid, of entering into an alliance, yielding to, etc., to agree or consent to, to assent, to submit, yield, or resign one's self, to acquiesce in, to go or pass over to any thing (freq. in the histt.):
mulier, conjuncta viro, concessit in unum Conubium,
Lucr. 5, 1010; cf.:
in matrimonium,
Just. 24, 2, 10: victi omnes in gentem nomenque imperantium concessere, were merged in, passed over into, Sall. J. 18, 12; so,
in paucorum potentium jus atque dicionem,
id. C. 20, 7; cf.:
in dicionem,
Liv. 38, 16, 9:
in dominationem,
Sall. H. Fragm. 3, 22 Gerl.:
in deditionem,
Liv. 28, 7, 9; 39, 2, 4; 42, 53, 7:
in Tyrias leges,
Sil. 15, 6:
in condiciones,
Liv. 2, 33, 1:
in sententiam,
id. 32, 23, 12; 32, 36, 8; Tac. A. 1, 79 fin.; cf.: in illos, assent to, yield to them, Cic. Fragm. ap. Aug. contr. Avid. 3, 7:
in partes,
Tac. H. 2, 1.

Lewis & Short latin dictionary > concedo
17 consilium

consĭlĭum, ii, n. [from con and root sal-; Sanscr. sar-; cf. consul], deliberation, consultation, a considering together, counsel (cf. concilium; very freq. in all periods and species of composition).
I.
Prop.:
consulta sunt consilia,
are finished, at an end, Plaut. Truc. 1, 2, 7:
quid in consilio consuluistis?
id. Bacch. 1, 1, 6 Ritschl:
consilium volo capere unā tecum,
Ter. Eun. 3, 5, 66:
neque pol consili locum habeo neque ad auxilium copiam,
id. And. 2, 1, 20:
cum aliquo consilia conferre,
Cic. Phil. 2, 15, 38 (v. confero, I. B.):
saepe in senatu consilia versata sunt,
Quint. 12, 2, 21; 7, 4, 2:
quasi vero consilii sit res, et non necesse sit, etc.,
as if the matter were yet open for deliberation, Caes. B. G. 7, 38; cf. Nep. Con. 4, 2:
quid efficere possis, tui consilii est,
is for you to consider, Cic. Fam. 3, 2, 2:
vestrum jam consilium est. non solum meum, quid sit vobis faciendum,
id. ib. 14, 14, 1: quid aetati credendum sit, quid nomini, magni consilii est, id. Att. 15, 12, 2; cf.:
nihil mihi adhuc accidit, quod majoris consilii esset,
id. ib. 10, 1, 3:
in consilio habere,
Quint. 8, 2, 23:
fit publici consilii particeps,
Cic. Cat. 1, 1, 2; cf. Quint. 12, 3, 1; 3, 8, 4:
nocturna,
Sall. C. 42, 2:
arcanis ut interesset,
Liv. 35, 18, 2 et saep.—
II.
Meton.
A.
In abstr.
1.
A conclusion made with consideration, a determination, resolution, measure, plan, purpose, intention, Quint. 6, 5, 3; cf.:
consilium est aliquid faciendi aut non faciendi excogitata ratio,
Cic. Inv. 1, 25, 36; 2, 9, 31:
certum,
Ter. And. 2, 3, 16:
callidum,
id. ib. 3, 4, 10:
ut sunt Gallorum subita et repentina consilia,
Caes. B. G. 3, 8:
aliquid communi consilio agere,
id. ib.:
consilium communicaverunt perfeceruntque,
Suet. Calig. 56:
aedificandi consilium abicere,
Cic. Att. 5, 11, 6; Liv. 33, 41, 5; Tac. A. 4, 4:
deponere,
Caes. B. C. 3, 103.—And of the purpose. as opp. to the act, etc.:
quod initio scripsi, totius facti tui judicium non tam ex consilio tuo quam ex eventu homines esse facturos,
Cic. Fam. 1, 7, 5:
quasi exitus rerum, non hominum consilia, legibus vindicentur,
id. Mil. 7, 19:
mentem peccare, non corpus, et unde consilium afuerit culpam abesse,
Liv. 1, 58, 9. —Often with epithets characterizing the person who forms the purpose, etc.:
amentissimum,
Cic. Att. 7, 10 init.:
audax,
Liv. 25, 38, 18; 35, 32, 13:
fortissima cousilia,
id. 25, 38, 18:
fidele,
Cic. Agr. 2, 3, 5; Curt. 6, 4, 8:
providens,
Gell. 3, 7, 8:
malum,
id. 4, 5, 5:
temerarium,
Vell. 2, 120, 2:
incautum,
Cic. Att. 8, 9, 3:
lene,
Hor. C. 3, 4, 41:
praeceps,
Suet. Aug. 8:
repudio quod consilium primum intenderam,
Ter. And. 4, 3, 18:
eo consilio, uti frumento Caesarem intercluderet,
Caes. B. G. 1, 48; 2, 9; Cic. Fin. 1, 21, 72 fin.; Sall. C. 57, 1:
quo consilio huc imus?
Ter. Eun. 5, 7, 1;
also: hoc consilio ut,
Nep. Milt. 5, 3: privato consilio, on one's own account (opp. publico consilio, in the name or behalf of the state):
qui contra consulem privato consilio exercitus comparaverunt,
Cic. Phil. 3, 6, 14; Caes. B. C. 3, 14; Nep. Pelop. 1, 2.—Sometimes absol. consilio adverbially, intentionally, designedly:
casu potius quam consilio,
Cic. Fam. 5, 2, 8:
consul, seu forte, seu consilio, Venusiam perfugit,
Liv. 22, 49, 14; 35, 14, 4; Verg. A. 7, 216.—
b.
Esp. in the phrases,
(α).
Consilium capere, to form a purpose or plan, to resolve, decide, determine:
neque, quid nunc consili capiam, scio, De virgine istac,
Ter. Eun. 5, 2, 27: consilium capere with a gen. gerund., Caes. B. G. 3, 2; 5, 29; Cic. Att. 5, 11, 6; Liv. 39, 51, 3; 43, 3, 7; 35, 34, 4; 10, 38, 6; Sall. C. 16, 4; Curt. 8, 6, 8; 8, 7, 1; Tac. A. 6, 26; Suet. Vesp. 6; Quint. 11, 3, 180; Just. 2, 13, 5; 34, 4, 1; cf. with gen.:
profectionis et reversionis meae,
Cic. Phil. 1, 1, 1.—With inf., Cic. Quint. 16, 53 fin.; Caes. B. G. 7, 71; Nep. Lys. 3, 1; Liv. 44, 11, 6 al.—With ut:
capio consilium, ut senatum congerronum convocem,
Plaut. Most. 5, 1, 8:
consilium ceperunt plenum sceleris, ut nomen hujus deferrent,
Cic. Rosc. Am. 10, 28; id. Verr. 2, 1, 54, § 140:
consilium cepi, ut antequam luceret exirem,
id. Att. 7. 10; id. Tull. 14, 34; Liv. 25, 34, 7.—And with inf.:
consilium cepit... iter in urbem patefacere,
Liv. 44, 11, 7:
hominis fortunas evertere,
Cic. Quint. 16, 53:
Heraclius capit consilium... non adesse ad judicium,
id. Verr. 2, 2, 17, § 41:
ex oppido profugere,
Caes. B. G. 7, 26; 7, 71; Just. 35, 1, 3.—
(β).
In the same sense, inire consilium, with similar construction:
inita sunt consilia urbis delendae,
Cic. Mur. 37, 80; 38, 81:
regni occupandi consilium inire,
Liv. 2, 8, 2; 6, 17, 7; 7, 38, 5:
jus gentium cujus violandi causā consilium initum erat,
id. 38, 25, 8; 4, 11, 4:
sceleris conandi consilia inierat,
Vell. 2, 35, 5; 2, 80, 6:
Graeci consilium ineunt interrumpendi pontis,
Just. 2, 13, 5; Suet. Calig. 48:
iniit consilia reges Lacedaemoniorum tollere,
Nep. Lys. 3, 1:
consilia inibat, quemadmodum, etc.,
Caes. B. G. 7, 43:
de bello consilia inire incipiunt,
id. ib. 7, 1:
cum de recuperandā libertate consilium initum videretur,
id. ib. 5, 27:
consilia inita de regno,
Liv. 4, 15, 4:
atrox consilium init, ut, etc.,
Tac. H. 3, 41.—
(γ).
Freq. consilium est, with and without inf., I purpose:
ita facere,
Plaut. Mil. 2, 3, 73; Ter. Hec. 3, 5, 44; Cic. Att. 5, 5, 1; Sall. C. 4, 1; 53, 6; Liv. 21, 63, 2; Sall. H. Fragm. 4, 61, 16 Dietsch. —Rarely with ut:
ut filius Cum illà habitet... hoc nostrum consilium fuit,
Ter. Phorm. 5, 8, 41:
ea uti acceptā mercede deseram, non est consilium,
Sall. J. 85, 8; and absol.:
quid sui consilii sit, ostendit,
Caes. B. G. 1, 21.—Hence,
c.
In partic., in milit. lang., a warlike measure, device, stratagem: consilium imperatorium quod Graeci stratêgêma appellant, Cic. N. D. 3, 6, 15; so Caes. B. G. 7, 22; Nep. Dat. 6, 8; id. Iphicr. 1, 2; cf.:
opportunus consiliis locus (= insidiis),
Quint. 5, 10, 37.—
d.
With special reference to the person for whose advantage a measure is devised, counsel, advice:
tu quidem antehac aliis solebas dare consilia mutua,
Plaut. Ep. 1, 1, 98; so,
dare,
Ter. And. 2, 1, 9:
quid das consili?
Ter. Hec. 4, 4, 93:
Cethegum minus ei fidele consilium dedisse,
Cic. Clu. 31, 85:
vos lene consilium datis,
Hor. C. 3, 4, 41; 3, 5, 45 et saep.:
juvabo aut re aut operā aut consilio bono,
Plaut. Ps. 1, 1, 17;
imitated by Ter.: aut consolando aut consilio aut re juvero,
Ter. Heaut. 1, 1, 34 (quoted ap. Cic. Fam. 7, 10, 4); cf. Ter. Heaut. 5, 2, 29; Cic. Fam. 2, 7, 2; 15, 2, 2; id. Att. 13, 31, 3:
te hortor ut omnia moderere prudentiā tuā, ne te auferant aliorum consilia,
id. Fam. 2, 7, 1:
sin aliquid impertivit tibi sui consilii,
id. ib. 5, 2, 9:
consiliis, non curribus utere nostris,
Ov. M. 2, 146:
facile ratio tam salubris consilii accepta est,
Curt. 3, 7, 10:
saniora consilia pati,
id. 4, 1, 9.—
2.
As a mental quality, understanding, judgment, wisdom, sense, penetration, prudence:
et dominari in corpore toto Consilium quod nos animum mentemque vocamus,
Lucr. 3, 139; 3, 450:
acta illa res est animo virili, consilio puerili,
Cic. Att. 14, 21, 3; cf. id. Caecin. 7, 18:
ut popularis cupiditas a consilio principum dissideret,
id. Sest. 49, 103:
majore studio quam consilio ad bellum proficisci,
Sall. H. 2, 96, 4 Dietsch:
res forte quam consilio melius gestae,
id. J. 92, 6:
quae quanto consilio gerantur, nullo consilio adsequi possumus,
Cic. N. D. 2, 38, 97:
simul consilium cum re amisisti?
Ter. Eun. 2, 2, 10; cf.:
miseros prudentia prima relinquit, Et sensus cum re consiliumque fugit,
Ov. P. 4, 12, 48:
mulieres omnes propter infirmitatem consilii majores in tutorum potestate esse voluerunt,
Cic. Mur. 12, 27:
vir et consilii magni et virtutis,
Caes. B. G. 3, 5:
cum plus in illo senili animo non consilii modo sed etiam virtutis esse dicerent,
Liv. 4, 13, 13; so,
tam iners, tam nulli consili Sum,
Ter. And. 3, 5, 2:
est hoc principium improbi animi, miseri ingenii, nulli consilii,
Cic. Rosc. Com. 16, 48:
omnes gravioris aetatis, in quibus aliquid consilii aut dignitatis fuit,
Caes. B. G. 3, 16; cf. Ov. M. 6, 40:
misce stultitiam consiliis brevem,
Hor. C. 4, 12, 27:
quae res in se neque consilium neque modum Habet ullum, eam consilio regere non potes,
Ter. Eun. 1, 1, 13. —
b.
Poet., transf., of inanim. things:
consilii inopes ignes,
indiscreet, Ov. M. 9, 746:
vis consili expers,
Hor. C. 3, 4, 65; id. S. 2, 3, 266.—
B.
In concr., the persons who deliberate, a council; of the Roman senate:
senatum, id est orbis terrae consilium, delere gestit,
Cic. Phil. 4, 6, 14; id. Fam. 3, 8, 4; id. de Or. 2, 82, 333; id. Sest. 65, 137:
summum consilium orbis terrae,
id. Phil. 7, 7, 19; Liv. 1, 8, 7; 23, 22, 2; Vell. 1, 8, 6:
di prohibeant, ut hoc, quod majores consilium publicum vocari voluerunt, praesidium sectorum existimetur,
i. e. a court of justice, Cic. Rosc. Am. 52, 151; cf.:
qui ex civitate in senatum propter dignitatem, ex senatu in hoc consilium delecti estis propter severitatem,
id. ib. 3, 8.—Of the division of the centumviri, who sat for ordinary cases in four consilia:
sedebant centum et octoginta judices, tot enim quattuor consiliis colliguntur,
Plin. Ep. 6, 33, 2:
omnibus non solum consiliis sed etiam sententiis superior discessit,
Val. Max. 7, 7, 1:
Galba consilio celeriter convocato sententias exquirere coepit,
a council of war, Caes. B. G. 3, 3; cf.:
consilio advocato,
Liv. 25, 31, 3; 43, 22, 9 al.:
castrense,
id. 44, 35, 4:
mittunt (Carthaginienses) triginta seniorum principes: id erat sanctius apud illos consilium,
id. 30, 16, 3; cf. id. 35, 34, 2:
consilium Jovis,
Hor. C. 3, 25, 6:
bonorum atque sapientium,
Quint. 3, 8, 2 al. —
b.
Facetiously:
paulisper tace, Dum ego mihi consilia in animum convoco, et dum consulo,
Plaut. Mil. 2, 2, 44.—
c.
(Acc. to II. A. [p. 433] 1. c.) A counsellor:
ille ferox hortator pugnae consiliumque fuit,
Ov. Tr. 4, 2, 32:
Clymene, Aethraque, Quae mihi sunt comites consiliumque duae,
id. H. 16 (17), 268; id. F. 3, 276.

Lewis & Short latin dictionary > consilium
18 discedo

dis-cēdo, cessi, cessum, 3 ( perf. sync. discesti, Plaut. As. 2, 1, 3), v. n.
I.
(With the notion of dis predominating.)
A.
To part asunder, divide, separate (rare but class.; cf.: linquo, relinquo, desero, desum, destituo, deficio).
1.
Lit.:
cum terra discessisset magnis quibusdam imbribus,
Cic. Off. 3, 9:
caelum,
opens, id. Div. 1, 43, 97; 1, 44, 99, i. e. clears off, Verg. A. 9, 20 (this last is quoted in Sen. Q. N. 7, 20):
sulcus vomere,
Luc. 6, 382: VT SODALITATES DECVRIATIQVE DISCEDERENT, SC. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5; cf.:
cum discedere populum jussissent tribuni,
Liv. 3, 11:
populus ex contione,
Sall. J. 34 fin.: armati in latitudinem, Sisenn. ap. Non. 99, 7:
in duas partes,
Sall. J. 13, 1:
in partes,
Tac. A. 1, 49; cf.:
in manipulos,
id. ib. 1, 34:
fumus in auras,
Lucr. 3, 436:
ad semina rerum,
id. 2, 833:
palus multos discessit in amnes,
Luc. 6, 360:
citius paterer caput hoc discedere collo,
Prop. 2, 6, 7.—
2.
Trop.:
divisio in tres partes,
Quint. 12, 10, 58:
haec in duo genera,
id. 3, 6, 86.—
B.
To part from one's connection with one, i. e. to leave, forsake, desert (rare but class.).—With a or ab: uxor a Dolabella discessit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6:
ab amicis in re publica peccantibus,
Cic. Lael. 12, 42:
ab amicis,
id. ib. 20, 75:
a nobis,
Caes. B. C. 3, 60, 3:
milites in itinere ab eo discedunt,
id. ib. 1, 12, 2:
a Perseo,
Liv. 43, 6.
II.
(With the notion of cedere predominating.) To depart from any place or person, to go away from, to leave (cf.: proficiscor, abeo; so most frequently in all periods and sorts of composition).
A.
Lit.
1.
In gen.: constr. with ab, ex, or absol., rarely with de —With ab: cum discesti ab [p. 586] hero, atque abisti ad forum, Plaut. As. 2, 1, 3;
so with abire,
id. ib. 3, 3, 13; Cic. Att. 7, 2 fin.:
quod legati eorum paulo ante a Caesare discesserant,
Caes. B. G. 4, 12, 1:
ab suis,
id. ib. 5, 3, 6:
ab exercitu,
id. ib. 7, 9, 1; id. B. C. 1, 9, 3 et saep.:
a senis latere numquam,
Cic. Lael. 1, 1:
a vallo,
Caes. B. C. 3, 37, 3:
ab loco,
id. ib. 5, 34, 1:
a litore,
id. ib. 5, 8 fin. et saep.—With ex:
non modo illum e Gallia non discessisse, sed ne a Mutina quidem recessisse,
Cic. Phil. 8, 7, 21:
ex contione,
Caes. B. C. 2, 33, 2:
e medio,
Suet. Caes. 1:
e patria,
Ov. Tr. 1, 3, 85 et saep.—With de:
de foro,
Cic. Verr. 2, 4, 65, § 147; 2, 4, 22, § 49; id. Rosc. Am. 29, 79:
de colloquio,
Liv. 32, 40.—With abl. without a prep.:
templo,
Ov. M. 1, 381:
finibus Ausoniae,
id. Tr. 1, 3, 5:
lecto,
id. H. 1, 81:
Tarracone,
Caes. B. C. 2, 21, 5:
Capua,
Cic. Att. 7, 21.— Absol.:
ille discessit, ego somno solutus sum,
Cic. Rep. 6, 26 fin.;
so,
Caes. B. G. 1, 39, 3; id. B. C. 1, 22 fin.; Hor. S. 1, 9, 8 et saep.— Pass. impers.:
ne longius ab agmine discedi pateretur,
Caes. B. G. 5, 19, 3:
ab concilio disceditur,
id. ib. 7, 2 fin.:
de colloquio discessum,
Liv. 32, 40; Caes. B. C. 3, 87 fin.; Tac. A. 6, 44 fin. —
b.
Designating the term. ad quem, to go away to any place:
in silvas,
Caes. B. G. 5, 39, 2:
ex fuga in civitates,
id. ib. 7, 88 fin.:
in castra,
id. B. C. 1, 83, 3:
in proximos colles,
Sall. J. 54 fin.:
in loca occulta,
id. ib. 56, 3:
ad urbem,
Verg. A. 12, 184 et saep.:
Capreas,
Tac. A. 6, 20:
ex castris domum,
Caes. B. G. 5, 7, 5; cf.
simply domum,
id. B. C. 1, 13, 3; 3, 87, 3:
domos suas,
Nep. Them. 4, 2 al.:
cubitum,
Cic. Rep. 6, 10.—
2.
In partic.
a.
In milit. lang., to march off, march away, decamp:
discessit a Brundisio obsessionemque nostrorum omisit,
Caes. B. C. 3, 24 fin.:
ab Gergovia,
id. B. G. 7, 43 fin.:
a mari Dyrrhachioque,
id. B. C. 3, 44, 1:
ab Zama,
Sall. J. 61 al.:
ex ea parte vici,
Caes. B. G. 3, 2, 1:
ex hibernis,
id. ib. 5, 28, 3:
ex eo loco,
id. B. C. 3, 30, 7; cf.:
ex iis locis cum classe,
id. ib. 3, 101 fin.:
Tarracone,
id. ib. 2, 21, 5 et saep.:
dispersi ac dissipati discedunt,
Caes. B. G. 5, 58, 3; so absol., id. ib. 5, 53 fin.; 6, 33, 4 et saep.;
so milit.: discedere ab signis,
to quit the standard, leave the order of battle, Caes. B. G. 5, 16, 1; id. B. C. 1, 44, 4; Liv. 25, 20:
qui discedere et abire cœptabant,
i. e. to break ranks and go away, Suet. Oth. 11; cf.: ab ordinibus signisque Front. Strat. 1, 5, 3:
ab armis,
to lay down one's arms, Caes. B. G. 5, 41, 8; id. B. C. 1, 9, 5; Sall. C. 34, 1; Cic. Phil. 8, 11, 33; Liv. 9, 14 al.—
b.
Also in milit. lang., to get away, come away, come off in any manner from the battle (victorious, conquered, wounded, etc.); and sometimes to be translated simply to become, to be, etc.:
superiores,
Caes. B. C. 1, 47, 1; so,
superior,
Sall. C. 39, 4:
victor,
Caes. B. C. 3, 47, 6; cf.:
victor ab hoste,
Hor. Ep. 1, 10, 37:
victus,
to be conquered, Sall. C. 49, 2:
graviter vulneratus,
id. ib. 61, 7 et saep.:
aequo proelio,
Caes. B. C. 3, 112, 7; cf.:
aequa manu,
Sall. C. 39, 4:
aequo Marte cum Volscis,
Liv. 2, 40:
sine detrimento,
Caes. B. C. 3, 46, 6 et saep.— Pass. impers.:
a proelio disceditur,
Just. 6, 7, 12.—
(β).
Transf. beyond the milit. sphere (freq. into the judicial sphere, on account of its analogy to the former):
ut spoliis Sexti Roscii hoc judicio ornati auctique discedant,
Cic. Rosc. Am. 3 fin.:
superiorem,
id. Caecin. 1, 2; so,
liberatus,
Nep. Phoc. 2, 3:
omnium judicio probatus,
Cic. Brut. 64, 229:
impunita (tanta injuria),
id. Verr. 2, 4, 30 et saep.:
discessisses non male,
Plaut. Stich. 2, 2, 70; cf.:
pulchre et probe et praeter spem,
Ter. Phorm. 5, 8, 58:
aut cum summa gloria aut sine molestia,
Cic. Att. 2, 21 fin.; cf.:
a judicio capitis maximā gloriā,
Nep. Epam. 8 fin.:
ita tum discedo ab illo, ut qui se filiam Neget daturum,
Ter. And. 1, 1, 121; cf.:
si possum discedere, ne causa optima in senatu pereat,
Cic. Fam. 2, 16 fin.
B.
Trop.
1.
In gen., to depart, deviate, swerve from; to leave, forsake, give up:
nihil a statu naturae, nihil a dignitate sapientis,
Cic. Off. 1, 20, 67:
a fide justitiaque,
id. ib. 3, 20, 79:
longe ab consuetudine mea et cautione ac diligentia,
id. Font. 1, 2:
a constantia atque a mente, atque a se ipse,
id. Div. 2, 55, 114; cf.:
a se,
id. Brut. 79, 273; id. Fin. 5, 11, 33; 4, 5, 41; id. Tusc. 4, 6, 11: a recta conscientia, Att. ap. Cic. Att. 13, 20:
a sua sententia,
Caes. B. C. 1, 2, 5: ab officio, id. B. G. 1, 40, 3:
ab oppugnatione castrorum,
id. B. C. 2, 31, 3 et saep.:
a judiciisque causisque,
Cic. de Or. 2, 33, 144:
a litteris,
id. Fam. 9, 26:
ab illa acerrima contentione,
id. Or. 31:
ab illa cavillatione,
Quint. 12, 2, 14:
a suscepta semel persuasione,
id. 12, 2, 26 et saep.—
2.
In partic.
a.
Pregn., to pass away, to vanish, to cease (very rarely):
modo audivi, quartanam a te discessisse,
had left you, Cic. Att. 8, 6:
ex animo memoria alicujus,
id. Rep. 6, 9: hostibus spes potiundi oppidi discessit (opp. studium propugnandi accessit), Caes. B. G. 2, 7, 2:
ubi hae sollicitudines discessere,
Liv. 4, 52 fin. —
b.
In alicujus sententiam, in polit. lang., to pass or go over to another's opinion, Sall. C. 55, 1; Liv. 3, 41; 28, 45; cf.
the opp., in alia omnia,
Cic. Fam. 10, 12, 3 (v. alius). In like manner:
decurritur ad illud extremum atque ultimum SC., quo nisi paene in ipso urbis incendio... numquam ante discessum est,
which had never before been resorted to, Caes. B. C. 1, 5, 3;
so perh.: ex oratione Caesaris... hanc in opinionem discessi, ut, etc.,
Cic. Fam. 6, 14 fin. —
c.
Ab aliquo, in Cicero's letters in the sense of to leave out of consideration, i. e. to except:
cum a vobis meae salutis auctoribus discesserim, neminem esse, cujus officiis me tam esse devinctum confitear,
if I except you, you excepted, Cic. Fam. 1, 9, 18:
ut cum ab illo discesserint, me habeant proximum,
id. ib. 6, 12, 2:
amoris erga me, cum a fraterno amore domesticoque discessi, tibi primas defero,
id. Att. 1, 17, 5.
► Once in the part.
perf.: custodibus discessis, Cael. ap. Prisc. p. 869 P.

Lewis & Short latin dictionary > discedo
19 Felix

1.
fēlix, īcis (abl. felici, except Cic. Or. 48, 159; and as nom. prop., v. II. B. 2. infra), adj. [from root feo, fevo, to bear, produce, Gr. phuô; cf.: fio, femina; whence fetus, fecundus, femina, fenus], fruit-bearing, fruitful, fertile, productive.
I.
Lit. (rare; not in Cic.): felices arbores Cato dixit, quae fructum ferunt, infelices quae non ferunt, Paul. ex Fest. p. 92, 10 Müll.; cf. Fronto Ep. ad Amic. 2, 6 ed. Mai.; so,
arbor,
Liv. 5, 24, 2:
arbusta,
Lucr. 5, 1378:
rami,
Verg. G. 2, 81; so,
rami feliciores,
Hor. Epod. 2, 14:
silvae,
i. e. of fruitful trees, Verg. G. 4, 329:
Massica Baccho,
fruitful in vines, id. A. 7, 725; cf.
Campania,
Plin. 3, 5, 9, § 60:
felicior regio,
Ov. P. 2, 10, 51; cf.:
felix oleae tractus,
Claud. Cons. Mall. Theod. 179:
venti,
Val. Fl. 6, 711.—
B.
In partic.
1.
In the old relig. lang.: felices arbores, all the nobler sorts of trees, whose fruits were offered to the superior deities, in contradistinction to the infelices, which were dedicated to the inferior deities, Macr. S. 2, 16, 2.—
2.
Felix, as an adj. propr. in Arabia Felix, the fertile portion of Arabia, opp. Arabia Deserta and Petraea; v. Arabia.—
II.
Transf.
A.
Act., that brings good luck, of good omen, auspicious, favorable, propitious, fortunate, prosperous, felicitous (orig. belonging to the relig. lang.; in the class. per. almost confined to poets;
syn.: faustus, fortunatus, beatus, secundus): quae (omina) majores nostri quia valere censebant, idcirco omnibus rebus agendis: QVOD BONVM FAVSTVM FELIX FORTVNATVMQVE ESSET praefabantur,
Cic. Div. 1, 45, 102; so, QVOD BONVM FORTVNATVM FELIXQVE SALVTAREQVE SIET POPVLO ROMANO QVIRITIVM, etc., an old formula in Varr. L. L. 6, § 86; cf.
also: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix fortunataque eveniat,
Plaut. Trin. 1, 2, 3:
quod tibi mihique sit felix, sub imperium tuum redeo,
Liv. 22, 30, 4:
auspicia,
Verg. A. 11, 32; cf.
omen,
Ov. P. 2, 1, 35:
o dea... Sis felix, nostrum leves, quaecumque, laborem,
Verg. A. 1, 330; cf.:
sis bonus o felixque tuis!
id. E. 5, 65:
terque novas circum felix eat hostia fruges,
id. G. 1, 345:
Zephyri,
id. A. 3, 120:
sententia,
Ov. M. 13, 319:
industria (corresp. to fertilis cura),
Plin. H. N. 14 praef. § 3.—
B.
Lucky, happy, fortunate (the predom. signif. in prose and poetry):
exitus ut classi felix faustusque daretur,
Lucr. 1, 100:
Polycratem Samium felicem appellabant,
Cic. Fin. 5, 30, 92:
Caesar Alexandriam se recepit, felix, ut sibi quidem videbatur,
id. Phil. 2, 26, 64; cf. id. ib. 2, 24, 59:
vir ad casum fortunamque felix,
id. Font. 15, 33:
ille Graecus ab omni laude felicior,
id. Brut. 16, 63:
Sulla felicissimus omnium ante civilem victoriam,
Sall. J. 95, 4:
in te retinendo fuit Asia felicior quam nos in deducendo,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 10, § 30; cf.:
quin etiam si minus felices in diligendo fuissemus,
id. Lael. 16, 60:
vade, o felix nati pietate,
Verg. A. 3, 480; cf. id. ib. 6, 785:
Praxiteles quoque marmore fericior,
i. e. succeeded better as a sculptor, Plin. 34, 8, 19, § 69:
felices ter et amplius, Quos irrupta tenet copula,
Hor. C. 1, 13, 17:
omnes composui. Felices! nunc ego resto,
id. S. 1, 9, 28:
Latium felix,
id. C. S. 66:
tempora,
Juv. 2, 38:
saecula,
Ov. Tr. 1, 2, 103; Juv. 3, 312; Quint. 8, 6, 24: cf.:
nulla sorte nascendi aetas felicior,
id. 12, 11, 22:
felicissima facilitas,
id. 10, 1, 111:
felicissimus sermo,
id. 9, 4, 27:
ita sim felix, a form of asseveration,
Prop. 1, 7, 3:
malum, i. q. salubre,
salubrious, wholesome, Verg. G. 2, 127 Serv.—Prov.: felicem scivi, non qui quod [p. 734] vellet haberet, sed qui per fatum non data non cuperet, Aus. Idyll. 319, 23 sq.—
(β).
With gen. ( poet. and in post-Aug. prose):
Vergilius beatus felixque gratiae,
Plin. H. N. 14 praef. §
7: o te, Bolane, cerebri Felicem!
Hor. S. 1, 9, 12:
felices studiique locique,
Ov. M. 5, 267:
felix uteri,
Sil. 4, 359:
leti,
id. 4, 398:
famae,
id. 4, 731:
felices operum dies,
Verg. G. 1, 277.—
(γ).
With inf. ( poet.):
quo non felicior alter Ungueretela manu ferrumque armare veneno,
happier, more successful in, Verg. A. 9, 772; id. G. 1, 284; Sil. 13, 126. —
(δ).
With gerund. dat. (rare):
tam felix vobis corrumpendis fuit,
successful in, Liv. 3, 17, 2.— Adv.: fēlīcĭter.
* 1.
(Acc. to I.) Fruitfully, abundantly:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54.—
2.
(Acc. to II.)
a.
Auspiciously, fortunately, favorably: quod mihi vobisque Quirites, Se fortunatim, feliciter ac bene vortat, Enn. ap. Non. 112, 3 (Ann. v. 112 ed. Vahl.); cf. Plaut. Aul. 4, 10, 58:
ut ea res mihi magistratuique meo, populo plebique Romanae bene atque feliciter eveniret,
Cic. Mur. 1, 1; Caes. B. G. 4, 25, 3.—In expressing a wish or in calling to a person, Good luck! faciam quod volunt. Feliciter velim, inquam, teque laudo, Cic. Att. 13, 42, 1:
feliciter, succlamant,
Phaedr. 5, 1, 4; Suet. Claud. 7; id. Dom. 13; Flor. 3, 3 fin.; Juv. 2, 119; Vulg. Gen. 30, 11 al.—
b.
Luckily, happily, successfully (most freq.):
omnes sapientes semper feliciter, absolute, fortunate vivere,
Cic. Fin. 3, 7, 26:
res publica et bene et feliciter gesta sit,
id. Phil. 5, 15, 40; id. Fam. 7, 28 fin.:
navigare,
id. Verr. 2, 2, 38, § 95; cf.:
qui te feliciter attulit Eurus,
Ov. M. 7, 659:
feliciter audet,
Hor. Ep. 2, 1, 166:
ob ea feliciter acta,
Sall. J. 55, 2.—Prov.:
feliciter sapit qui alieno periculo sapit,
Plaut. Merc. 4, 4, 40.— Comp., Ov. Ib. 305.— Sup.:
bella cum finitimis felicissime multa gessit,
Cic. Rep. 2, 9:
re gesta,
Hirt. B. G. 8, 37, 1:
gerere rem publicam,
Caes. B. C. 1, 7, 6:
cessit imitatio,
Quint. 10, 2, 16: Horatius... verbis felicissime audax, 10, 1, 96.
2.
Fēlix (with abl. Felice, v. Neue, Formenl. 2, p. 67), a Roman surname of frequent occurrence, first applied to L. Sulla, Plin. 7, 44, 44, § 186.—
b.
Claudius Felix, Suet. Claud. 28.—
c.
Antonius Felix, procurator of Judea and Galilee under Claudius, Vulg. Act. 23, 26; 25, 14.—
d.
Julia Felix, i. q. Berytus, Plin. 5, 20, 17, § 78.
3.
fĕlix, ĭcis, v. filix init.

Lewis & Short latin dictionary > Felix
20 felix

1.
fēlix, īcis (abl. felici, except Cic. Or. 48, 159; and as nom. prop., v. II. B. 2. infra), adj. [from root feo, fevo, to bear, produce, Gr. phuô; cf.: fio, femina; whence fetus, fecundus, femina, fenus], fruit-bearing, fruitful, fertile, productive.
I.
Lit. (rare; not in Cic.): felices arbores Cato dixit, quae fructum ferunt, infelices quae non ferunt, Paul. ex Fest. p. 92, 10 Müll.; cf. Fronto Ep. ad Amic. 2, 6 ed. Mai.; so,
arbor,
Liv. 5, 24, 2:
arbusta,
Lucr. 5, 1378:
rami,
Verg. G. 2, 81; so,
rami feliciores,
Hor. Epod. 2, 14:
silvae,
i. e. of fruitful trees, Verg. G. 4, 329:
Massica Baccho,
fruitful in vines, id. A. 7, 725; cf.
Campania,
Plin. 3, 5, 9, § 60:
felicior regio,
Ov. P. 2, 10, 51; cf.:
felix oleae tractus,
Claud. Cons. Mall. Theod. 179:
venti,
Val. Fl. 6, 711.—
B.
In partic.
1.
In the old relig. lang.: felices arbores, all the nobler sorts of trees, whose fruits were offered to the superior deities, in contradistinction to the infelices, which were dedicated to the inferior deities, Macr. S. 2, 16, 2.—
2.
Felix, as an adj. propr. in Arabia Felix, the fertile portion of Arabia, opp. Arabia Deserta and Petraea; v. Arabia.—
II.
Transf.
A.
Act., that brings good luck, of good omen, auspicious, favorable, propitious, fortunate, prosperous, felicitous (orig. belonging to the relig. lang.; in the class. per. almost confined to poets;
syn.: faustus, fortunatus, beatus, secundus): quae (omina) majores nostri quia valere censebant, idcirco omnibus rebus agendis: QVOD BONVM FAVSTVM FELIX FORTVNATVMQVE ESSET praefabantur,
Cic. Div. 1, 45, 102; so, QVOD BONVM FORTVNATVM FELIXQVE SALVTAREQVE SIET POPVLO ROMANO QVIRITIVM, etc., an old formula in Varr. L. L. 6, § 86; cf.
also: ut nobis haec habitatio Bona, fausta, felix fortunataque eveniat,
Plaut. Trin. 1, 2, 3:
quod tibi mihique sit felix, sub imperium tuum redeo,
Liv. 22, 30, 4:
auspicia,
Verg. A. 11, 32; cf.
omen,
Ov. P. 2, 1, 35:
o dea... Sis felix, nostrum leves, quaecumque, laborem,
Verg. A. 1, 330; cf.:
sis bonus o felixque tuis!
id. E. 5, 65:
terque novas circum felix eat hostia fruges,
id. G. 1, 345:
Zephyri,
id. A. 3, 120:
sententia,
Ov. M. 13, 319:
industria (corresp. to fertilis cura),
Plin. H. N. 14 praef. § 3.—
B.
Lucky, happy, fortunate (the predom. signif. in prose and poetry):
exitus ut classi felix faustusque daretur,
Lucr. 1, 100:
Polycratem Samium felicem appellabant,
Cic. Fin. 5, 30, 92:
Caesar Alexandriam se recepit, felix, ut sibi quidem videbatur,
id. Phil. 2, 26, 64; cf. id. ib. 2, 24, 59:
vir ad casum fortunamque felix,
id. Font. 15, 33:
ille Graecus ab omni laude felicior,
id. Brut. 16, 63:
Sulla felicissimus omnium ante civilem victoriam,
Sall. J. 95, 4:
in te retinendo fuit Asia felicior quam nos in deducendo,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 10, § 30; cf.:
quin etiam si minus felices in diligendo fuissemus,
id. Lael. 16, 60:
vade, o felix nati pietate,
Verg. A. 3, 480; cf. id. ib. 6, 785:
Praxiteles quoque marmore fericior,
i. e. succeeded better as a sculptor, Plin. 34, 8, 19, § 69:
felices ter et amplius, Quos irrupta tenet copula,
Hor. C. 1, 13, 17:
omnes composui. Felices! nunc ego resto,
id. S. 1, 9, 28:
Latium felix,
id. C. S. 66:
tempora,
Juv. 2, 38:
saecula,
Ov. Tr. 1, 2, 103; Juv. 3, 312; Quint. 8, 6, 24: cf.:
nulla sorte nascendi aetas felicior,
id. 12, 11, 22:
felicissima facilitas,
id. 10, 1, 111:
felicissimus sermo,
id. 9, 4, 27:
ita sim felix, a form of asseveration,
Prop. 1, 7, 3:
malum, i. q. salubre,
salubrious, wholesome, Verg. G. 2, 127 Serv.—Prov.: felicem scivi, non qui quod [p. 734] vellet haberet, sed qui per fatum non data non cuperet, Aus. Idyll. 319, 23 sq.—
(β).
With gen. ( poet. and in post-Aug. prose):
Vergilius beatus felixque gratiae,
Plin. H. N. 14 praef. §
7: o te, Bolane, cerebri Felicem!
Hor. S. 1, 9, 12:
felices studiique locique,
Ov. M. 5, 267:
felix uteri,
Sil. 4, 359:
leti,
id. 4, 398:
famae,
id. 4, 731:
felices operum dies,
Verg. G. 1, 277.—
(γ).
With inf. ( poet.):
quo non felicior alter Ungueretela manu ferrumque armare veneno,
happier, more successful in, Verg. A. 9, 772; id. G. 1, 284; Sil. 13, 126. —
(δ).
With gerund. dat. (rare):
tam felix vobis corrumpendis fuit,
successful in, Liv. 3, 17, 2.— Adv.: fēlīcĭter.
* 1.
(Acc. to I.) Fruitfully, abundantly:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54.—
2.
(Acc. to II.)
a.
Auspiciously, fortunately, favorably: quod mihi vobisque Quirites, Se fortunatim, feliciter ac bene vortat, Enn. ap. Non. 112, 3 (Ann. v. 112 ed. Vahl.); cf. Plaut. Aul. 4, 10, 58:
ut ea res mihi magistratuique meo, populo plebique Romanae bene atque feliciter eveniret,
Cic. Mur. 1, 1; Caes. B. G. 4, 25, 3.—In expressing a wish or in calling to a person, Good luck! faciam quod volunt. Feliciter velim, inquam, teque laudo, Cic. Att. 13, 42, 1:
feliciter, succlamant,
Phaedr. 5, 1, 4; Suet. Claud. 7; id. Dom. 13; Flor. 3, 3 fin.; Juv. 2, 119; Vulg. Gen. 30, 11 al.—
b.
Luckily, happily, successfully (most freq.):
omnes sapientes semper feliciter, absolute, fortunate vivere,
Cic. Fin. 3, 7, 26:
res publica et bene et feliciter gesta sit,
id. Phil. 5, 15, 40; id. Fam. 7, 28 fin.:
navigare,
id. Verr. 2, 2, 38, § 95; cf.:
qui te feliciter attulit Eurus,
Ov. M. 7, 659:
feliciter audet,
Hor. Ep. 2, 1, 166:
ob ea feliciter acta,
Sall. J. 55, 2.—Prov.:
feliciter sapit qui alieno periculo sapit,
Plaut. Merc. 4, 4, 40.— Comp., Ov. Ib. 305.— Sup.:
bella cum finitimis felicissime multa gessit,
Cic. Rep. 2, 9:
re gesta,
Hirt. B. G. 8, 37, 1:
gerere rem publicam,
Caes. B. C. 1, 7, 6:
cessit imitatio,
Quint. 10, 2, 16: Horatius... verbis felicissime audax, 10, 1, 96.
2.
Fēlix (with abl. Felice, v. Neue, Formenl. 2, p. 67), a Roman surname of frequent occurrence, first applied to L. Sulla, Plin. 7, 44, 44, § 186.—
b.
Claudius Felix, Suet. Claud. 28.—
c.
Antonius Felix, procurator of Judea and Galilee under Claudius, Vulg. Act. 23, 26; 25, 14.—
d.
Julia Felix, i. q. Berytus, Plin. 5, 20, 17, § 78.
3.
fĕlix, ĭcis, v. filix init.

Lewis & Short latin dictionary > felix

Страницы

См. также в других словарях:

superior — I adj. 1) clearly, decidedly, definitely, far superior 2) superior in (superior in numbers) 3) superior to (superior to all other competitors) II n. an immediate superior * * * [s(j)uː pɪ(ə)rɪə] decidedly definitely far superior an immediate… … Combinatory dictionary
All-America Selections — The mission of All America Selections is “to promote new garden seed varieties with superior garden performance judged in impartial trials in North America.” To accomplish this, the All America Selections (AAS) organization oversees a… … Wikipedia
All-Ireland Senior Hurling Championship 1918 — Infobox Hurling All Ireland year=1918 team=Limerick titles=2nd captain=Willie Hough manager= munster=Limerick leinster=Wexford ulster= connacht= poty= matches= The All Ireland Senior Hurling Championship of 1918 was the 32nd edition of Ireland’s… … Wikipedia
Superior orders — (often known as the Nuremberg defense or lawful orders) is a plea in a court of law that a soldier not be held guilty for actions which were ordered by a superior office.[1] The superior orders plea is similar to the doctrine of respondeat… … Wikipedia
Superior Software — (a.k.a. Superior Interactive) is a video game publisher. It was established in 1982 by Richard Hanson and John Dyson, two graduates of the University of Leeds, England. They had previously programmed software published by Micro Power, and they… … Wikipedia
Superior vena cava syndrome — Classification and external resources Superior vena cava syndrome in a person with bronchogenic carcinoma. Note the swelling of his face first thing in the morning (left) and its resolution after being upright all day (right). ICD … Wikipedia
Superior Orders — is, in essence, the plea that a soldier not be held guilty for crimes committed during the course of war due to the orders of a superior officer. [ See L.C. Green, Superior Orders in National and International Law , (A.W. Sijthoff International… … Wikipedia
Superior good — Superior goods make up a larger proportion of consumption as income rises, and as such are a type of normal goods in consumer theory. Such a good must possess two economic characteristics: it must be scarce, and, along with that, it must have a… … Wikipedia
Superior (proposed U.S. state) — Superior is the name of a longstanding 51st state proposal involving the secession of the Upper Peninsula of Michigan from the rest of the state of Michigan, due to cultural differences, as well as the feeling that the capital in Lansing ignores… … Wikipedia
Superior Defender Gundam Force — SDガンダムフォース (Esudī Gandamu Fōsu) Genre Mecha, Comedy, Action … Wikipedia
All I Want for Christmas Is You — «All I Want for Christmas Is You» Sencillo de Mariah Carey del álbum Merry Christmas Publicación 1 de noviembre de 1994 Formato … Wikipedia Español

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

superior to all

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

superior to all

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: